CPI tháng 11 cao nhất từ đầu năm báo hiệu lạm phát 2026 có nguy cơ tiếp tục tăng lên?

Giá cả hàng hoá sau giai đoạn bị ảnh hưởng của bão lũ, kết hợp cùng dịp cuối năm đang có xu hướng tăng gây áp lực lên chi tiêu của các hộ gia đình. Chị V. Anh (Hà Nội) cho biết, giá thịt lợn, giá trứng đều cao hơn 20 - 30% so với hai tháng trước, nhất là giá rau xanh đợt bão lũ tháng 11 thậm chí tăng đến 50% đến nay mới tạm hạ nhiệt.

Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, trong 11 tháng đầu năm 2025, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tăng 3,29% so với cùng kỳ năm trước, tuy nhiên nếu chỉ tính riêng tháng 11, CPI đã tăng tới 3,58% so với cùng kỳ năm trước - mức cao nhất kể từ đầu năm.

Tổng cục Thống kê cũng ghi nhận giá thực phẩm tăng cao tại các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chịu ảnh hưởng trực tiếp bởi mưa lũ sau bão; ăn uống ngoài gia đình tăng do chi phí nguyên liệu đầu vào và giá nhiên liệu tăng là nguyên nhân chính tác động vào chỉ số CPI.

CPI tháng 11 tăng mạnh nhất kể từ đầu năm

Câu chuyện về bó rau muống tại Nha Trang có giá 90.000 đồng (cao gấp 10 lần thông thường) trong dịp bão lũ tháng 11 cũng được ông Nguyễn Hoàng Linh, Giám đốc Nghiên cứu, Công ty Quản lý Quỹ Vietcombank VCBF nhắc đến khi phân tích về lạm phát năm nay tại Data Talk | Macro Insight: “Bức tranh vĩ mô: Giải mã áp lực tỷ giá – lãi suất & chiến lược cho nhà đầu tư” phát sóng tối ngày 11/12.

Ông nhấn mạnh, CPI tháng 11 tăng 0,45%, so với tháng trước là mức tăng nhanh nhất trong vòng 5 tháng vừa qua, tăng gần 3,6% so với cùng kỳ năm ngoái - cao nhất từ đầu năm đến nay. Trong đó, 76% mức tăng này xuất phát từ nhóm lương thực, thực phẩm tăng giá rất mạnh.

Hiện nhóm lương thực thực phẩm đang chiếm tới hơn 33% trong rổ hàng hoá tính CPI, vậy nên chỉ một vài nhóm thực phẩm thiết yếu như: Thịt heo, thịt, trứng gà, rau xanh tăng sẽ tác động lớn đến chỉ số CPI.

Một yếu tố quan trọng khác tác động đến lạm phát là chính sách tiền tệ. Việc Việt Nam đồng mất giá cũng tạo sức ép tăng giá nhiên liệu do Việt Nam nhập khẩu còn lớn.

Bên cạnh đó, mặt bằng lãi suất đang theo xu hướng tăng. "Lãi suất tăng cũng ảnh hưởng tới chi phí sản xuất của doanh nghiệp và tạo nên tác động về chi phí đẩy đối với lạm phát", ông Linh phân tích.

Lạm phát cũng là yếu tố mà HSBC lưu ý tại báo cáo mới nhất. Theo các chuyên gia từ ngân hàng này, đà tăng lạm phát tháng 11 so với cùng kỳ năm trước ở mức 3,6%, cao hơn mức dự báo của thị trường (HSBC và Bloomberg cùng dự báo tăng 3,4%).

Nguyên nhân chính là bởi giá lương thực tăng cao, do tình hình lũ lụt gần đây làm gián đoạn nguồn cung lương thực. Đặc biệt, giá rau củ đã tăng hơn 12% so với tháng trước.

Mặc dù vậy, trong năm nay, lạm phát vẫn sẽ nằm trong ngưỡng cho phép. Quý IV/2025, lạm phát có nhiều khả năng sẽ cao hơn một chút so với các quý trước nhưng vẫn sẽ thấp hơn nhiều so với với 4,5% mà Chính phủ đặt ra, HSBC dự báo.

Lạm phát năm 2026 có thể tiếp tục tăng lên

Tuy nhiên, bước sang đầu năm sau, khả năng cao lạm phát không còn "êm đềm" như năm 2025.

"Tôi nghĩ là sang đầu năm tình hình lạm phát sẽ chịu áp lực tăng là do giá lương thực thực phẩm. Một mặt là do việc gián đoạn chuỗi cung ứng thực phẩm nó cũng chưa thể nào giải quyết được ngay. Mặt khác là chúng ta có yếu tố mùa vụ vào dịp Tết thì nó cũng làm cho nhu cầu về lương thực thực phẩm tăng hơn", ông Linh cảnh báo.

Ông Trần Ngọc Báu, CEO Công ty Dữ liệu Kinh tế Tài chính WiGroup cũng cho rằng lạm phát năm tới có thể "nghiêm trọng" hơn nhiều. Dịp cuối năm khi nhu cầu tăng mạnh vào các dịp Noel, Tết Dương lịch và Tết Nguyên đán, thông thường áp lực lạm phát sẽ tăng cao. 

Năm nay, Tết Nguyên đán rơi vào tháng 2/2026 sẽ gây áp lực lạm phát lớn vào giai đoạn đầu năm. 

Đó là chưa kể các chính sách về dịch vụ y tế. Năm 2024 giá dịch vụ y tế tăng rất mạnh vào cuối năm, nhưng năm nay không có. Trong khi đó, học phí thì lại được miễn, giảm, nhiều giá dịch vụ công cũng đang giảm hoặc đi ngang, hỗ trợ cho kiểm soát lạm phát.

Tuy nhiên năm sau, những yếu tố hỗ trợ này có thể không còn, thậm chí có thể tăng lên nên áp lực lạm phát sẽ rất lớn, ông Báu kết luận. 

Báo cáo từ Công ty Chứng khoán Mirae Asset cũng chỉ ra rằng, tăng trưởng tín dụng cao và nhiều chính sách tài khoá để thúc đẩy tăng trưởng cũng là một trong những yếu tố gây áp lực lên lạm phát.

Tính đến ngày 27/11, tăng trưởng tín dụng đã đạt tới 16,56% và thậm chí năm sau còn có thể tăng cao hơn do mục tiêu tăng trưởng cao hơn. Điều này sẽ tác động không nhỏ, khiến lạm phát có thể tiếp tục tăng lên trong năm sau.

Trao đổi với chúng tôi, chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ cũng chỉ ra rằng, năm 2026, Chính phủ đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế ở mức 10%, tăng trưởng tín dụng cao thì chắc chắn mặt bằng lạm phát cũng phải tăng lên.

Một yếu tố nữa là quy mô tín dụng ngân hàng/GDP của Việt Nam đang ở mức rất cao, nhiều tổ chức quốc tế đã cảnh báo về điều này. Do đó, TS. Lực cho rằng cần phát triển các nguồn vốn trung và dài hạn để giảm bớt áp lực cho tín dụng.

Ông nhấn mạnh, ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát vẫn là yêu cầu then chốt. Ổn định tỷ giá để giảm bớt tâm lý rủi ro của người dân và doanh nghiệp nhằm giảm tình trạng đầu cơ, găm giữ tỷ giá, vàng cũng là giải pháp làm giảm bớt lạm phát kỳ vọng.

Chuyên gia cho rằng, mục tiêu giữ lạm phát trong ngưỡng 4–4,5% đòi hỏi Chính phủ phải mạnh tay với các điểm nghẽn gây lãng phí nguồn lực công. phòng chống lãng phí không chỉ là giải pháp tài khóa mà là một nguồn lực tăng trưởng nếu được khai thác đúng cách.

Chính phủ cần cập nhật, hoàn thiện Bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả dự án đầu tư công; chú trọng nâng cao hiệu quả đầu tư công (ICOR khoảng 4 - 5 lần).

Bên cạnh đó, Chính phủ nên kiểm soát số lượng dự án hợp lý, không quá 3.000 dự án đầu tư công, giảm bớt số lượng các dự án quy mô vốn quá nhỏ và mạnh tay xử lý dứt điểm gần 3.000 dự án vướng mắc, tồn đọng, trong đó đặc biệt tập trung vào các dự án BOT, BT để giải phóng nguồn lực, chuyên gia kiến nghị.