Có thể Australia biết cách làm hài hòa mối quan hệ với Trung Quốc

Cứ 40 công dân Australia thì có một người sinh ra ở Trung Quốc. Tăng trưởng kinh tế đáng kinh ngạc của Trung Quốc trong 30 năm qua và sự xuất hiện của tầng lớp trung lưu tại đất nước tỉ dân là những bước phát triển tích cực đối với thế giới và cả Australia.

Trong gần 30 năm qua, bất chấp hệ thống chính trị, giá trị và văn hóa khác biệt, các nhà lãnh đạo Australia đã tìm ra cách để chung sống hòa hợp với Trung Quốc.

Ông John Howard - cựu Thủ tướng Australia, nổi tiếng với phương châm: Australia không cần phải chọn giữa Mỹ hay Trung Quốc. Việc ông Howard có thể mời Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào và Tổng thống Mỹ George Bush phát biểu trước Quốc hội Australia trong nhiều ngày liên tiếp vào tháng 10/2003 là minh chứng rõ nhất.

Tuy nhiên, tức giận trước việc Australia yêu cầu tổ chức một cuộc điều tra độc lập về nguồn gốc của đại dịch COVID-19 tại Trung Quốc, Bắc Kinh đã khởi xướng thuế chống bán phá giá với lúa mạch Australia, đình chỉ nhập khẩu thịt bò Australia và cảnh báo sinh viên cùng khách du lịch không đến Australia.

Ngoài ra, Bắc Kinh còn tuyên án tử hình đối với một công dân Australia và cáo buộc Australia thực hiện hành vi gián điệp.

Dù Australia chắc chắn nhận ra mối quan hệ giữa Canberra và Bắc Kinh đang trở nên khó kiểm soát hơn trong vài năm gần đây, xu hướng chung là khi có điều không ổn xảy ra, Australia sẽ bị đổ lỗi. Tuy nhiên, Nikkei Asian Review cho biết Australia dần nhận ra Trung Quốc đã thay đổi.

Chiến lược của Australia

Trung Quốc dưới thời Chủ tịch Tập Cận Bình có tinh thần dân tộc, quyết đoán và tham vọng hơn, sẵn sàng thực thi các đặc quyền của một cường quốc. Trung Quốc ngày nay không còn là một cường quốc nguyên trạng (status quo power) luôn muốn duy trì hệ thống thứ bậc hiện có.

Theo Nikkei, Trung Quốc bây giờ mạnh hơn Trung Quốc dưới thời Chủ tịch Mao Trạch Đông và tham vọng hơn thời Chủ tịch Đặng Tiểu Bình. Dưới thời nhà lãnh đạo Tập Cận Bình, thế giới có "Trung Quốc 3.0" và hệ quả từ chiến lược mới của Trung Quốc đang được cảm nhận trên toàn cầu

Australia tiếp tục tìm kiếm một mối quan hệ mang tính xây dựng với Trung Quốc. Tuy nhiên, khi Trung Quốc tiến một bước, Australia buộc phải lùi một bước.

Australia hiện đang phải chống lại nỗ lực thâu tóm cổ phần từ doanh nghiệp nhà nước Trung Quốc bằng lí do phi thương mại đối với các cơ sở hạ tầng quan trọng và để củng cố chính sách đầu tư nước ngoài của nước này.

Australia đã từ chối cho Huawei Technologies tham gia vào mạng 5G vì nhận ra họ không thể giao chìa khóa cửa hậu cho một công ty cuối cùng có thể tuân theo yêu cầu của chính phủ Trung Quốc.

Được cảnh báo về những nỗ lực can thiệp của Trung Quốc vào hệ thống chính trị và hệ thống giáo dục trong nước, Australia đã thông qua các bộ luật cứng rắn chống lại sự can thiệp của nước ngoài.

Australia đang nghiên cứu kĩ lưỡng phạm vi tiếp cận và liên quan của người dân trong nước với các ứng dụng Trung Quốc như WeChat và TikTok và cân nhắc ban hành thêm qui định mới.

Ngoài ra, Australia còn tăng cường chi tiêu cho quốc phòng và không gian mạng, đồng thời trang bị năng lực quân sự mới để ngăn chặn và từ chối bất kì can thiệp nào.

Khi Australia thực hiện các bước để bảo vệ chủ quyền, phản ứng thông thường từ Trung Quốc là chỉ trích. Theo Nikkei, Australia không muốn theo đuổi mối quan hệ đối nghịch với Trung Quốc, tuy nhiên sự thật là mức độ ảnh hưởng mà Bắc Kinh tìm cách tạo ra trong chính trường Australia khiến đất nước châu Đại Dương khó lòng bỏ qua.

Tình cảm của công chúng Australia đối với Trung Quốc đã thay đổi, một phần là do chính sách ngoại giao "chiến lang" của Trung Quốc.

Theo một khảo sát của Viện Lowy hồi năm 2018, có 52% người dân Australia tin tưởng Trung Quốc sẽ hành động có trách nhiệm trên thế giới. Cũng khảo sát này nhưng thực hiện vào tháng 3 năm nay, chỉ 23% người dân Australia tin Trung Quốc sẽ tuân thủ trật tự thế giới, tương đương tỉ lệ dành cho Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Trong khi Australia và phần lớn châu Á đã nhận ra Trung Quốc là một tác nhân chiến lược trong vài năm qua, châu Âu và Anh chỉ mới tỉnh giấc. Đối với Australia, đó là một sự thức tỉnh đáng hoan nghênh.

Sự phối hợp chặt chẽ giữa Australia, các cường quốc châu Âu, Anh, Nhật Bản, Ấn Độ và các nước tự do khác là điều cần thiết để vượt qua rủi ro đang chờ đợi phía trước. Australia nhận ra họ không còn có thể trông chờ Mỹ làm hết việc nặng.