Chuyển đổi xanh ngốn chi phí khổng lồ, hệ thống giao thông dùng xăng phải chuyển sang điện nhưng vì sao Việt Nam nên đánh đổi?

Tại Diễn đàn Kinh tế Xã hội Việt Nam năm 2023, TS. Vũ Thành Tự Anh, Giám đốc Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright đưa ra quan điểm về việc cần phát triển kinh tế trước rồi mới chuyển đổi xanh, hay chuyển đổi xanh là ưu tiên cấp bách hiện nay. 

Theo TS. Vũ Thành Tự Anh, nếu chúng ta nhìn nhận kinh tế xanh như một nền kinh tế sử dụng hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên và hạn chế tác động tới môi trường, như vậy sẽ tác động ngay lập tức tới các lĩnh vực, mọi mặt của đời sống xã hội, làm thay đổi thói quen tiêu dùng. Như vậy, đòi hỏi phải có tầm nhìn và quan điểm khác hoàn toàn so với trước. 

Thách thức lớn với Việt Nam với quốc gia đi sau và có mức thu nhập trung bình thấp là làm thế nào để từ điểm cân bằng thấp, sử dụng nhiều năng lượng hóa thạch, tận khai tài nguyên, chuyển sang mức cân bằng cao hơn bằng cách sử dụng hiệu quả tài nguyên, giảm tối thiểu tổn hại đến môi trường. Nhưng ở Việt Nam bài toán không dừng ở đó, Việt Nam vẫn phải duy trì mức độ tăng trưởng kinh tế hợp lý để không bị tụt hậu so với các quốc gia khác.

"Kinh nghiệm của thế giới cho thấy, chỉ khi nào có sự chuyển đổi của những công nghệ đột phá và những xu hướng mới thì đó là cơ hội của những quốc gia đi sau bứt phá và vươn lên. Đây cũng chính cơ hội của Việt Nam và chúng ta cần phải nắm bắt cơ hội này", TS. Vũ Thành Tự Anh nhấn mạnh.

Đại diện Fulbright cho rằng xu thế chuyển đổi xanh là xu thế của tương lai, đánh đổi giữa ngắn hạn và dài hạn. Nếu đầu tư vào chuyển đổi xanh vào thời điểm này tiêu tốn rất nhiều chi phí. Việt Nam phải xử lý tất cả hệ thống cơ sở hạ tầng đi theo hệ thống cũ. Ví dụ phải chuyển đổi hệ thống giao thông từ việc sử dụng xăng sang điện, xây dựng cơ sở hạ tầng mới để phù hợp với kinh tế xanh, thực hiện nhiều khoản đầu tư để tạo ra tổng thể kinh tế mới.

“Chi phí ngắn hạn rất lớn nhưng về dài hạn kinh tế Việt Nam bền vững hơn. Ngược lại nếu không chuyển đổi xanh, Việt Nam có chấp nhận tăng trưởng mà làm tổn hại đến điều kiện thiên nhiên và tài nguyên hay không”, ông nói và nhấn mạnh thế hệ tương lai đánh giá chúng ta dựa trên những gì chúng ta để lại.

Ông cho rằng xu hướng xanh hóa chắc chắn là xu hướng tất yếu trong trung và dài hạn. Điều quan trọng là Việt Nam cần có một tầm nhìn và lộ trình cụ thể để đi từ điểm ngắn hạn này đến điểm trung và dài hạn đó.

Cũng tại Diễn đàn, Thạc sỹ Nguyễn Xuân Thành, Giảng viên Trường chính sách công và quản lý Fulbright cho rằng một trong ưu tiên chính sách khi Việt Nam định hướng chuyển đổi sang kinh tế xanh là đầu tư công cần tập trung cho cơ sở hạ tầng phục vụ chuyển đổi xanh và phát triển bền vững.

Ưu tiên chính sách tiếp theo là kiên quyết tính giá năng lượng theo hướng tính đầy đủ toàn bộ chi phí kinh tế xã hội, nghĩa là dùng chính sách về giá thúc đẩy, nâng cao hiệu quả sử dụng nặng lượng. Việc này nhằm hạn chế, hoặc ít nhất không ưu đãi với các ngành kinh tế thâm dụng điện năng và buộc doanh nghiệp phải ứng dụng giải giải pháp kỹ thuật mới để thúc đẩy hiệu quả sử dụng năng lượng. 

"Cần thiết lập giá điện bằng với chi phí sản xuất mới, đặc biệt nếu nguồn cung mới đắt hơn chi phí trung bình và giá điện hiện nay. Nếu chi phí của năng lượng tái tạo là 5-7 cent/kWh cộng với truyền tải, giá bán lẻ cần thiết sẽ vào khoảng 10-12 cent/kWh, nếu bao gồm cả chi phí phân phối, bán lẻ", ông nói.