Cần xử lý và khắc phục các hình thức rửa tiền liên quan đến tài sản ảo

Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN), Luật Phòng, chống rửa tiền được Quốc hội khóa XIII thông qua ngày 18/6/2012 có hiệu lực thi hành từ ngày 1/1/2013. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, những bất cập vẫn còn trong các quy định của pháp luật phòng, chống rửa tiền (PCRT) đã ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động PCRT.

Cụ thể, đối tượng báo cáo của Luật PCRT gồm các tổ chức tài chính và các tổ chức, cá nhân kinh doanh ngành nghề phi tài chính liên quan. Theo đó, khung pháp lý của một số hoạt động mới phát sinh liên quan đến tài sản ảo, cung ứng dịch vụ trung gian kết nối người đi vay và người cho vay dựa trên nền tảng công nghệ,… đang trong giai đoạn nghiên cứu và hoàn thiện.

Tuy nhiên, quy định tại Luật PCRT hiện nay chưa bao quát được các hoạt động mới phát sinh này. Đây là các hoạt động có tiềm ẩn rủi ro về rửa tiền do các hoạt động này hầu hết được thực hiện trực tuyến nên các bên tham gia giao dịch có tính ẩn danh cao.

Ngoài ra, Luật PCRT hiện hành không có quy định về việc đánh giá rủi ro rửa tiền quốc gia, ngành tại từng tổ chức. Bên cạnh đó, quy định về việc thực hiện các biện pháp PCRT trên cơ sở rủi ro của các đối tượng báo cáo tại Luật PCRT chưa đảm bảo tính đầy đủ, hợp lý.

Về việc phân tích, xử lý thông tin giao dịch đáng ngờ của NHNN, quy định tại luật này hiện nay chưa được rõ ràng, chưa thể hiện rõ các quy trình nghiệp vụ cơ bản trong việc tiếp nhận và phân tích thông tin theo quy trình nghiệp vụ và chuyển giao thông tin về phòng chống rửa tiền.

Ngoài ra, quy định này cũng chưa bao quát hết một số nhiệm vụ trọng tâm khác trong hoạt động của đơn vị đầu mối thực hiện chức năng PCRT thuộc NHNN như công tác giám sát, cảnh báo, trao đổi thông tin với các cơ quan, đơn vị trong và ngoài nước trong thực hiện công tác phòng chống rửa tiền.

Theo Chỉ thị số 05 ngày 7/12/2015 của Bộ Chính trị về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phát hiện, xử lý vụ việc, vụ án tham nhũng, việc nghiên cứu hoàn thiện pháp luật về phát hiện, xử lý các vụ việc, vụ án tham nhũng sát với thực tiễn của đất nước và phù hợp với điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên là một trong những giải pháp được đặt ra. Đây là một trong những yếu tố then chốt thúc đẩy công tác phòng, chống rửa tiền nói riêng và phòng, chống tham nhũng nói chung phát triển và hoàn thiện, đặc biệt trong việc điều tra, truy tố và xét xử tội phạm về rửa tiền.

Tại Kế hoạch hành động quốc gia về phòng, chống rửa tiền và tài trợ khủng bố giai đoạn 2015-2020, cùng với Quyết định số 2112 ngày 25/11/2014 của Thủ tướng và Đề án "Nâng cao hiệu quả công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm rửa tiền và tài trợ khủng bố" ban hành kèm theo Quyết định số 89 ngày 7/10/2020 của Thủ tướng đã giao NHNN chủ trì, phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu, đề xuất chỉnh sửa Luật PCRT phù hợp với chuẩn mực quốc tế.

Việc ban hành Luật PCRT (sửa đổi) nhằm khắc phục những hạn chế nội tại trong các quy định của pháp luật, đồng thời đảm bảo sự phù hợp với các yêu cầu và chuẩn mực quốc tế, qua đó nâng cao hiệu quả, hiệu lực công tác PCRT trong thời gian tới.