Bức tranh kinh tế Việt Nam 2023 qua phân tích của chuyên gia kinh tế

Nêu câu hỏi năm 2023, “kinh tế nước ta có thực sự phục hồi hay không?”, Tiến sỹ Cấn Văn Lực khẳng định là “có phục hồi”, thực tế tăng trưởng quý sau cao hơn quý trước, cả năm đạt 5,05% và cao hơn bình quân thế giới khoảng 2,9%, bình quân của ASEAN là 4,3%. Đây chính là điểm nhấn đầu tiên. 

Chỉ số thứ hai là sản xuất công nghiệp phục hồi từ mức -8% đầu năm lên mức +3% vào cuối năm. Xuất khẩu phục hồi từ mức -26% đầu năm lên mức - 4,4%, tức là mức âm đang giảm dần. Doanh nghiệp đang phục hồi, bớt khó khăn hơn. Từ chỗ số lượng doanh nghiệp tham gia thị trường ít hơn so với số doanh nghiệp rút ra khỏi thị trường, đến quý IV/2023 đã nhiều hơn gấp 1,3 lần.  

Trong bối cảnh FDI toàn cầu ước tính giảm khoảng 2%, du lịch phục hồi rất tốt, nông nghiệp vượt khó thành công.

Ông chỉ ra rằng, kinh tế vĩ mô cơ bản ổn định, trong đó có 4 chỉ số quan trọng: Lạm phát bình quân 3,25%, trong khi thế giới là 5,5%. Lạm phát cơ bản giảm xuống mức 4,16% (trước đây là 5,1%) chứng tỏ lạm phát giảm tương đối bền vững. Tỷ giá ổn định, thị trường tài chính tiền tệ cơ bản kiểm soát tốt trong bối cảnh thế giới rất nhiều rủi ro, đặc biệt là ngân hàng lớn của Hoa Kỳ và Thụy Sỹ phá sản vừa qua. 

Rủi ro tài khóa ở mức trung bình, nợ công, nợ nước ngoài, thâm hụt ngân sách, nghĩa vụ trả nợ của Chính phủ dưới ngưỡng Quốc hội cho phép. Đồng thời, an ninh lương thực được đảm bảo, thị trường chứng khoán, trái phiếu doanh nghiệp, bất động sản dần phục hồi cho dù còn nhiều rủi ro. Chính vì vậy, chúng ta được Fitch Ratings nâng hạng. 

Điểm nhấn thứ ba là công tác đối ngoại và hội nhập kinh tế, ngoại giao nhân dân đạt kết quả rất ấn tượng.  

Ba bài học kinh nghiệm được chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực nêu, đó là phản ứng chính sách kịp thời, đặc biệt chính sách tiền tệ đảo chiều ngay từ cuối quý I/2023, chuyển từ chắc chắn sang linh hoạt, nới lỏng, thận trọng và chúng ta quyết định giảm lãi suất, cho phép cơ cấu lại nợ với doanh nghiệp và người dân. Chính sách tài khóa mở rộng có trọng tâm, trọng điểm và các cơ chế, chính sách hỗ trợ phục hồi sau COVID-19 vẫn tiếp tục được duy trì trong năm qua. 

Hai là quan tâm và thực hiện các quy hoạch. Vừa qua, nhiều đạo luật quan trọng và nhiều chính sách để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho lĩnh vực y tế, giáo dục, đất đai, xây dựng, bất động sản, vốn và du lịch được ban hành và triển khai quyết liệt.  

Bài học thứ ba là sự đồng lòng, đồng hành của cả hệ thống chính trị, đặc biệt là từ chủ trương của Đảng, đến luật hóa, hành pháp, chấp pháp về cơ bản được triển khai tương đối đồng bộ, nhất là sự đồng hành của Quốc hội, Chính phủ, bộ, ngành, địa phương và doanh nghiệp thời gian qua.  

Nêu lên 6 chữ “rủi ro, bất định và thận trọng” trong năm 2024, chuyên gia Cấn Văn Lực nhận định, tăng trưởng kinh tế của thế giới về cơ bản sẽ đi ngang hoặc có thể giảm hơn so năm 2023, lạm phát giảm nhưng vẫn còn cao, lãi suất trên thế giới vẫn còn rất cao, rủi ro về tài chính, rủi ro về an ninh năng lượng, lương thực trên thế giới còn nhiều, tác động tiêu cực đến vấn đề đầu tư, tiêu dùng, xuất khẩu. Theo ông, chúng ta phải hết sức nỗ lực mới đạt được chỉ tiêu mà Quốc hội, Chính phủ đã đề ra là tăng trưởng 6 - 6,5%, lạm phát kiểm soát ở mức khoảng 3,5 - 4%. 

Chuyên gia kinh tế trưởng BIDV Cấn Văn Lực nêu 5 kiến nghị. Ông mong muốn Quốc hội, Chính phủ tiếp tục đồng hành chỉ đạo để phát huy tốt các động lực tăng trưởng: xuất khẩu, đầu tư, tiêu dùng. Phải kích cầu cả đầu tư và tiêu dùng. Động lực tăng trưởng mới hết sức quan trọng cần khai thác tốt hơn là kinh tế số, kinh tế xanh, liên kết vùng, đặc biệt là ba cực tăng trưởng: Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng đóng góp 32% tăng trưởng của cả nước trong năm qua.

Hai là, tiếp tục duy trì những cơ chế chính sách về tài khóa, tiền tệ như hồi COVID cho cả năm 2024, đặc biệt quan tâm hơn đến phối hợp chính sách, đến rủi ro hệ thống, rủi ro liên thông giữa tài chính - bất động sản. 

Kiến nghị thứ ba Tiến sỹ Cấn Văn Lực đề cập là phải tiếp tục kiên định ổn định kinh tế vĩ mô trong bối cảnh thế giới còn rất nhiều bất ổn. Đẩy nhanh hơn, mạnh hơn cơ cấu lại doanh nghiệp, tổ chức tín dụng yếu kém và vấn đề xử lý nợ xấu, vì nó đã và đang tăng.

Bên cạnh đó, ông cho rằng cần tiếp tục quan tâm hoàn thiện và thực thi thể chế, vấn đề thực thi là rất quan trọng, nhất là các quy hoạch, các luật quan trọng vừa qua được ban hành, xây dựng các mô hình kinh tế mới, kinh doanh mới.

Điểm cuối cùng, theo ông, là cải thiện chất lượng tăng trưởng vốn dĩ khá thấp trong vài năm qua. Năng suất lao động của chúng ta vừa qua chỉ tăng 3,65%. 

“Hãy luật hóa và cụ thể hóa những chính sách, cơ chế để bảo vệ cán bộ, bảo vệ người dám nói, dám làm, dám chịu trách nhiệm, mới đảm bảo song hành là vừa chống tham nhũng và phát triển kinh tế - xã hội”, chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực nhấn mạnh trong phần cuối phát biểu của mình.