Boeing có thể mất 500 tỉ USD nếu đơn hàng 737 MAX bị hủy

Chiếc 737 MAX 8 Boeing sản xuất cho Southwest Airlines.

Chuyến bay số hiệu 302 của Ethiopian Airlines đã rơi xuống chỉ 6 phút sau khi cất cánh từ Addis Ababa vào ngày 10/3, khiến 157 người thiệt mạng. Vào ngày 29/10/2018, chuyến bay số hiệu 610 của Lion Air lao xuống Biển Java chỉ 13 phút sau khi rời Jakarta; toàn bộ 189 hành khách và phi hành đoàn đều thiệt mạng.

Các cơ quan quản lí trên khắp thế giới đã ra lệnh cấm bay đối với chiếc 737 MAX và Boeing cũng đã tạm dừng giao hàng mẫu máy bay này.

Giá cổ phiếu lao dốc

Điểm tương đồng giữa hai vụ tai nạn trên khiến hành khách trên toàn thế giới sợ hãi. Nỗi lo sợ rằng Boeing sẽ đánh mất nhiều đơn hàng hoặc thương hiệu này vĩnh viễn bị ảnh hưởng đã xóa đi gần 25 tỉ USD vốn hóa thị trường chứng khoán của Boeing. Quá trình thẩm định chiếc 737 MAX và lệnh cấm bay kéo dài có thể khiến giá cổ phiếu của công ty này tiếp tục giảm.

Giá cổ phiếu của Boeing lao dốc sau hai tai nạn trong chưa đầy 5 tháng. Nguồn: Reuters.

"Công cụ" quan trọng trong cuộc chiến với đối thủ Airbus

Chiếc 737 MAX, một biến thể mới của dòng 737, chính là trung tâm trong cuộc chiến tương lai giữa Boeing và đối thủ châu Âu - Airbus. Đồng thời, 737 MAX còn được biết đến rộng rãi là cỗ máy kiếm tiền cho nhiều hãng hàng không trên toàn cầu trong nhiều thập kỉ.

Số chiếc Boeing 737 MAX được bàn giao mỗi tháng. Nguồn: Reuters.

Boeing đã bắt đầu nhận đơn đặt hàng cho chiếc máy bay một lối đi (thân hẹp) vào năm 2011 và bàn giao chiếc MAX đầu tiên đến Malindo Air, một công ty con của Lion Air Group vào tháng 5/2017. Đã có hơn 300 chiếc MAX được vận hành vào thời điểm xảy ra sự cố nghiêm trọng và khoảng 4.600 chiếc được đặt hàng.

Số đơn hàng chưa bàn giao của Boeing tính đến tháng 2/2019. Nguồn: Reuters.

500 tỉ USD đang lâm nguy

Sau vụ rơi máy bay của Ethiopian Airlines, chiếc 737 MAX đã bị cấm bay và Boeing đã tạm dừng giao mẫu máy bay bán chạy nhất của hãng.

Đây là lần đầu tiên Cục Quản lí Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) tạm dừng các chuyến bay của một chiếc máy bay Boeing trong 6 năm. FAA từng ra lệnh cấm bay 123 ngày với chiếc 787 Dreamliner sau khi các bộ pin lithium-ion của chiếc máy bay này bốc cháy. Tuy nhiên, 787 Dreamliner vẫn trở thành chiếc máy bay hai lối đi phổ biến, có hồ sơ an toàn cao.

Số lượng máy bay sắp được giao trong tương lai, vốn trị giá hơn 500 tỉ USD, có thể lâm nguy. Theo Boeing, giá niêm yết trung bình của một chiếc 737 MAX nằm trong khoảng từ 99,7 triệu USD đến 134,9 triệu USD.

Tác động đến các hãng hàng không

Nhiều hãng hàng không đã phải nhanh chóng tìm các máy bay khác để thay thế cho 737 MAX sau lệnh cấm bay đối với máy bay này được đưa ra. Kế hoạch sử dụng máy bay tầm xa, tiết kiệm nhiên liệu để phục vụ các điểm đến mới của nhiều hãng hàng không cũng gặp khó khăn.

Southwest Airlines, có 34 chiếc MAX 8 trong đội bay, đã lên kế hoạch cho chặng bay California - Hawaii trong năm nay. Mặc dù Southwest Airlines là nhà khai thác MAX lớn nhất thế giới, các máy bay loại này chỉ chiếm một phần nhỏ trong tổng số đội bay của họ. Hơn 95% đội bay của Southwest Airlines bao gồm các mẫu khác trong dòng 737.

Southwest Airlines, flydubai và Lion Air Group là ba khách hàng hàng đầu của Boeing về tổng số đơn đặt hàng chiếc MAX.

Số lượng máy bay 737 MAX của Southwest Airlines, flydubai và Lion Air Group so với qui mô toàn đội bay. Nguồn: Reuters.

Điều gì xảy ra với các đơn đặt hàng 737 MAX?

Lion Air, gặp sự cố với chiếc 737 MAX vào tháng 10/2018, đã từ chối nhận một số máy bay loại nay. Tuy nhiên, các nhà phân tích cho rằng Lion Air đang bị quá tải và có thể hưởng lợi từ việc trì hoãn nhận hàng này. Lần giao máy bay 737 MAX gần đây nhất của hãng này là vào ngày 1/11/2018.

Tháng 11/2018, Lion Air đã đe dọa sẽ hủy các đơn đặt hàng với Boeing sau vụ rơi máy bay nhưng vẫn chưa thực hiện. Phần lớn đội bay của Lion Air gồm các mẫu khác trong dòng 737.

Sau vụ tai nạn chết người vào ngày 10/3, Ethiopian Airlines có 4 chiếc 737 MAX trong đội bay. Ethiopian Airlines, vốn là một trong những hãng hàng không lớn nhất châu Phi về qui mô đội bay, đã đóng băng các đơn đặt hàng máy bay để chờ kết quả điều tra. Hãng này có tổng cộng 25 đơn đặt hàng cho chiếc MAX vào tháng 2/2019, theo Boeing.

Động thái cấm bay đối với chiếc 737 MAX sau tai nạn của hãng Ethiopian Airlines của Trung Quốc đã phủ bóng đen lên hi vọng có một đơn đặt hàng máy bay của Trung Quốc, vốn có liên quan đến thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung.

Dữ liệu của Boeing cho thấy công ty này đã không giành được bất kì thỏa thuận máy bay nào tại Trung Quốc vào năm ngoái, khi chiến tranh thương mại Mỹ - Trung bước vào giai đoạn căng thẳng.

Số lượng đơn đặt hàng máy bay Boeing của Trung Quốc tính đến tháng 2/2019.

Boeing gặp nạn, máy bay Trung Quốc có thể lên ngôi? Những hãng hàng không lo lắng về sự an toàn của máy bay Boeing không nhất thiết phải quay sang mua máy bay của Airbus, một sự lựa chọn khác là chính phủ Trung Quốc.

Lệnh cấm Boeing 737 Max cản trở đàm phán Mỹ - Trung Như một phần quan trọng trong thỏa thuận thương mại Mỹ - Trung đang được đàm phán, Trung Quốc cân nhắc mua thêm 1.200 tỉ đô la hàng hóa Mỹ trong sáu năm tới bao gồm các máy bay của hãng Boeing.

Mỹ điều tra Cục Hàng không liên bang vì cấp phép cho Boeing 737 MAX Vụ tai nạn thứ hai của dòng máy bay Boeing 737 MAX tại Ethiopia dường như đang dẫn đến một trong những bê bối lớn nhất lịch sử ngành hàng không Mỹ.