Thời sự

Bill Gates bày cách đánh thuế người giàu sao cho đúng

Tỉ phú, người giàu thứ hai thế giới Bill Gates cho rằng một số đề xuất tăng thuế đối với người giàu hiện nay tỏ ra thiếu trọng tâm và sẽ không mang lại hiệu quả nếu được áp dụng. Vì vậy, ông đã chỉ ra cách áp thuế mà ông cho là hợp lí và mang lại nguồn thu lớn nhất.

Tỷ phú Bill Gates tiết lộ khoản đầu tư 'khủng' nhất

Áp thuế thu nhập lũy tiến 70%: Cực đoan và thiếu cái nhìn toàn cảnh

Gần đây, Hạ nghị sĩ trẻ nhất nước Mỹ - bà Alexandria Ocasio-Cortez 29 tuổi – đưa ra đề xuất nâng thuế suất thu nhập cá nhân lũy tiến cao nhất lên mức 70%, áp dụng cho phần thu nhập trên 10 triệu USD. Bà coi đây là hành động hợp lí để tái phân phối thu nhập giữa các tầng lớp giàu, nghèo trong xã hội đồng thời tạo thêm nguồn thu cho ngân sách nhà nước.

Nhà sáng lập tập đoàn Microsoft, tỉ phú Bill Gates từ lâu đã đồng ý rằng người giàu tại Mỹ nên đóng thuế nhiều hơn mức hiện tại. Tuy nhiên, mới đây khi trao đổi với tờ The Verge, ông cho rằng áp mức thuế thu nhập cá nhân lũy tiến tới 70% là “cực đoan” và “thiếu cái nhìn toàn cảnh”.

Tỉ phú Bill Gates và nữ Hạ nghị sĩ Alexandria Ocasio-Cortez.

Bill Gates chỉ ra nguyên nhân là thuế thu nhập cá nhân chỉ áp dụng cho phần thu nhập gắn liền với công việc hàng ngày (lương, thưởng, …).

Tuy nhiên những người siêu giàu lại có lương, thưởng rất thấp. Thay vào đó, nguồn thu của họ chủ yếu đến từ giao dịch mua bán các công cụ đầu tư như trái phiếu, cổ phiếu, bất động sản, tranh quí … và những nguồn thu này lại không bị áp thuế thu nhập cá nhân (income tax) mà bị áp thuế lãi tư bản (capital gain tax).

Chẳng hạn, ông chủ Mark Zuckerberg của Facebook chỉ nhận lương 1 USD từ công việc chủ tịch hội đồng quản trị tập đoàn công nghệ khổng lồ này. Việc mức thuế lũy tiến tăng từ 37% hiện nay lên 70% như đề xuất của bà Ocasio-Cortez tuyệt nhiên không ảnh hưởng gì tới ông Zuckerberg, bởi thuế suất này chỉ áp dụng cho phần tiền lương trên 10 triệu USD.

Tuy nhiên giá trị cổ phiếu mà ông Zuckerberg hiện nắm giữ lên tới 60 tỉ USD giúp ông giữ vị trí người giàu thứ 4 thế giới. Nếu ông bán số tài sản này đi thì số tiền ông nhận về chỉ bị áp mức thuế lãi tư bản (capital gain tax) là 20%.

Chưa kể, mức thuế suất thu nhập cá nhân 37% theo qui định chỉ là mức thuế danh nghĩa. Khi nộp thuế, người giàu có rất nhiều cách để “lách” luật và Bill Gates chỉ ra rằng thuế suất thực tế (effective tax rate) mà top 400 người có thu nhập cao nhất nước Mỹ phải chịu chỉ khoảng 20%. Cho dù thuế suất danh nghĩa được nâng lên 70% thì thuế suất thực tế cũng khó vượt quá 40%, ông ước tính.

Vì thế, Bill Gates cho rằng nâng thuế suất thu nhập cá nhân lũy tiến cao nhất có tác động rất hạn chế đối với người siêu giàu và do vậy, nâng thuế suất này thể hiện sự “thiếu cái nhìn toàn cảnh”.

Muốn đánh thuế người giàu: Nâng thuế lãi tư bản

Giữa tháng 2 này, nợ quốc gia của Mỹ lần đầu vượt ngưỡng 22.000 tỉ USD. Nợ công của chính phủ cũng đang tăng nhanh chóng.

Nói về vấn đề này, Bill Gates cho biết: “Chúng ta chỉ thu về khoảng 20% GDP trong khi chi tiêu tới 24% GDP, thâm hụt là điều dễ hiểu và chúng ta không thể để nó tăng trưởng nhanh hơn nền kinh tế”.

Bill Gates đồng ý nâng thuế đối với giới siêu giàu, những người thuộc top 1% thu nhập cao nhất. Tuy nhiên, nâng thuế lũy tiến thu nhập cá nhân không phải cách làm đúng. Theo Bill Gates, muốn tạo được thêm nguồn thu để giảm thâm hụt ngân sách, chính phủ cần nâng thuế lãi tư bản, hiện chỉ ở khoảng 20%.

Thuế suất thu nhập cá nhân và lãi tư bản tối đa trong biểu thuế lũy tiến của Mỹ. Nguồn: Tax Policy Center.

Ông cho rằng, đánh thuế thu nhập thông thường (lương, thưởng) và thu nhập từ lãi tư bản ở cùng một thang thuế suất sẽ loại bỏ được nhiều chi tiết phức tạp. Suy cho cùng, tại sao một người làm công ăn lương lại phải chịu thuế suất cao nhất lên tới 37% trong khi một người mua bán chứng khoán kiếm lời lại chỉ phải chịu thuế suất cao nhất 20%.

Các quĩ đầu cơ thường tìm cách chuyển nghĩa vụ thuế của mình sang cột thuế từ lãi bán chứng khoán để giảm số thuế phải nộp.

Bill Gates, người giàu thứ hai thế giới với tài sản ròng 97,2 tỉ USD, cho rằng: “Chúng ta nên đơn giản hóa cách áp thuế và gộp hai loại thu nhập, hai loại thuế vào làm một”.

Không có bữa ăn nào là miễn phí

Các nghị sĩ đảng Dân chủ khác cũng đưa ra đề xuất đánh thuế đối với người giàu. Chẳng hạn Thượng nghị sĩ Elizabeth Warren – một người đang tranh cử chức Tổng thống – dự định áp mức thuế 2% lên phần tài sản giai đình trị giá trên 50 triệu USD và thuế 3% lên phần tài sản gia đình trị giá trên 1 tỉ USD.

Thượng nghị sĩ Bernie Sanders - người đang tranh cử Tổng thống lần thứ hai - thì đề nghị áp thuế suất lên tới 77% đối với phần tài sản thừa kế trị giá trên 1 tỉ USD. Nguồn thu từ thuế này dự tính sẽ được sử dụng cho các chương trình phúc lợi xã hội của chính phủ.

Bill Gates cho rằng mở rộng các chương trình của chính phủ là “tốt, nhưng nó cho thấy rằng không có bữa ăn nào là miễn phí, chính phủ phải lấy tiền ở đâu đó để trả cho những phúc lợi này”.

Bill Gates và vợ là Melinda Gates đã lập một quĩ từ thiện với tên gọi Quĩ “Bill và Melinda Gates Foundation”. Tính đến cuối năm 2017, quĩ này có tổng tải sản 51 tỉ USD. Từ năm 1994 đến 2017, cặp vợ chồng này đã góp 35,8 tỉ USD cho quĩ.