Bí ẩn cổ phiếu Tesla: Tại sao giá tăng phi mã vượt mọi dự báo dù bị bán khống ồ ạt?

Ngưỡng 100 tỉ USD quan trọng

Kết phiên giao dịch 22/1, vốn hóa cổ phiếu Tesla đã vượt ngưỡng 100 tỉ USD dù giữa năm 2019, vốn hóa cổ phiếu này chỉ đạt 32 tỉ USD. 

Ngoài việc là một con số tròn trịa, 100 tỉ USD còn là ngưỡng quan trọng với CEO ELon Musk. Theo một thỏa thuận giữa Elon Musk và Tesla hồi tháng 3/2018, nếu cả vốn hóa bình quân trượt 30 ngày và 6 tháng của Tesla đều ở trên 100 tỉ USD, vị CEO này sẽ được nhận phần đầu tiên trong khối tiền thưởng tổng trị giá tới 55 tỉ USD.

Mức tăng phi mã của giá và vốn hóa Tesla khiến nhiều nhà đầu tư lớn nhỏ ở Wall Street phải băn khoăn: Phải chăng Tesla đã bỏ lại phía sau những lo ngại về bất ổn hoạt động và tài chính? Và liệu giá cổ phiếu xe điện này sẽ còn lên cao đến đâu? 

Đà tăng của Tesla còn khiến các nhà phân tích Wall Street vò đầu bứt tai, không hiểu sao cổ phiếu này liên tục vượt qua các dự báo mà mình đưa ra. Các cổ đông của Tesla thì phấn khởi, tin rằng giá cổ phiếu sẽ còn tăng cao hơn nữa. 

Tháng 8/2018, CEO Elon Musk của Tesla từng đăng tweet nửa đùa nửa thật về việc ông có thể sẽ biến Tesla từ công ty đại chúng thành doanh nghiệp tư nhân bằng cách mua lại toàn bộ cổ phiếu với giá 420 USD/cp trong khi giá lúc đó chỉ là khoảng 340 USD/cp.

Đến cuối tháng 12/2019, giá mục tiêu 420 USD/cp đã đạt được. Tuy Elon Musk không biến Tesla thành doanh nghiệp tư nhân nhưng ông cũng đăng tweet để nhắc lại dự báo của mình hơn một năm trước.

Giữa năm 2018, ông Pierre Ferragu, một nhà phân tích tại New Street Research đưa ra mức giá mục tiêu 530 USD cho một cổ phiếu Tesla. Khi đó cả Wall Street đều cho mục tiêu này là quá xa vời. Nhưng ngay trong tháng đầu năm 2020, mức giá 530 USD/cp đã bị vượt qua.

Giờ đây, ông Ferragu cho rằng ưu thế về công nghệ và sản phẩm của Tesla so với các hãng sản xuất xe hơi khác có thể đưa giá cổ phiếu này lên tới ngưỡng 2.000 USD/cp. Tuy nhiên ông cũng cảnh báo rằng nếu không thể duy trì ưu thế công nghệ, Tesla sẽ chẳng khác gì các hãng xe hơi khác với một mức định giá tầm thường.

Theo ông, đợt tăng nóng vừa qua của cổ phiếu Tesla cũng không làm thay đổi sự khác biệt đến cực đoan trong kì vọng của phe đầu cơ giá lên và phe đầu cơ giá xuống.

Càng bán khống, giá càng tăng?

Financial Times dẫn số liệu của công ty nghiên cứu S3 Partners cho biết tính từ đầu năm 2020, những nhà đầu tư bán khống cổ phiếu Tesla đã thua lỗ gần 3,3 tỉ USD do giá liên tục tăng cao. 

Theo lời một chuyên gia của S3 Partners: Giá cổ phiếu Tesla tăng chủ yếu là do nhiều nhà đầu tư tăng cường mua mới, không phải do những người bán khống mua để trả lại hàng.

Tháng 10/2019, CNBC cho biết Tesla là cổ phiếu bị bán khống mạnh nhất tại nước Mỹ và là cổ phiếu xe hơi bị bán khống mạnh nhất toàn thế giới.

Bán khống là hoạt động đi vay cổ phiếu để bán ở thời điểm hiện tại rồi trong tương lai sẽ đi mua cổ phiếu để trả lại số đã vay. Các nhà đầu tư kì vọng giá giảm sẽ sử dụng nghiệp vụ bán khống để kiếm lợi nhuận do bán được với giá cao và sau này mua trả lại với giá thấp.

Từ mùa hè 2019 đến nay, lượng cổ phiếu Tesla bị bán khống đã dần đi xuống do tâm lí lạc quan về công ty này lan rộng. Hồi tháng 10, Tesla công bố kết quả kinh doanh quí III tích cực với doanh thu 4,62 tỉ USD và lợi nhuận 342 triệu USD trong khi các nhà phân tích dự đoán công ty này thua lỗ.

Đầu năm 2020, Tesla lại công bố doanh số bán xe lên tới 367.500 chiếc trong năm 2019, tăng 50% so với năm 2018. Cũng trong tuần đầu năm 2020, công ty của tỉ phú Elon Musk bắt đầu bàn giao xe cho khách hàng Trung Quốc từ nhà máy mới xây tại Thượng Hải. Nhà máy này vừa được khởi công chưa đầy một năm trước.

CNBC dẫn số liệu của FactSet cho biết tỉ lệ cổ phiếu Tesla bị bán khống đã giảm từ mức đỉnh 37% hồi giữa năm 2019 xuống còn khoảng 20% thời điểm cuối năm.

Mặc dù vậy, đây vẫn là khối lượng cổ phiếu rất lớn và chính hoạt động bán khống (đầu cơ giá xuống) này có thể đẩy giá cổ phiếu Tesla lên cao hơn. Theo CNBC, khi những người bán khống phải mua lại cổ phiếu để trả lại số đã vay, lực cầu trên thị trường sẽ tăng lên và đẩy giá cổ phiếu Tesla cao hơn nữa.

Những yếu tố cơ bản tích cực

Những thành tựu gần đây đã giúp xua đi những lo ngại về khả năng mở rộng qui mô hoạt động của Tesla và thúc đẩy niềm tin vào kế hoạch ra đời các dòng xe mới, bao gồm việc xây dựng một nhà máy ở Berlin, Đức. 

Ngoài sự cải thiện trong kết quả hoạt động, Tesla còn được hưởng lợi từ sự tin tưởng mới vào ổn định tài chính của công ty. 

Chưa đầy một năm trước, tin đồn phá sản lan tràn khắp nơi, giá cổ phiếu biến động tăng giảm thất thường. Thêm vào đó, CEO Elon Musk còn liên tục khẳng định Tesla sẽ không tìm đến Wall Street để huy động thêm vốn dù nguồn tiền đang teo tóp dần. 

Về sau, ông Musk đã phải nhượng bộ và huy động hơn 2 tỉ USD trong tháng 5/2019 bao gồm việc bán cổ phiếu với giá chưa bằng một nửa thị giá.

Bước lùi của CEO Elon Musk đã giúp chấm dứt những lo ngại về tài chính. Từ đó về sau, Tesla đã có hai quí liên tiếp công bố dòng tiền hoạt động dương, tổng cộng 1,6 tỉ USD.

Trong năm 2020, Wall Street kì vọng Tesla sẽ ghi nhận lãi ròng 1 tỉ USD sau khi thua lỗ tổng cộng 5 tỉ USD trong 5 năm qua.

Mặc dù bức tranh tài chính và hoạt động được cải thiện nhưng như vậy cũng chưa đủ để giải thích đà tăng phi mã của cổ phiếu Tesla. Hiện nay vốn hóa của công ty này đạt gần 100 tỉ USD, cao gần gấp đôi vốn hóa của General Motors - một công ty có lợi nhuận sau thuế 8 tỉ USD và doanh số bán xe cao gấp 20 lần. 

Hiện nay Tesla cũng đối mặt với cạnh tranh gay gắt hơn do các nhà sản xuất xe hơi lớn bắt đầu nghiêm túc đầu tư cho xe điện. Ông Philippe Houchois, một nhà phân tích tại Jefferies nhận định: Nếu ngành xe điện có quá nhiều đối thủ cạnh tranh khốc liệt với nhau, mọi lợi thế sẽ bị xóa bỏ. 

Nguy cơ lợi thế của Tesla trong lĩnh vực xe điện có thể biến mất đã khiến một số nhà phân tích tìm kiếm những lí do khác để giải thích cho đà tăng phi mã của cổ phiếu này. Một trong những lí do đó là việc sử dụng những chiếc Tesla đã được bán ra để triển khai dịch vụ robotaxi. 

CEO Elon Musk từng tuyên bố rằng chủ xe Tesla có thể kiếm được tiền bằng cách cho phép xe của mình hoạt động trong vai trò taxi tự lái (không cần người lái xe). Năm 2019, vị CEO này từng dự đoán dịch vụ robotaxi sẽ giúp Tesla chuyển mình thành doanh nghiệp có lợi nhuận bền vững liên tục. 

Tuần trước, nhà quản lí quĩ Ark Invest dự đoán mảng robotaxi có thể đưa giá cổ phiếu Tesla lên cao tới 6.000 USD. Tuy nhiên triển vọng xe tự lái hoàn toàn đang ngày càng lùi xa vào tương lai và đa phần các nhà phân tích đều không dám đưa ra giá mục tiêu cụ thể cho một thị trường hoàn toàn giả tưởng. 

Một lập luận khác ủng hộ mức định giá cao của cổ phiếu Tesla là khẳng định của CEO Elon Musk rằng công ty này sẽ trở thành một tập đoàn năng lượng thay thế đa lĩnh vực.

Theo nhà phân tích Houchois, hoạt động bán pin cho nhiều mục đích sử dụng khác nhau có thể mở ra những thị trường lớn mới mẻ, giúp Tesla tận dụng công nghệ hiện nay và năng lực sản xuất pin qui mô lớn. Tuy nhiên tầm nhìn này vẫn chưa được định hình rõ ràng.

Một thị trường khác mà CEO Elon Musk tỏ ra hào hứng là bán tấm lợp mái nhà kèm chức năng pin năng lượng mặt trời, tuy nhiên tham vọng này cũng khó trở thành hiện thực.

Theo một số người ủng hộ Tesla, lí do mà giá cổ phiếu này lên cao đơn giản hơn rất nhiều: Vì Tesla có khả năng sản xuất và tiêu thụ những chiếc xe điện có chất lượng tốt hơn đối thủ. 

Nhà phân tích Ferragu cho rằng Tesla đã thiết lập được một ưu thế về sản phẩm mà các doanh nghiệp khác khó có thể đạt được, đặc biệt là khi Tesla liên tục cải tiến sản phẩm trong 7 năm kể từ khi ra đời dòng xe Model S. Ông dự đoán rằng nếu Tesla có thể duy trì những lợi thế đang có, công ty này có thể chiếm lĩnh 30% thị phần xe ô tô điện toàn cầu vào cuối năm 2029.