Bản chất lâu dài của vấn đề lạm phát ở Mỹ

Theo trang mạng HK01.com, số liệu lạm phát mới nhất của Mỹ đã tăng cao hơn dự kiến. Số liệu do Cục Thống kê Lao động Mỹ công bố ngày 12/3 cho thấy chỉ số giá tiêu dùng (CPI) của Mỹ trong tháng 2 tăng 3,2% so với cùng kỳ, cao hơn mức dự kiến 3,1%, trong khi giá trị trước đó là 3,1%.

CPI của Mỹ đã tăng 0,4% so với tháng trước trong tháng Hai, phù hợp với kỳ vọng, nhưng cao hơn 0,3% so với giá trị trước đó.

Điều mà Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) quan tâm hơn là lạm phát cơ bản không bao gồm chi phí thực phẩm và năng lượng. CPI lõi của Mỹ đã tăng 3,8% so với cùng kỳ trong tháng Hai, cao hơn mức 3,7% dự kiến, nhưng giảm xa hơn so với mức 3,9% trước đó, vẫn là mức thấp nhất kể từ tháng 5/2021.

CPI lõi tăng 0,4% so với tháng trước trong tháng Hai, mức tăng lớn nhất trong 8 tháng, cao hơn mức dự kiến 0,3% và không thay đổi so với giá trị trước đó.

Đáng chú ý là CPI lõi ở Mỹ trong tháng Hai đã cao hơn dự kiến trong tháng thứ hai liên tiếp. Số liệu trước đó cho thấy CPI của Mỹ tăng 3,1% so với cùng kỳ trong tháng Một, cao hơn kỳ vọng của thị trường là 2,9% và giá trị trước đó là 3,4%; CPI lõi tăng 3,9% so với cùng kỳ năm trước, cao hơn kỳ vọng của thị trường là 3,7%.

Lạm phát ở Mỹ liên tục cao hơn dự kiến cho thấy kỳ vọng trước đó của thị trường về lạm phát giảm là quá lạc quan. Theo đánh giá của các nhà nghiên cứu tại tổ chức nghiên cứu ANBOUND, sự phức tạp của vấn đề lạm phát ở Mỹ đồng nghĩa với việc lạm phát sẽ không giảm nhanh như thị trường kỳ vọng.

Số liệu mới một lần nữa khẳng định tính dẻo dai của lạm phát ở Mỹ, điều này chắc chắn sẽ củng cố hơn nữa thái độ thận trọng của Fed trong việc cắt giảm lãi suất.

Trên thực tế, xét từ góc độ nguyên nhân, vấn đề lạm phát của Mỹ bao gồm các yếu tố ngắn hạn như sự hỗn loạn trong chuỗi cung ứng toàn cầu sau đại dịch, giá năng lượng tăng cao do xung đột Nga-Ukraine cũng như việc phát hành tiền tệ quá do chính sách nới lỏng định lượng trước đó của Fed gây ra, và các yếu tố dài hạn của việc điều chỉnh chuỗi cung ứng toàn cầu.

Điều này có nghĩa là ngay cả khi đợt tăng lãi suất mạnh mẽ của Fed đạt được kết quả vào năm ngoái thì chính sách tiền tệ cũng khó đạt được kết quả do những thay đổi trong các yếu tố dài hạn ảnh hưởng đến giá cả như rủi ro địa chính trị và điều chỉnh chuỗi cung ứng toàn cầu. Đây là yếu tố đằng sau tình trạng lạm phát dai dẳng dai dẳng ở Mỹ.

Ở góc độ cơ cấu, giảm phát hàng hóa tiếp tục nhưng đã chững lại, giảm 0,3% so với cùng kỳ, trong khi lạm phát ở ngành dịch vụ vẫn ở mức cao, tăng mạnh 5,2% so với cùng kỳ. Cái gọi là lạm phát siêu lõi, tức là chỉ số dịch vụ CPI lõi không bao gồm nhà ở, tăng 0,5% so với tháng trước và mức tăng so với cùng kỳ năm trước lên tới 4,5%, mức tăng lớn nhất kể từ tháng 5/2023.

Theo học giả Hứa Duy Hồng thuộc ANBOUND, lạm phát của ngành dịch vụ có thể phản ánh tốt hơn sự gia tăng giá dịch vụ do chi phí lao động tăng cao.

Nói cách khác, trong tình hình lạm phát cao trước đây, Mỹ hiện đã hình thành vòng tuần hoàn tích cực giữa tiền lương và lạm phát. Kiểu tăng giá do tiền lương tăng này rất khó thay đổi và khó thay đổi nhanh như giá hàng hóa trong ngắn hạn. Vì vậy, những thay đổi trong cơ cấu lạm phát thực chất phản ánh tính nội sinh của lạm phát Mỹ.

Xem xét tình hình việc làm thắt chặt hiện nay ở Mỹ, thực tế rất có khả năng tiền lương của công nhân Mỹ sẽ tiếp tục tăng, điều đó có nghĩa là lạm phát nội sinh có thể mất nhiều thời gian hơn để đảo ngược.

Ngày 8/3, Cục Thống kê Lao động Mỹ công bố dữ liệu cho thấy tháng 2/2024, 275.000 việc làm phi nông nghiệp mới đã được tạo ra ở Mỹ, cao hơn kỳ vọng của thị trường là 200.000.

Tỷ lệ thất nghiệp tăng 0,2 điểm phần trăm lên 3,9%, đạt mức cao nhất kể từ tháng 1/2022, cao hơn kỳ vọng của thị trường là 3,7%, nhưng vẫn dưới mức thấp 4%. Mức tăng lương trung bình mỗi giờ ở Mỹ trong tháng 2 đạt kỳ vọng của thị trường là 4,3% so với cùng kỳ năm trước.

Thị trường việc làm ở Mỹ vẫn tốt, đồng nghĩa với việc mức tăng lương sẽ không dễ dàng giảm xuống, cũng nghĩa là lạm phát ở Mỹ sẽ vẫn được duy trì trong một thời gian khá dài. Nhà Trắng gần đây dự đoán CPI sẽ tăng trung bình 2,9% vào năm 2024 và không cho rằng tỷ lệ lạm phát ở Mỹ sẽ đạt mục tiêu 2% của Fed trong hai năm tới.

Một khảo sát của Reuters cho thấy các nhà kinh tế dự đoán chỉ số giá PCE được Fed ưa chuộng sẽ tăng trưởng trung bình hàng năm là 2,2% trong năm nay và 2,0% vào năm 2025 và 2026. Nhưng các thước đo lạm phát khác như CPI, CPI cơ bản và chỉ số giá PCE cốt lõi sẽ vẫn ở trên mức mục tiêu 2% của Fed cho đến ít nhất là năm 2026. Điều này thực sự cho thấy Fed vẫn còn một chặng đường dài để đánh bại lạm phát.

Mức độ lạm phát cao ở Mỹ khiến kỳ vọng của thị trường về việc Fed nới lỏng chính sách tiền tệ càng trở nên xa vời hơn. Hiện tại, kỳ vọng Fed sẽ cắt giảm lãi suất vào tháng 3 về cơ bản đã tan biến và chuyển hướng sang tháng 6.

Mặc dù lạm phát phản ánh nhu cầu mạnh mẽ trong nền kinh tế Mỹ và vẫn đang thúc đẩy thị trường chứng khoán Mỹ đi lên, nhưng điều đó cũng có nghĩa là Fed sẽ duy trì môi trường lãi suất cao trong thời gian dài hơn. Điều này vẫn sẽ kìm hãm tăng trưởng kinh tế Mỹ.

Trên thực tế, một số người tham gia thị trường đã bắt đầu kỳ vọng rằng Fed có thể hoãn thời điểm giảm lãi suất sang nửa cuối năm, thậm chí là quý III/2024. Thời gian qua đi, nếu lạm phát tiếp tục duy trì ở mức cao, chắc chắn sẽ gây ra biến động trên thị trường vốn.

Các nhà nghiên cứu của ANBOUND từng nhận định chính sách lãi suất cao của Fed càng kéo dài thì kinh tế Mỹ sẽ càng bị chèn ép mạnh mẽ hơn và tăng trưởng kinh tế có nhiều khả năng suy giảm khi mức lạm phát giảm. Điều này có nghĩa là Fed vẫn chưa có con đường nào để đảm bảo nền kinh tế Mỹ “hạ cánh mềm”.

Giám đốc điều hành JP Morgan Dimon nói: "Thế giới đang định giá một cuộc ‘hạ cánh mềm’, có thể là 70-80%. Tôi nghĩ khả năng kinh tế Mỹ ‘hạ cánh mềm’ trong một hoặc hai năm tới chỉ bằng một nửa con số đó. Trường hợp xấu nhất kịch bản sẽ là lạm phát đình trệ”.

Ông cũng tin rằng Fed nên đợi cho đến khi tình hình trở nên rõ ràng hơn trước khi cắt giảm lãi suất. Về vấn đề này, tình hình hiện tại thực sự là thách thức hơn đối với các lựa chọn chính sách của Fed.

Nói một cách tương đối, như Chủ tịch Fed Powell đã nói, nguy cơ cắt giảm lãi suất sớm trên thực tế sẽ lớn hơn nhiều so với việc trì hoãn cắt giảm lãi suất. Vì vậy, Fed chỉ có thể giữ nguyên tình thế tiến thoái lưỡng nan.

CPI cơ bản ở Mỹ đã tăng 3,8% so với cùng kỳ trong tháng 2/2024, cao hơn mức 3,7% dự kiến, nhưng lại giảm xa hơn so với mức 3,9% trước đó. Điều đáng chú ý là chỉ số CPI lõi ở Mỹ trong tháng Hai đã cao hơn dự kiến trong tháng thứ hai liên tiếp. Chỉ số dịch vụ CPI lõi, được gọi là "lạm phát siêu lõi", tăng 0,5% so với tháng trước và tăng vọt 4,5% so với cùng kỳ năm ngoái.

Điều này cho thấy việc tăng giá do tiền lương đã trở thành yếu tố chính thúc đẩy lạm phát ở Mỹ, phản ánh rằng tính dai dẳng của lạm phát ở Mỹ vượt xa dự đoán của thị trường. Fed vẫn còn một chặng đường dài để đánh bại lạm phát.