3 nguyên nhân để lo ngại về bong bóng bitcoin

Trong khi hầu hết các thị trường trên thế giới đều chỉ tăng nhẹ từ đầu năm tới nay, giá trị của đồng tiền ảo bitcoin đã "bật tung nóc nhà". Trong ngày hôm nay (25/5), giá bitcoin đã vượt ngưỡng 2.700 USD, tăng gần gấp 3 lần so với đầu năm. Và đà tăng này vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại. Ở Hàn Quốc, có lúc đồng bitcoin đã vượt ngưỡng 3.800 USD.

Nhưng nếu bạn muốn đầu tư vào bitcoin, hãy dừng lại và suy nghĩ trước đã. Bitcoins có thể là một loại tiền rất mới, nhưng hiện tượng biến động giá kiểu này thì rất cũ. Thực tế là giá bitcoin ngày càng giống như bong bóng, và đã đến lúc các nhà đầu tư nên cảm thấy lo lắng. Tại sao? Nó là dấu hiệu cho chúng ta biết rằng những "cơn điên tài chính" đang trở lại, dẫn đến tình trạng đầu cơ quá lố. Và những bong bóng sớm muộn cũng sẽ nổ tung, với những hậu quả khó ngờ.

Nếu bạn bỏ ra 1.000 USD vào bitcoin vào năm 2010, ngày nay bạn đã có khoảng 40 triệu USD, so với mức 2.500 USD nếu đầu tư vào chỉ số chứng khoán S&P 500. Còn nếu bạn đầu tư vào bitcoin vào giữa đợt chạm đáy hồi năm 2014, thì bạn vẫn sẽ thu lời hơn 4 lần. Chỉ trong tháng trước, giá Bitcoin đã tăng 87% và chưa có dấu hiệu dừng lại.

Biểu đồ tiêu biểu của một bong bóng tài chính. Ảnh: Forbes.

Mặc dù vậy, tăng 87% trong một tháng không phải là một biến động bình thường. Hiển nhiên đây là một bong bóng. Câu hỏi cần đặt ra là hậu quả của nó là gì, và thiệt hại sẽ như thế nào nếu bong bóng nổ tung.Có rất nhiều lý do giải thích tại sao bitcoin lên giá. Loại tiền ảo này ngày càng trở nên giá trị vì có thêm nhiều nơi chấp nhận nó như một phương tiện thanh toán, và một số chính phủ cũng bắt đầu chấp nhận bitcoin là hình thức đầu tư hợp pháp. Nó có thể trở thành một dạng tài sản được mua bán rộng rãi như USD, cổ phiếu, vàng hay trái phiếu.

Xét trên góc độ vĩ mô, có thể thiệt hại sẽ là không nhiều. Dù bitcoin liên tục xuất hiện rầm rộ trên các phương tiện truyền thông, hãy nhớ rằng hiện có 16 triệu bitcoin, với tổng giá trị gần 44 tỷ USD.

Con số đó có thể tăng lên 45 tỷ hay thậm chí 50 tỷ USD vào thời điểm bạn đọc bài báo này, nhưng với thị trường vốn toàn cầu thì đây chỉ là số lẻ.

Apple có giá trị vốn hóa thị trường 805 tỷ USD. Toàn bộ vàng trên thế giới có giá ước tính khoảng 8,2 nghìn tỷ USD. Thị trường trái phiếu Hoa Kỳ trị giá khoảng 31 nghìn tỷ USD. So với những con số đó, Bitcoin chỉ là giọt nước giữa đại dương.

Tuy nhiên, việc bong bóng bitcoin nổ tung có thể gây thiệt hại nặng cho những nhà đầu tư quá háo hức. Đây là 3 lý do họ nên cảm thấy lo lắng.

Hồi đầu thế kỷ 18, "bong bóng biển Nam Ấn" từng làm rung chuyển nước Anh, khi giá cổ phiếu công ty South Sea Company tăng 400% chỉ trong 3 tháng và rơi xuống với tốc độ tương tự, khiến nhiều người bị phá sản. Ảnh: Bloomberg.

Bất cứ ai đều có thể tiếp cận một quỹ đầu tư mạo hiểm với một vài ý tưởng "hoành tráng" về bitcoin và nhận đầu tư 10 triệu USD, cộng thêm lời hứa hẹn họ sẽ được rót thêm tiền nếu có xài hết số đó. Chắc chắn sẽ có một số ý tưởng tuyệt vời và mang lại nhiều lợi nhuận. Nhưng cũng sẽ có rất nhiều ý tưởng yếu kém phi thực tế sẽ làm tiêu tốn hàng triệu USD mà lẽ ra nên được đầu tư vào nơi khác.Thứ nhất, giống như bất kỳ "cơn điên tài chính" nào, bong bóng bitcoin sẽ dẫn đến việc đầu tư quá lố và những thương vụ lẽ ra không nên được thực hiện. Chỉ trong tháng này, một công ty tên là RSK Labs đã huy động được 3,5 triệu USD cho dự án "hợp đồng thông minh" dự trên bitcoin. Dự án ví điện tử bitcoin mang tên Coinbase đã huy động được 75 triệu USD.

Nhưng có một điều mà chúng ta luôn phải nhớ. Nếu có bong bóng tài sản đang diễn ra, nó là dấu hiệu rằng chúng ta đang ở gần mức đỉnh của thị trường giá tăng và sớm hay muộn thì cũng sẽ tới thời điểm đi xuống.Thứ nhì, đây là dấu hiệu cho thấy thị trường đang đi gần tới đỉnh điểm. Trong bất kỳ thị trường giá tăng (bull market) nào, luôn có một hoặc hai loại tài sản có biến động giá cả hoàn toàn điên rồ. Nó có thể là các cổ phiếu dot-com, hoặc các công ty thăm dò không gian, hoặc căn hộ ở trung tâm London, hoặc quỹ phòng hộ, hoặc xa xưa hơn nữa là các cổ phiếu của đài phát thanh hoặc các công ty đường sắt Nam Mỹ.

Vỡ bong bóng bitcoin hồi năm 2014. Ảnh: Coindesk.

Cuối cùng, nếu giá bitcoin giảm mạnh, nó có thể không gây ra nhiều thiệt hại. 30 tỷ USD có thể biến mất mà không để lại nhiều dấu vết trên thị trường vốn. Điểm đáng lo ngại là các gợn sóng mà nó tạo ra.

Như chúng ta đã từng thấy trong đợt khủng hoảng tài chính 2008-2009, việc sụp đổ một phần hệ thống tài chính có thể làm mất niềm tin vào toàn thị trường. Chúng ta chưa biết rằng liệu có hợp đồng nào đã được ký kết bằng loại tiền ảo này hay không, hay là những sản phẩm phái sinh nào liên quan tới nó, hay là bitcoin đã được tích hợp vào hệ thống tài chính tới mức nào. Nhưng có một điều là chắc chắn là những tác động xấu sẽ dễ dàng được nhận thấy khi bong bóng nổ tung, và có thể xảy ra ở những nơi bất ngờ nhất.

Hiện giờ, bitcoin vẫn là một cơn sóng đang lên. Chúng ta không có cách nào để xác định giá trị thực sự của nó có thể là gì, và đỉnh cao của cơn sóng này có thể vẫn còn xa. Nhưng khi bong bóng bitcoin nổ tung, những người nắm giữ bitcoin sẽ không phải là những người duy nhất bị thiệt hại.