Vì sao chưa thể 'chốt' phương án rút bảo hiểm xã hội một lần?

Tại hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách chiều 27/3, Thường trực Ủy ban Xã hội tiếp tục đề xuất hai phương án rút BHXH một lần trong dự thảo Luật Bảo hiểm xã hội (sửa đổi) đối với những người chưa đủ tuổi hưởng lương hưu, không tiếp tục đóng bảo hiểm xã hội mà chưa đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội và có yêu cầu nhận một lần.

Phương án 1: Chia làm hai nhóm, gồm: Nhóm 1: Tiếp tục được áp dụng hưởng bảo hiểm xã hội một lần như quy định tại Nghị quyết 93 của Quốc hội. Cụ thể, người lao động tham gia bảo hiểm xã hội trước khi luật có hiệu lực (dự kiến 1/7/2025), sau 12 tháng không thuộc diện tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc, không tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện và có thời gian đóng bảo hiểm xã hội chưa đủ 20 năm. Thời gian đóng bảo hiểm còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ của bảo hiểm.

Nhóm 2: người lao động tham gia bảo hiểm xã hội từ ngày luật có hiệu lực trở đi không được áp dụng quy định này.

Phương án 2: Sau 12 tháng không thuộc diện tham gia bảo hiểm bắt buộc, không tham gia bảo hiểm tự nguyện và có thời gian đóng bảo hiểm chưa đủ 20 năm mà người lao động có yêu cầu thì được giải quyết một phần, nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng bảo hiểm còn lại được bảo lưu để người lao động tiếp tục tham gia và hưởng các chế độ của bảo hiểm.

Những băn khoăn về các phương án

Ủng hộ với phương án 1, bà Lý Tiết Hạnh, ĐBQH tỉnh Bình Định cho rằng khi xem xét các trường hợp rút BHXH một lần, cần quy trình đánh giá thêm việc rút BHXH một lần theo phương án này đã thực sự đáp ứng nhu cầu tài chính trước mắt của người lao động chưa, tức là chúng ta có sự kiểm soát. Trường hợp bất khả kháng không thể khác, Nhà nước phải tính toán phương án để hỗ trợ cho người lao động, như chính sách về tín dụng cho người lao động, để họ không phải rút BHXH một lần.

“Tôi mong muốn người lao động có thêm cơ hội cân nhắc có nên rút BHXH một lần hay không”, bà Hạnh nêu rõ.

Trong khi đó, dù đồng tình với phương án 2, ông Nguyễn Đại Thắng, ĐBQH tỉnh Hưng Yên đề nghị bỏ điều kiện “sau 12 tháng” và giảm thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm xuống còn 15 năm.

“Việc đưa ra thời hạn 12 tháng gây khó khăn cho người lao động khi cần tiền trang trải nhu cầu cấp bách trước mắt, đồng thời khiến cơ quan BHXH gặp khó khăn trong việc quản lý, kiểm soát.”, ĐBQH tỉnh Hưng Yên quan ngại. 

 Cùng chung quan điểm với ĐBQH tỉnh Hưng Yên, bà Trần Thị Hoa Ry, ĐBQH tỉnh Bạc Liêu cũng không đồng tình với phương án 1 do sẽ tạo “lát cắt” giữa người tham gia BHXH trước và sau khi luật có hiệu lực.

“Hiện có khoảng 17 triệu người, tức khoảng 38% lao động có thời gian đóng BHXH dưới 20 năm. Chúng ta không có gì đảm bảo rằng đối tượng này sẽ không tiếp tục rút BHXH một lần. Còn người bắt đầu tham gia BHXH từ sau ngày 1-7-2025 lại không được rút một lần”, bà Hoa Ry nêu quan điểm.

Phân tích sâu hơn, bà Ry cho rằng rút BHXH một lần nhiều nhất là giai đoạn dịch COVID-19, để giải quyết vấn đề cuộc sống trước mắt. Nếu đây là nguyên nhân chính, bà cho rằng cần giữ chân người lao động và cho rút 50%. Đồng thời, hỗ trợ cho vay thông qua ngân hàng chính sách để giúp họ vừa có điều kiện tham gia BHXH, vừa giải quyết được khó khăn về kinh tế.

“Đây mới là cơ chế phù hợp hơn, đáp ứng tâm tư nguyện vọng người lao động, bởi ngoài cơ chế chính sách của chúng ta còn cần tôn trọng quyền lợi chính đáng của người lao động.”, ĐBQH tỉnh Bạc Liêu nhìn nhận.

Đề nghị lùi thời điểm thông qua

Thấy còn nhiều ý kiến khác nhau và Chính phủ cũng chưa chọn phương án nào chính thức để đảm bảo trình tại kỳ họp, bà Ma Thị Thúy, ĐBQH tỉnh Tuyên Quang đề nghị Quốc hội, Chính phủ cân nhắc thông qua dự luật này sau khi cải cách chính sách tiền lương. Tức là nên thông qua tại kỳ họp thứ 8 (tháng 10/2024), thay vì tại kỳ họp thứ 7 (tháng 5/2024).

Theo bà Thúy, cải cách tiền lương là một chính sách lớn, khó, phức tạp, tác động mạnh đến nhiều lĩnh vực, nhóm hoạt động khác nhau trên toàn xã hội. Cần có thời gian triển khai cải cách tiền lương để điều chỉnh, xử lý các vấn đề phát sinh nếu có cho phù hợp với thực tiễn. Khi chính sách ổn định mới có cơ sở quy định các chính sách bảo hiểm xã hội cũng được sửa đổi theo cải cách tiền lương.

"Cần cân nhắc thời điểm thông qua Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi trước hay sau cải cách tiền lương cho phù hợp, khả thi, tránh vừa thông qua lại phải rà soát, sửa đổi ngay", bà Thúy nêu rõ.