VDSC: Nhóm thuỷ điện có nhiều dư địa để bứt tốc trong thời gian tới

Chứng khoán Rồng Việt (VDSC) vừa có báo cáo về ngành điện với những quan điểm lạc quan, nhất là với nhóm thuỷ điện.

Sản lượng điện tăng trưởng tích cực

Trong 7 tháng đầu năm nay, sản lượng điện thương phẩm đạt 161 tỷ kWh, tăng 14% so với cùng kỳ. Nguyên nhân đến từ nhu cầu tiêu thụ điện lớn từ khối khách hàng sản xuất (tăng 12% so với cùng kỳ), khách hàng tiêu thụ điện dân dụng (tăng 15% so với cùng kỳ).

Tương tự, sản lượng điện sản xuất đạt 179 tỷ kWh tăng 12% so với cùng kỳ. Trong đó nhiệt điện than và thủy điện đóng góp lớn nhất với sản lượng lần lượt 96 tỷ kWh (chiếm 54%) và 41 tỷ kWh (chiếm 23%). Tiếp theo là năng lượng tái tạo (NLTT) và nhiệt điện khí.

VDSC cho rằng trước nhu cầu tiêu thụ điện lớn, sản lượng điện tiêu thụ điện sẽ tăng trưởng mạnh và đạt mức 275 tỷ kWh (tăng 10% so với cùng kỳ) trong năm 2024 và 297 tỷ kWh (tăng 8% so với cùng kỳ) trong năm 2025. 

Trong năm 2025, đóng góp của thủy điện sẽ cao hơn nhờ chu kỳ thời tiết thuận lợi hơn. Lý do vì nhiệt điện khí LNG với việc nhiệt điện than không còn dư địa để phát triển (tối đa 30,1 MW tới năm 2030, thực tế 6 tháng đầu năm 2024 đã đạt 29,5 MW).

Bên cạnh đó, nguồn NLTT mới hiện vẫn chờ hoàn thiện các cơ chế cần thiết để triển khai, còn điện khí thiên nhiên gặp vấn đề về nguồn cung nhiên liệu.

Nhóm thuỷ điện sẽ bứt tốc trong thời gian tới

Trong 7 tháng đầu năm nay, sản lượng thủy điện toàn hệ thống đã tăng trưởng 14% lên 41 tỷ kWh và tỷ lệ huy động từ nguồn thủy điện bắt đầu cao hơn so với cùng kỳ do chu kỳ El Nino đã đi qua. Điều này trái ngược với diễn biến nửa đầu năm 2024.

Theo VDSC, sản lượng các công ty thủy điện sẽ cải thiện trong 6 tháng cuối năm nay và kết quả kinh doanh các công ty thủy điện sẽ tăng trưởng tốt trong năm 2025 so với 2024 nhờ chu kỳ chuyển pha La Nina đang diễn ra từ tháng 9.

Bên cạnh đó giá bán điện bình quân trong năm 2025 của các công ty thủy điện sẽ khó có khả năng giảm so với 2024 và có khả năng tăng khi tình hình tài chính của EVN được cải thiện.

Sản lượng các công ty thủy điện sẽ tăng trưởng tốt trong năm 2025 nhờ chu kỳ thủy văn thuận lợi. Sản lượng thương phẩm của các công ty thủy điện trong chu kỳ La Nina cao hơn chu kỳ El Nino khoảng 10-20%, do chi phí sản xuất thấp hơn các loại hình phát điện khác.

Cụ thể, chi phí sản xuất của các công ty thủy điện và giá bán điện của các công ty thủy điện là thấp nhất trong các nguồn điện (chi phí sản xuất điện/kWh các công ty thủy điện đa phần nằm ở mức 400 – 600 đồng/kWh, thấp hơn nhiều so với mức bình quân 1.100 – 1.300 đồng/kWh của các công ty nhiệt điện than).

Theo VDSC, do áp lực khi chi phí sản xuất điện luôn cao hơn giá bán lẻ điện trong giai đoạn 2021 – 23, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) đã kiểm soát chặt chẽ hơn chi phí sản xuất điện bình quân trong năm 2024, thông qua việc điều tiết tỷ lệ alpha (sản lượng hợp đồng/sản lượng thực phát) giữa các loại hình phát điện.

Theo đó, tỷ lệ alpha của các nhà máy thủy điện được điều chỉnh lên mức 98%, là tỷ lệ cao nhất kể từ khi thị trường phát điện cạnh tranh bắt đầu vận hành. Ở mức alpha cao như trên, các nhà máy thủy điện khó có khả năng tăng hiệu quả vận hành ở những thời điểm giá điện thị trường cao (điển hình là giai đoạn nắng nóng trong 6 tháng đầu năm).

Điều này tạo sức ép đối với kết quả kinh doanh của các nhà máy thủy điện lớn (trên 30MW), vốn phụ thuộc vào thị trường phát điện cạnh tranh để cải thiện hiệu quả hoạt động, do giá FMP nhìn chung cao hơn giá hợp đồng (Pc) đối với nhóm thủy điện.

Do vậy, mặc dù pha La Nina đang có xác suất cao sẽ diễn ra từ tháng 8, đơn vị phân tích cho rằng hiệu quả kinh doanh của nhóm thủy điện sẽ chưa thực sự khởi sắc.Tuy nhiên, tỷ lệ alpha 98% là tỷ lệ đỉnh mà EVN có thể áp cho nhóm thủy điện.

Trong kịch bản thận trọng là tỷ lệ này sẽ duy trì trong năm 2025, thì sự cải thiện của nhóm thủy điện được kỳ vọng sẽ đến từ tăng trưởng sản lượng do chu kỳ La Nina.

Đối với kịch bản tích cực, VDSC cho rằng hiệu quả kinh doanh năm 2025 của nhóm thủy điện lớn (có công suất trên 30MW) sẽ cải thiện mạnh khi tăng trưởng sản lượng do chu kỳ La Nina và tỷ lệ alpha giảm khi EVN có khả năng chủ động hơn trong việc điều chỉnh giá bán lẻ điện theo biến động của giá nhiên liệu và các nguồn điện đầu vào.

Đối với doanh nghiệp sở hữu các nhà máy thủy điện nhỏ (dưới 30MW) có giá bán tính theo biểu giá chi phí tránh được như CTCP Tập đoàn PC1 (Mã: PC1), tình hình kết quả kinh doanh mảng điện sẽ tích cực hơn so với năm 2023 do không bị ảnh hưởng về giá bán.

Từ các số liệu thống kê, VDSC kỳ vọng EVN sẽ cần tiếp tục điều chỉnh tăng giá bán lẻ điện trong năm 2025 ít nhất 5% (tương ứng 100 đồng/kWh) để có thể hòa vốn. Trong tháng 5, EVN đã được ban hành cơ chế điều chỉnh giá điện trong 3 tháng theo Quyết đinh 05/2024 QĐ-TTg (so với 6 tháng trước đây).

"Chúng tôi kỳ vọng việc được điều chỉnh giá bán lẻ điện sẽ là dư địa để EVN bớt tạo áp lực về tỷ lệ alpha và giá bán cho các công ty thủy điện", VDSC viết trong báo cáo.