Trung Quốc bỏ lỡ cơ hội 'tỏa sáng' trên thị trường dầu mỏ

Theo tờ Nikkei Asia Review, hai năm trước, Sở Giao dịch Năng lượng Quốc tế Thượng Hải (INE) đã tung ra các hợp đồng tương lai về dầu mỏ đầu tiên của mình.

Với việc định giá bằng đồng nhân dân tệ (NDT), giới chức INE đã đặt mục tiêu làm giảm vị trí thống trị của đồng USD trong việc định giá dầu nhằm đưa đồng bản tệ của Trung Quốc vào vị trí dẫn dắt trên thị trường giao dịch hàng hóa quốc tế.

Không thể phủ nhận việc INE tung ra các hợp đồng tương lai về dầu mỏ là một bước tiến quan trọng đối với Trung Quốc. Các hợp đồng của INE là những hợp đồng tương lai về dầu mỏ đầu tiên được giao dịch ở Trung Quốc – nước nhập khẩu dầu lớn nhất thế giới.

Đây cũng là nơi đầu tiên ở Trung Quốc mà các nhà đầu tư nước ngoài và trong nước giao dịch có thể giao dịch với nhau bằng đồng NDT. Để khuyến khích sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài, Trung Quốc miễn thuế ba năm đối với lợi nhuận của các nhà đầu tư này.

Mặc dù vậy, nhìn chung, hoạt động giao dịch ở INE chỉ diễn ra trong phiên tối khi các thị trường Mỹ và Anh đều đang bận rộn. Điều này cho thấy INE có thể chỉ theo dòng diễn biến, thay vì dẫn dắt các biến động về giá.

Tại INE, các thủ tục mở tài khoản vẫn còn rườm rà và số lượng công ty môi giới nước ngoài vẫn còn ít. Ngoài ra, sàn giao dịch này không cung cấp giá tham chiếu cho các nhà cung ứng dầu mỏ của Nga và Iran - những đối tượng muốn tránh việc tham gia vào các hợp đồng được định giá bằng USD.

Trong những ngày gần đây, giá dầu thô ở INE vẫn đang giảm. Với các quy định về giới hạn biên độ dao động giá, ban đầu là 6% và sau đó tăng lên 10%, toàn bộ hoạt động giao dịch tại INE phải tạm ngừng vào những ngày giá dầu có biến động mạnh. Trong bối cảnh đó, một sàn giao dịch rất khó trở thành sàn dẫn dắt thị trường nếu không mở cửa cho hoạt động giao dịch.

Bên cạnh đó, INE cũng có chưa đầy 1/3 kho dự trữ dầu ở Cushing thuộc bang Oklahoma, địa điểm giao hàng đối với các hợp đồng dầu West Texas. Mặc dù INE đã thông báo sở giao dịch này sẽ tăng thêm kho chứa nhưng các kho chứa của INE hiện đã gần chạm ngưỡng giới hạn.

Các hợp đồng tương lai về dầu đã thu hút sự chú ý ở Trung Quốc trong thời gian gần đây nhưng không phải là các hợp đồng của INE.

Các ngân hàng - những đối tượng không thể tham gia trực tiếp vào các thị trường tương lai ở nước ngoài do các quy định về quản lý ngoại hối - không chấp nhận các hợp đồng của INE. Thay vào đó, các ngân hàng Trung Quốc lại tạo ra các sản phẩm đầu tư mà giá của nó được gắn với giá dầu West Texas.

Tuy nhiên, với việc các hợp đồng tương lai về dầu West Texas đang ở mức âm, các nhà đầu tư đang phải chứng kiến các khoản đầu tư của mình đã bị bốc hơi hoàn toàn. 

Khoảng 60.000 nhà đầu tư đã mua các hợp đồng như vậy từ Bank of China và đã thua lỗ hơn 10 tỷ NDT (1,4 tỷ USD), trong đó thậm chí có nhiều người vẫn còn nợ tiền của ngân hàng. Hiện tại, các ngân hàng Trung Quốc đang tìm cách chấm dứt các sản phẩm đầu tư như vậy.

Trung Quốc vẫn đang tiếp tục mở cửa hơn nữa thị trường cho các nhà đầu tư nước ngoài, và các thị trường chứng khoán, trái phiếu của nước này chưa bao giờ mở cửa như vậy. Các nhà đầu tư nước ngoài đã được phép giao dịch thêm nhiều hợp đồng tương lai ở Trung Quốc.

Hiện tại, hơn 4.000 tỷ NDT tài sản của Trung Quốc do các pháp nhân nước ngoài nắm giữ. Tuy nhiên, với quy định chắp vá và những biện pháp hạn chế, INE đã không đáp ứng được nhu cầu về các sản phẩm đầu tư dầu mỏ cả ở trong nước hay quốc tế.

Việc thiết lập một hạ tầng tài chính là tương đối dễ dàng đối với Trung Quốc. Các sở giao dịch được thiết lập, các chứng khoán và hợp đồng được niêm yết, hoạt động giao dịch và thanh toán vẫn đang diễn ra.

Tuy nhiên, việc trở thành một thị trường tiêu chuẩn hay người định giá lại là một công việc cực kỳ khó. Điều này đòi hỏi phải sẵn sàng từ bỏ việc kiểm soát các lực lượng trên thị trường cho dù điều này có thể dẫn tới những kết quả không mong muốn.