Tổng công ty Đông Bắc: Khai thác vượt 'rào' hàng chục ha đất

Ngành than không chỉ có TKV và Tổng Công ty Đông Bắc

Diện tích đất Công ty TNHH MTV 397 sử dụng ngoài ranh giới tỉnh cho thuê đất khoảng 53ha tại khu vực mỏ Nam Tràng Bạch. Ảnh: BQN

Hàng chục ha đất mở rộng đã vượt qua ranh giới thuê đất của tỉnh Quảng Ninh nhằm phục vụ cho hoạt động khai khoáng mỏ ở các đơn vị thành viên của TCty Đông Bắc mới đây được đoàn công tác của Thường trực HĐND tỉnh Quảng Ninh làm rõ vi phạm khi thực hiện khảo sát hiện trạng.

Những vi phạm này được Phó Chủ tịch Thường Trực HĐND tỉnh, ông Nguyễn Xuân Ký - chỉ rõ: Các DN này chưa chấp hành nghiêm túc các quy định pháp luật, chỉ đạo của tỉnh về công tác quản lý Nhà nước về đất đai, quản lý tài nguyên, khoáng sản và bảo vệ môi trường...

Nhiều sai phạm

Ngày 7-8/3, đoàn công tác của Thường trực HĐND tỉnh Quảng Ninh đã tiến hành kiểm tra, khảo sát công tác quản lý, sử dụng đất tại một số đơn vị thành viên TCty Đông Bắc trên địa bàn hoạt động TP.Cẩm Phả và huyện Đông Triều. Tại đây, nhiều vi phạm về đất đai trong ranh giới được cấp, cho thuê khai thác mỏ được làm rõ.

Cụ thể: Ở Cty TNHH MTV 397 (Đông Triều), đơn vị này đang quản lý sử dụng đất được tỉnh cấp phép để triển khai thực hiện 4 dự án, gồm: Dự án khai thác lộ thiên 9a, 9b cánh Nam khu Đồi Sắn; dự án khai thác lộ thiên kết hợp cải tạo các hồ mỏ Nam Tràng Bạch; khu đất trụ sở Cty TNHH MTV 397 và kho chứa đá xít thải tạm tại xã Hoàng Quế và Yên Thọ. Qua đối chiếu và xem xét các giấy tờ pháp lý liên quan, đơn vị này đã sử dụng ngoài ranh giới tỉnh cho thuê đất khoảng 53ha tại khu vực mỏ Nam Tràng Bạch và hiện trạng đã thực hiện bốc xúc đất đá trên những diện tích này.

Kiểm tra tại Cty TNHH MTV 35, đoàn công tác cũng đã làm rõ đơn vị này đang sử dụng đất ngoài ranh giới cho thuê là 7,2 ha. Đơn vị khai thác hầm lò này được tỉnh Quảng Ninh giao quản lý tài nguyên theo 3 giấy phép cấp trên diện tích 424ha tại địa bàn TP.Cẩm Phả. Nhưng trong số đó, chỉ có 67,28ha là còn đủ điều kiện và còn trong hạn cho thuê đất của tỉnh.

Đơn vị cuối cùng là Cty Cảng cũng bộc lộ những sai phạm tương tự. Hồ sơ quản lý đất đối với DN này cho thấy: Riêng tại địa bàn TP.Cẩm Phả, đơn vị này quản lý 718.641,8m2, ở các vị trí như Cảng Khe Dây và Văn phòng Cty tại phường Cửa Ông; đất xây dựng kho than tập trung và hệ thống băng tải than tại phường Mông Dương; đất dự án mở rộng kho chế biến than G9... Còn tại khu vực Đông Triều và TP.Uông Bí diện tích khu vực sản xuất là gần 395.000m2, ở các vị trí: Đất kho Tràng Lương và dự án Kho chế biến than, cảng, tuyến băng tải vận chuyển than từ kho chế biến than xuống cảng tại xã Hồng Thái.

Tuy nhiên, một thành viên đoàn kiểm tra cho rằng, các dự án này đã triển khai xây dựng từ lâu, nhưng bây giờ đơn vị mới hoàn thiện thủ tục hồ sơ xin thuê đất...

Làm trước, “chạy” thủ tục sau

Việc vi phạm về đất đai đối với hoạt động khai khoáng mỏ ở TCty Đông Bắc và Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam tại Quảng Ninh là khá phổ biến và kéo dài trong nhiều năm. Rất nhiều DN trong các Tập đoàn, TCty kiểu này vi phạm theo kiểu “trảm” trước và chạy - lo thủ tục sau.

Vào đầu năm 2016, cũng liên quan đến chương trình giám sát, HĐND tỉnh đã chỉ ra những sai phạm ở TKV liên quan đến đất đai. Một báo cáo lúc đó cho thấy: Tổng số thửa đất ở các đơn vị trực thuộc TKV đang quản lý, sử dụng trên địa bàn là 491 thửa. Trong đó có 392 thửa đất có hợp đồng thuê đất còn thời hạn, 34 thửa đất đã hết hạn hợp đồng thuê đất và 64 thửa đất chưa có hợp đồng thuê đất. Như vậy, đồng nghĩa với hàng trăm ha đất đang được sử dụng không hợp pháp.

Trở lại vụ việc ở TCty Đông Bắc, trước sự đã rồi, ông Nguyễn Xuân Ký - Phó Chủ tịch Thường trực HĐND tỉnh - yêu cầu: Siết chặt quản lý về đất đai, gắn liền với quản lý khoáng sản, tài nguyên và hoạt động khai thác, vận chuyển, chế biến, kinh doanh than của TCty Đông Bắc và các đơn vị thành viên.

Nguyên nhân để xảy ra tình trạng “lấn trước, chạy thủ tục sau” cùng bởi cơ quan quản lý và chính quyền địa phương cũng chưa theo kịp với tình hình diễn biến; quy trình làm giá đất còn bất cập; việc chuyển giao quản lý sử dụng đất đai trong nội bộ các DN và TCty Đông Bắc còn vướng mắc.

Cá biệt, trường hợp như Cty TNHH MTV 397, vi phạm có thể nói là nghiêm trọng khi đơn vị chưa có thủ tục thuê đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất nhưng đã cho tiến hành việc bốc xúc khai thác than, đổ thải đất đá, cải tạo lòng hồ, khai thác, tận thu than. Toàn bộ những cánh đồi dân sinh bị khai thác lộ thiên, như ở vỉa 9a, 9b cánh Nam khu Đồi Sắn (giai đoạn 2), rộng trên 16 ha, thuộc phường Mạo Khê, TX Đông Triều khi chưa có thủ tục về đất đai đầy đủ.

Vụ việc phức tạp hơn khi hàng chục hộ dân ở các khu vực Nam Đồi Sắn khiếu kiện về hoạt động khai thác của Cty 397 đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống của họ và mất an ninh trật tự dẫn đến việc Thường trực Tỉnh ủy Quảng Ninh vào tháng 5.2017 đã ra nghị quyết yêu cầu TCty Đông Bắc chấm dứt ngay toàn bộ các dự án tận thu than tại khu đồi 9a, 9b, đồi Sắn trên địa bàn Đông Triều và tiến hành hoàn nguyên môi trường ngay các vị trí đó. Không chỉ vi phạm như nêu trên, khu vực mỏ Nam Tràng Bạch cũng được DN này sử dụng hơn 53 ha đất khi chưa hoàn thành thủ tục pháp lý...

“Rõ ràng, việc quản lý nhà nước về đất đai, tài nguyên khoáng sản đối với hai DN lớn đứng trên địa bàn là TCty Đông Bắc và Tập đoàn TKV đang có nhiều bất cập, trong khi việc hoàn thiện pháp lý đối với các DN trên gặp nhiều trở ngại về thủ tục hành chính” - một thành viên đoàn kiểm tra nhận xét.