Thuế Giá trị gia tăng cho phân bón: Vẫn còn băn khoăn

Tại Tọa đàm "Thuế giá trị gia tăng cho phân bón – Vì lợi ích của nông dân và sự phát triển của ngành phân bón trong nước" do Báo Nông thôn ngày nay tổ chức sáng 10/11, các đại biểu cho rằng, việc quyết định loại Thuế Giá trị gia tăng (VAT) nào với phân bón đều có những ưu, nhược điểm nên cần tính đến hài hòa lợi ích của người nông dân và doanh nghiệp sản xuất trong nước.

Tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV đang diễn ra, Quốc hội đã trình dự thảo Luật Thuế Giá trị gia tăng (VAT) sửa đổi. Một trong những nội dung là việc chuyển phân bón từ diện không chịu thuế sang áp dụng thuế suất 5% đang thu hút sự quan tâm của nhiều nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp kinh doanh, sản xuất phân bón…

Quy định được cho là sẽ có tác động đến thị trường phân bón, doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh phân bón và đặc biệt là người nông dân – những người trực tiếp sử dụng mặt hàng này.

Ông Nguyễn Trí Ngọc, Phó Chủ tịch Hiệp hội phân bón Việt Nam cho rằng, đưa phân bón vào chịu thuế VAT 5% sẽ đảm bảo hài hòa lợi ích 3 nhà “Nhà nước - doanh nghiệp - nông dân”.

Tuy nhiên, vẫn còn ý kiến, nếu điều chỉnh 5% người nông dân không được hưởng chính sách này, vì đã tăng thuế thì nông dân phải là người chịu ảnh hưởng.

Chia sẻ tại tọa đàm, ông Phan Đức Hiếu - Ủy viên Thường trực Ủy ban kinh tế Quốc hội cho biết, quan điểm của ông tại Kỳ họp thứ 8 đã thay đổi so với Kỳ họp thứ 7.

Ông Phan Đức Hiếu phân tích, mặt hàng phân bón đang không chịu thuế VAT. Hiện có hai kịch bản để lựa chọn khi áp dụng thuế VAT là 0% hay 5%, đây là hai kịch bản được nhiều người có ý kiến.

Hai kịch bản đều có sự tác động khác nhau, đều có điểm lợi và điểm bất lợi khác nhau. Quyết định chọn được phương án nào do lấy đối tượng nào làm trọng tâm là: Nhà nước, doanh nghiệp hay người tiêu dùng.

Nếu phân bón áp thuế VAT 5%, doanh nghiệp sẽ được hoàn thuế đầu vào, có điều kiện thúc đẩy sản xuất trong nước, gia tăng cạnh tranh. Sản xuất trong nước sẽ lợi hơn nhập khẩu vì sản phẩm nhập khẩu cộng thêm 5%.

Tuy nhiên, người tiêu dùng sẽ phải trả thêm 5%. Doanh nghiệp có sẵn sàng giảm giá bán hay không mới chỉ là kỳ vọng. Còn trong trường hợp thuế VAT 0%, ít nhất giá thành phân bón không tăng.

“Tôi đề xuất Quốc hội nên lấy ý kiến riêng về vấn đề thuế VAT đối với mặt hàng phân bón, trước khi thông qua trình toàn văn dự thảo Luật Thuế Giá trị gia tăng", ông Phan Đức Hiếu ý kiến.

Phân tích ở góc độ phân bón sản xuất trong nước và nhập khẩu, ông Phạm Văn Hòa, Ủy viên Ủy ban Pháp luật Quốc hội cho biết: Phân bón đã từng chuyển từ thuế suất 5% sang không chịu thuế (năm 2014) và chính sách này đã gây ảnh hưởng, bất lợi cho các doanh nghiệp sản xuất phân bón trong nước suốt thời gian qua.

Vì thuế VAT đầu vào của các doanh nghiệp này không được khấu trừ, phải hạch toán vào chi phí, bao gồm cả thuế đầu vào rất lớn đối với đầu tư, mua sắm sản phẩm cố định làm giá thành sản phẩm trong nước tăng cao, không thể cạnh tranh với hàng hóa nhập khẩu nên không công bằng đối với những sản phẩm phân bón sản xuất trong nước.

"Tôi là đồng tình với giải trình của Thường vụ Quốc hội. Đó là áp thuế VAT 5% đối với ngành phân bón. Phân bón hiện nay là loại hàng hóa trong diện bình ổn giá. Nhà nước sẽ điều tiết để đảm bảo phân bón không tăng cao", ông Hòa nêu quan điểm.

Theo bà Nguyễn Thị Lan Hương, chuyên viên chính Vụ Chính sách, Tổng cục Thuế, nếu chuyển phân bón sang đối tượng áp dụng thuế suất 5% sẽ có ưu điểm là vừa thúc đẩy ngành sản xuất phân bón trong nước cạnh tranh được với phân bón nhập khẩu vừa thực hiện mục tiêu thu hẹp đối tượng không chịu thuế VAT.

Phân bón sản xuất trong nước hiện chiếm hơn 73% thị phần và sẽ giảm được giá thành khi phân bón quay lại chịu thuế VAT 5%; phân bón nhập khẩu chiếm dưới 27% thị phần và có khả năng sẽ phải tăng giá khi bị đánh thuế VAT 5%. Như vậy, sản xuất nông nghiệp có thể sẽ ảnh hướng do giá phân bón nhập khẩu tăng thêm 5%.

Nếu giữ như quy định hiện hành (phân bón thuộc đối tượng không chịu thuế VAT) thì giá phân bón nhập khẩu sẽ không tăng, nhưng giá phân bón trong nước chưa đủ cơ sở để khẳng định sẽ giảm.

Tuy nhiên, nhược điểm là phân bón không chịu thuế VAT, không nộp thuế đối với đầu ra nên toàn bộ thuế VAT đầu vào đối với nguyên liệu, máy móc thiết bị không được khấu trừ mà tính vào chi phí giá thành sản xuất, làm tăng chi phí sản xuất phân bón trong nước. Doanh nghiệp trong nước khó cạnh tranh với phân bón nhập khẩu.

Việc chuyển mặt hàng phân bón sang đối tượng áp dụng thuế suất 5% hay giữ như quy định hiện hành đều phải được đánh giá một cách kỹ lưỡng, hài hòa giữa hai mục tiêu: phát triển sản xuất phân bón trong nước và đảm bảo lợi ích của người dân, bà Nguyễn Thị Lan Hương cho hay.