Thị phần xuất khẩu sang Mỹ cải thiện không đáng kể

Thời gian qua các doanh nghiệp Việt Nam đã tăng cường nhập khẩu nông sản từ Mỹ. Đồ họa: TBKTSG

Xuất khẩu vào Mỹ tăng mạnh, nhưng thị phần vẫn rất khiêm tốn

Báo cáo mới nhất của Công ty Chứng khoán Bảo Việt (BVSC) cho thấy, từ tháng 6-2018 đến nay, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đã cải thiện rất nhanh. Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan, lũy kế bốn tháng đầu năm 2019, xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ đạt 17,8 tỉ đô la Mỹ, tăng 29,1% và cao hơn hẳn mức tăng 11,5% của cùng kỳ năm 2018.

Mặc dù tăng trưởng cao, nhưng thị phần hàng xuất khẩu của Việt Nam trong tổng nhập khẩu của Mỹ mới chỉ tăng thêm khoảng 0,2 điểm phần trăm trong khoảng một năm qua. Cùng thời gian trên, thị phần của các nước khác trong khu vực ASEAN như Thái Lan, Indonesia hay Malaysia nhìn chung không thay đổi hoặc cũng chỉ tăng nhẹ khoảng 0,1 điểm phần trăm.

Trong khi đó, thị phần xuất khẩu của EU và Nhật Bản vào Mỹ lại lần lượt tăng từ mức 10,5% lên 12,5% và 4,5% lên 5,5%. Những số liệu trên cho thấy việc, dù tốc độ tăng trưởng cao, đến 30%, nhưng mức tăng thị phần của hàng Việt Nam ở thị trường Mỹ vẫn kém rất xa so với EU và Nhật Bản.

Các mặt hàng mà Việt Nam xuất khẩu nhiều nhất vào Mỹ hiện nay chủ yếu vẫn đến từ những ngành hay công đoạn sản xuất thâm dụng nhiều lao động. Trong số này, hàng dệt may chiếm tỷ trọng lớn nhất (25%); đứng thứ hai là điện thoại và các loại linh kiện (18,6%); giày dép các loại (11%); tiếp đến là gỗ và các sản phẩm gỗ (8%); máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng khác (7,3%); máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện (7,2%); túi xách, vali, mũ, dù (2,8%); phương tiện vận tải phụ tùng (2,7%); thủy sản (2,2%)...

Trong bốn tháng đầu năm 2019, các nhóm hàng liên quan đến các sản phẩm điện tử và máy móc, thiết bị, phụ tùng mà Việt Nam xuất khẩu sang Mỹ có mức tăng cao đột biến so với mức tăng chung của tổng kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng đó cũng như các thị trường khác.

Cụ thể, nhóm hàng điện thoại và các loại linh kiện xuất sang Mỹ có mức tăng lên tới 94,4%; máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện tăng 64%, máy móc, thiết bị, dụng cụ phụ tùng khác tăng 54,7%. Trong khi đó, các nhóm hàng liên quan đến công nghiệp chế biến và thâm dụng nhiều lao động có mức tăng thấp hơn nhóm hàng điện tử, đi kèm với đó là sự phân hóa rõ nét như: gỗ và sản phẩm gỗ xuất sang Mỹ tăng 34,7%; túi xách, ví, vali, mũ, dù  tăng 31,2%.

Ở chiều ngược lại, dệt may xuất sang Mỹ chỉ tăng 9,1%, thấp hơn mức tăng xuất khẩu chung 10,2% của nhóm hàng này. Tương tự, giày dép xuất sang Mỹ cũng chỉ tăng 13,5%, thấp hơn mức tăng chung 14,5% của toàn bộ nhóm hàng.

Vẫn đang chờ cơ hội

Một trong những nguyên nhân quan trọng lý giải sự phân hóa trong tốc độ tăng trưởng giữa các nhóm hàng mà Việt Nam xuất vào Mỹ trong các tháng qua đến từ lộ trình áp thuế quan của Mỹ đối với hàng hóa Trung Quốc. Trong gói đánh thuế 250 tỉ đô la tính đến nay, các mặt hàng điện tử và đồ điện gia dụng của Trung Quốc (trừ điện thoại di dộng) hầu hết đã bị Mỹ áp thuế.

Trong khi đó, những nhóm hàng xuất khẩu thâm dụng nhiều lao động mà nhiều nhà đầu tư kỳ vọng những nước nhỏ hơn sẽ hưởng lợi nhiều nhất từ xu hướng dịch chuyển nhà máy ra khỏi Trung Quốc để tránh thuế là dệt may, giày dép, sản xuất đồ chơi... trên thực tế lại chưa có sự tăng trưởng bứt phá.

Điều này là do trong gói hàng hóa Trung Quốc bị Mỹ đánh thuế cho đến nay chưa bao gồm những mặt hàng này. Do đó, xu hướng dịch chuyển đơn hàng, giúp các nước tận dụng cơ hội để chiếm lấy một phần thị phần của Trung Quốc tại thị trường Mỹ chưa thật sự rõ nét.

Nhưng nếu Mỹ và Trung Quốc không đạt được thỏa thuận thương mại mới vào cuối tháng 6 này, dẫn tới việc chính quyền của Tổng thống Donald Trump quyết định áp thuế 25% lên toàn bộ hàng hóa xuất khẩu còn lại của Trung Quốc, thì những mặt hàng tiêu dùng như dệt may; da giày; đồ chơi và dụng cụ thể thao... của các nước khác ngoài Trung Quốc, trong đó có Việt Nam, sẽ có thêm điều kiện thuận lợi để tăng thị phần ở Mỹ.

Mức thuế 25% là khá lớn đối với những ngành có biên lợi nhuận trung bình, thâm dụng nhiều lao động nên xu hướng các nhà nhập khẩu Mỹ dịch chuyển đơn hàng sang các nước khác nhằm tránh thuế sẽ diễn ra mạnh hơn.