Tại sao nhà đầu tư nước ngoài không nên hấp tấp lao vào Việt Nam?
Năm 2019, các giám đốc điều hành tại Việt Nam có thể sẽ thấy cuộc gọi mang đầu số "+81", mã quốc gia của Nhật Bản, khá thường xuyên.
Nền kinh tế Đông Nam Á là một điểm đến ưa thích của nhiều doanh nghiệp Nhật Bản. Trong số các lựa chọn trong khu vực, 36% doanh nghiệp Nhật Bản nhận định Việt Nam là địa điểm kinh doanh hàng đầu, theo khảo sát tháng 12 của NNA, chi nhánh Kyodo News. Ấn Độ xếp thứ hai với 18%, tiếp đến là Trung Quốc với khoảng 8%.
Tạp chí Nikkei Asian Review đánh giáViệt Nam đã đạt mức tăng trưởng GDP 7%, trở thành một thị trường tiêu dùng lớn và đang nỗ lực để xây dựng một trung tâm sản xuất, thay thế Trung Quốc.
Việt Nam còn hưởng lợi khá nhiều từ cuộc chiến tranh thương mại Mỹ - Trung. Bên cạnh đó, việc tiền tệ và bầu cử ít biến động so với các nước láng giềng như Indonesia và Thái Lan đã giúp Việt Nam trở thành nơi “trú ẩn” cho các doanh nghiệp trong cơn bão toàn cầu sắp tới. Nhiều người kì vọng giá cổ phiếu tại Sở giao dịch Chứng khoán TP HCM sẽ tăng khoảng 20% trong năm nay.
 |
| Ảnh minh họa. |
Tuy nhiên, kì vọng trên có thể sẽ vấp phải một số trở ngại.
Triển vọng thị trường giá lên tỏ ra khá hiển nhiên. Dù trải qua nhiều chu kì kinh tế với lắm thăng trầm, GDP của Việt Nam vẫn tăng trên 5% mỗi năm kể từ năm 2000. Chính phủ đã nỗ lực để xây dựng nguồn lực sản xuất với chi phí vừa phải.
Năm 2018, Việt Nam đã thu hút dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài lớn từ Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan. Tính đến ngày 26/12, giải ngân FDI thực tế đã tăng 9% trong năm 2018. Năm 2019, Chính phủ hi vọng giải ngân FDI sẽ tăng thêm.
 |
| Nguồn: Nikkei Asian Review |
Chỉ số tham chiếu VN Index có vẻ đang khá rẻ. Quay lại tháng 4/2018, cổ phiếu trung bình được giao dịch ở mức P/E khoảng 20 lần thu nhập ước tính. Hiện tại, con số này nằm ở mức 14 – 15 lần, so với mức 20 ở Philipines và 19 ở Maylaysia.
Trong bối cảnh thị trường chứng khoán Việt Nam năm 2018 đạt giá trị IPO vượt Singapore, với tổng số tiền thu được là 2,6 tỉ USD, các nhà đầu tư dường như có khá nhiều mục tiêu tại Việt Nam. Chẳng thế mà các nhà phân tích trong một cuộc khảo sát của Bloomberg kì vọng chứng khoán Việt Nam sẽ tăng trưởng khoảng 18% trong năm nay.
 |
Bloomberg: Lịch sử đen tối năm 2018 của chứng khoán Việt Nam có lặp lại trong năm 2019? |
Tuy nhiên, có hai rủi ro có thể giảm mức độ lạc quan của các nhà đầu tư trong 12 tháng tới.
Rủi ro đầu tiên là chính sách thuế quan của ông Donald Trump. Hiện tại, Việt Nam là quốc gia chiến thắng rõ ràng nhất trong cuộc đua tại châu Á sau khi tình hình ở Trung Quốc trở nên tồi tệ. Mức thuế quan 250 tỉ USD áp lên hàng hóa có xuất xứ từ đại lục đang khiến hoạt động xuất khẩu của Trung Quốc trì trệ. Mặc dù chính phủ của Chủ tịch Tập Cận Bình dự báo mức tăng trưởng đạt 6,3% năm 2019, không ai tin rằng điều này sẽ thành hiện thực.
Khi các công ty từ Nhật Bản, Hàn Quốc và Mỹ tìm kiếm một giải pháp thay thế, Việt Nam, với GDP hàng năm là 241 tỉ USD, trở thành một địa chỉ quen thuộc đầy tiềm năng.
Chính phủ Việt Nam với sự cởi mở với các ngành công nghiệp nặng, lập trường chính trị vững chắc, quá trình đô thị hóa nhanh, mạnh và dân số 97 triệu người là những yếu tố tạo nên tiềm năng trên.
Tuy nhiên, không nền kinh tế phụ thuộc vào thương mại nào có thể miễn dịch được với những gì sắp xảy ra. Chẳng hạn, lời đe dọa áp thuế quan 25% đối với xe ô tô và phụ tùng ô tô nhập khẩu của ông Trump có thể phá hủy chuỗi cung ứng mà Trung Quốc và Hàn Quốc đang phải phụ thuộc vào. Những thị trường này lại là hai trong số những thị trường lớn nhất của Việt Nam.
Sự hỗn loạn ngày càng tăng trên mặt trận thương mại cùng cuộc chiến tiền tệ ông Trump có thể dấy lên bất cứ lúc nào có thể khiến các doanh nghiệp Nhật Bản phải ngần ngại khi đầu tư vào Việt Nam.
Năm 2019, các doanh nghiệp Nhật Bản chắc chắn sẽ dè chừng từng đợt bộc phát giận dữ của ông Trump. Không nền kinh tế châu Á nào có thể thoát khỏi cơn địa chấn từ Mỹ.
Rủi ro thứ hai là tầm nhìn có phần ngắn hạn của chính phủ. Tuần trước, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc vừa kêu gọi Bộ Tài chính đẩy nhanh cải cách, tập trung vào các chính sách thuế hiệu quả hơn, thủ tục hải quan đơn giản hơn, tăng thu ngân sách và quản trị doanh nghiệp chặt chẽ hơn.
Các nhà đầu tư chắc hẳn cảm thấy những tuyên bố này đã rất đỗi quen thuộc. Năm 2018, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đã thảo luận chính những mục tiêu này và những người theo dõi thị trường đã dựa vào đó để dự báo cổ phiếu Việt Nam tăng 20%.
Tốc độ cải cách chậm hơn so với kì vọng giúp lí giải tại sao thị trường cổ phiếu năm 2018 thực tế lại giảm 9,3%.
Tờ Nikkei nhận định, để giành được lòng tin từ các nhà đầu tư, chính phủ của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cần đẩy nhanh thực hiện mở cửa nền kinh tế cho các nhà đầu tư tài chính và tư nhân hóa hàng trăm doanh nghiệp.
Với dân số trẻ tại Việt Nam (khoảng 25% dưới 15 tuổi) các nhà quan sát đang đặc biệt quan tâm đến khả năng tiêu dùng và dịch vụ chăm sóc sức khỏe.
Bên cạnh đó, thị trường sẽ hoan nghênh những tiến bộ đạt được trong việc gia tăng giới hạn sở hữu nước ngoài trong các công ty niêm yết lên trên mức 49% hiện nay, điều mà chính phủ đã đề xuất.
Tuy nhiên, những nỗ lực tăng cường hệ thống tài chính lại đang bị thụt lùi so với tham vọng của Việt Nam. Trong báo cáo ngày 4/12, Fitch Ratings bày tỏ quan điểm rằng trong tiến trình xây dựng thị trường tiêu dùng, Việt Nam vẫn còn phụ thuộc nhiều vào đầu tư công nghiệp do nhà nước chỉ đạo.
Hay nói cách khác, tăng trưởng hiện nay vẫn đến từ kích thích bên ngoài nhiều hơn là năng lực nội tại, một "điểm trừ" quen thuộc với những người từng đầu tư vào Trung Quốc. Do đó, Fitch cảnh báo rằng vốn ngân hàng “vẫn phải chịu áp lực” do tín dụng vượt mức.
