Nới biên độ cổ phiếu sàn Hose?

Thị giá của cổ phiếu SAB bắt đầu “nhảy nhót” sau thông tin Nhà nước sẽ thoái vốn ngay trong năm nay. Lãnh đạo tập đoàn Kirin (Nhật Bản) trong buổi tiếp xúc với đại diện Bộ Tài chính đã bày tỏ ý định được tham gia vào đợt thoái vốn này. Kế đó, trong chuyến thăm Thái Lan của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, một tỉ phú Thái trong khuôn khổ diễn đàn doanh nghiệp hai nước, đã công khai sự quan tâm đến tiến trình cổ phần hóa Sabeco tiếp theo. Cuộc đua trở thành cổ đông của SAB chắc chắn sẽ kịch tính với sự tham gia chủ yếu của nhà đầu tư tổ chức nước ngoài.

Sở giao dịch chứng khoán Hồ Chí Minh (HOSE)

Tuy nhiên một mình cánh én SAB không làm nên nổi mùa xuân. Chương trình cổ phần hóa năm nay và năm sau đang xuất hiện thêm những tên tuổi nặng ký như Tổng công ty Cao su, Tổng công ty Dược, các tập đoàn xây dựng, Tổng công ty Sông Đà, bán tiếp vốn nhà nước ở Tổng công ty Dệt-May, Petrolimex, ACV, Vinamilk, Vinalines... Không phải tất cả các doanh nghiệp này đều có thể gọi vốn nước ngoài. Nguồn lực chính vẫn phải nhờ cậy giới đầu tư trong nước. Nếu chứng khoán không tăng trưởng hoặc cứ lình xình, việc thoái vốn, IPO và cổ phần hóa sẽ không thuận lợi.

Việc khai mở chứng khoán phái sinh được kỳ vọng lớn song diễn biến của thị trường phái sinh cho thấy nhà đầu tư thận trọng và dè dặt. Hàng hóa của phái sinh èo uột với chỉ một sản phẩm của VN30. Những cơ chế như giao dịch T+0, đòn bẩy cao chưa thu hút nhà đầu tư.

Chứng khoán giờ đây đang gánh vác trách nhiệm lực đẩy cho cổ phần hóa nhưng bản thân nó lại thiếu lực đẩy. Một lần nữa có thể chúng ta phải sử dụng đến các giải pháp kỹ thuật để tạo hưng phấn cho VN-Index, mà trước mắt là vượt qua mốc 800 điểm.

Tại sao mốc 800 điểm quan trọng? Vì nó đánh dấu đã tròn một thập kỷ, thị trường chứng khoán ở dưới ngưỡng này. Thời gian đó là quá lâu, quá dài đối với một thị trường cận biên như Việt Nam. Chỉ số Dow Jones của Mỹ năm 2008 rớt về 7.000 điểm, và nay gần 10 năm sau, nó đang ở gần 22.000 điểm, tăng gấp 3 lần. Còn VN-Index đỉnh 1.170 điểm đạt được vào tháng 3-2007 vẫn là một thách thức. Bao giờ thị trường mới vượt qua thử thách của chính nó? Không ai có thể khẳng định liệu sẽ phải chờ thêm 12, 18 hay 24 tháng.

Có một thứ có thể rút ngắn thời gian chờ đợi để thị trường tăng trưởng, đó là lòng tham. Lòng tham thực sự chưa hiện diện. Bằng chứng là hàng hóa, quy mô thị trường chứng khoán so với GDP đã tăng lên nhiều so với 2-3 năm trước đây, nhưng tỷ lệ người dân sử dụng chứng khoán như một kênh đầu tư vẫn còn thấp. Người ta sợ hãi chứng khoán chứ không tham lam. Bất chấp trên sàn giờ có nhiều doanh nghiệp tốt, trả cổ tức cao hơn lãi suất tiết kiệm, đa số người dân vẫn chọn ngân hàng để gửi tiền hơn mua cổ phiếu.

Đừng nghĩ lòng tham là thứ gì đó xấu xa. Hãy nhìn nhận nó như một động lực, một nguyên do xác đáng cho chứng khoán phát triển. Giải pháp kỹ thuật đầu tiên kích thích lòng tham là biên độ dao động của cổ phiếu. Biên độ cộng trừ 7% trên Hose đã tồn tại suốt những năm dài đằng đẵng. Nó cần được nới lỏng lên ±10%, thậm chí cao hơn.

Không cần phải so sánh biên độ ±15% của UpCom với biên độ chưa tới phân nửa mức trên của Hose. Biên độ 15% của UpCom đã không phát huy tác dụng bởi tính đại chúng của các cổ phiếu trên UpCom quá yếu. Tỷ lệ cổ phiếu “chết” tức không giao dịch của các doanh nghiệp trên UpCom rất cao. Nhưng Hose không như vậy. Trên sàn TPHCM có những cổ phiếu có thể giao dịch 15-20 triệu đơn vị/ngày, tức 20-30% lượng cổ phiếu niêm yết của doanh nghiệp đó. Tính đại chúng cao ấy nếu cộng với một biên độ giao dịch lớn hơn, có thể đẩy thanh khoản của cả thị trường đến điểm “bùng nổ” mà theo tính toán của một số nhà môi giới, ở mức 500 triệu đơn vị cả hai sàn Hose và Hnx.

Ngoài ra điều kiện để nới biên độ cổ phiếu hiện vững chắc hơn trước. Từ “vững chắc” là thật căn cứ vào khả năng kiểm soát rủi ro của các công ty chứng khoán. Sẽ không còn chuyện “cháy tài khoản”, nhà đầu tư bỏ của chạy lấy người vì hiện nay các lệnh bán margin call được cài đặt tự động. Nói đơn giản, tài khoản margin được xử lý trước khi nó “cháy”.

Nới biên độ là giải pháp không hề phức tạp, không đòi hỏi phải nâng cấp hệ thống thanh toán. Trong trường hợp thận trọng, cơ quan quản lý có thể áp dụng nới biên độ trong thời hạn 3-6 tháng để xem xét trước khi sử dụng nó dài hơi.