Lời nói bất nhất của bà Lê Diệp Kiều Trang trong và sau khi gọi vốn cộng đồng

Ngày 10/10/2020, là ngày cuối cùng trong chiến dịch gọi vốn cho dự án xe đạp in 3D bằng sợi carbon Superstrata của bà Lê Diệp Kiều Trang cùng cộng sự, kết thúc trên trang Indiegogo. Cùng ngày, trên Facebook cá nhân, bà Lê Diệp Kiều Trang đã đăng thông báo (bằng tiếng Việt) kêu gọi mọi người lên Indiegogo để mua xe đạp được giảm nửa giá. 

“Cơ hội cuối cùng dành cho các bạn quan tâm, muốn mua xe đạp Superstrata được giảm giá (~50% off) tại http://bit.ly/superstratacampaign Chỉ còn 24 tiếng có thể mua được giá này thôi, nhanh tay nha các bạn”, bà Trang viết. Đường dẫn website trỏ về trang web huy động vốn cộng đồng của Superstrata trên Indiegogo. 

Dưới bài viết, bà Trang quảng cáo về chất lượng xe đạp cũng như việc vợ chồng bà (ông Sonny Vũ) đang ráo riết mở nhà máy tại Việt Nam, cũng như tuyển đội ngũ làm việc. Bài viết nhận về hơn 1.000 lượt tương tác. 

Sau này, bà Trang cho biết chưa đầy 3 tháng, dự án sản xuất xe đạp Superstrata đã gọi được hơn 7 triệu USD tiền quyên góp online. Trong đó, có 3.301 khoản đóng góp đến từ 54 quốc gia, 135 khoản đóng góp từ người dùng có địa chỉ tại Việt Nam.

Tuy nhiên, sau những ồn ào về chất lượng sản phẩm và cách làm việc thiếu chuyên nghiệp của đội ngũ Arevo - đơn vị phát triển xe đạp Superstrata, ngày 3/7/2023 trả lời phỏng vấn tờ Thanh Niên, bà Lê Diệp Kiều Trang lại cho biết đây chỉ là "donation" (tài trợ) chứ không phải là "shopping" (mua hàng). 

Cụ thể, bà Trang nói: “Đối với người dùng Việt Nam, có lẽ do thấy giao diện của các đơn vị gọi vốn cộng đồng này khá giống với giao diện thương mại điện tử, nên khi có những thông báo bằng tiếng Anh giải thích rõ đây là "donation" (tài trợ) chứ không phải là "shopping" (mua hàng), các bạn đã bỏ qua, không lưu ý. Tôi nghĩ đây là điểm mấu chốt khác biệt về kỳ vọng dẫn tới những lùm xùm trong thời gian qua”.

Bà Lê Diệp Kiều Trang giải thích thêm, dự án gọi vốn cộng đồng là nơi các công ty khởi nghiệp, các nhóm nghiên cứu đưa ra một ý tưởng sản phẩm (chỉ mới ở giai đoạn ý tưởng), kêu gọi cộng đồng "tài trợ" cho dự án, nghĩa là tặng cho dự án một khoản tiền, để công ty có đủ nguồn lực nghiên cứu phát triển sản phẩm.

Khi công ty làm ra được sản phẩm, công ty sẽ "tặng" lại cho các nhà tài trợ những sản phẩm đầu tay của mình. Vì đây là khoản tài trợ cho một dự án còn rất nhiều rủi ro, có rất nhiều công ty/dự án không đến được đích cuối cùng và nhà tài trợ không bao giờ nhận được sản phẩm.

Như vậy, có thể thấy chỉ sau hai năm, quan điểm của bà Trang về việc người dùng góp tiền cho dự án khởi nghiệp trên Indiegogo đã có sự thay đổi, bất nhất.

Còn theo tìm hiểu của chúng tôi, Superstrata là một dự án khởi nghiệp theo hình thức gọi vốn cộng đồng (crowdfunding). Trong đó, các startup nhận được sự đóng góp tiền từ lượng lớn người tham gia, chủ yếu thông qua internet (các nền tảng gọi vốn như Kickstarter hay Indiegogo).

Hình thức này tạo cơ hội cho các startup huy động một số vốn lớn từ cộng đồng, hay cụ thể hơn là bất kỳ ai có tiền đều có thể đầu tư.

Toàn bộ số tiền được ủng hộ sẽ chuyển về chủ sở hữu của chủ dự án kêu gọi gây quỹ cộng đồng. Khi gây quỹ thành công, số tiền sẽ được dùng để hoàn thành dự án và phát triển công ty. Trong trường hợp gọi vốn không thành công, số tiền ủng hộ sẽ được chuyển trả lại cho từng nhà đầu tư cá nhân.

Vậy khi đầu tư vào startup, các nhà đầu tư cộng đồng này được gì? Có nhiều cách để ghi nhận những khoản đóng góp cho những người ủng hộ dự án. Cách phổ biến đó là dựa trên phần thưởng, nghĩa là các nhà đầu tư này được quyền mua sản phẩm ở mức giá ưu đãi hoặc nhận một món quà cho khoản đầu tư của họ.

Trong trường hợp của Arevo, quà mà nhà đầu tư nhận được đúng bằng chiếc xe đạp mà những người này đã "donation" (tài trợ), dù chất lượng chưa hoàn thiện như sản phẩm thương mại.

Ngoài ra, theo thông báo từ Indiegogo, người tài trợ cho Superstrata có quyền yêu cầu được hoàn lại toàn bộ tiền khi chiến dịch gọi vốn kết thúc vào ngày 10/10//2020. Bất kỳ khoản hoàn trả nào sau ngày này đều thuộc trách nhiệm của chủ sở hữu chiến dịch, ông Sonny Vũ (tức chồng bà Lê Diệp Kiều Trang).