Loạt ưu đãi dành cho khu công nghệ số tập trung

"Khu công nghệ số tập trung không chỉ là nơi doanh nghiệp hoạt động, mà còn là nơi giá trị được tạo ra, nơi tri thức được nuôi dưỡng và nơi đổi mới sáng tạo được thúc đẩy mạnh mẽ", ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Công nghiệp Công nghệ thông tin - Bộ Khoa học và Công nghệ, khẳng định trong hội thảo ngày 5/12 tại khu Công viên phần mềm Quang Trung (TP HCM).

Ông cho biết Việt Nam hiện có 8 khu công nghệ số tập trung được thành lập tại Hà Nội, TP HCM, Đà Nẵng và Cần Thơ trên quỹ đất 2,588 triệu m2, tăng hơn 10 lần so với năm 2013, tập trung hơn 630 doanh nghiệp công nghệ số hoạt động và đạt tăng trưởng trung bình 20%. Nơi đây có 42.450 lao động chất lượng cao, gấp đôi so với 12 năm trước, năng suất lao động và thu nhập cao vượt trội mặt bằng chung.

Theo Cục trưởng, Nghị quyết 57 xác định phát triển khu công nghệ số tập trung là một trong những giải pháp trọng tâm để thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Luật Công nghiệp Công nghệ số, có hiệu lực từ năm sau, sẽ khắc phục các điểm còn tồn tại của mô hình khu công nghệ thông tin tập trung, với các cơ chế ưu đãi, sự thông thoáng về thể chế, môi trường thử nghiệm sandbox, hạ tầng số dùng chung như cloud, trung tâm dữ liệu, phòng lab kiểm thử chip, hay siêu máy tính phục vụ huấn luyện AI.

"Đây không chỉ là chính sách, mà là thông điệp mạnh mẽ: Việt Nam đã sẵn sàng đi nhanh, đi trước trong kỷ nguyên công nghệ số", ông nói.

Cũng theo Cục trưởng, phát triển khu công nghệ số tập trung không phải là phát triển bất động sản công nghiệp, mà phải xây dựng hệ sinh thái nơi mọi doanh nghiệp, từ startup đến tập đoàn toàn cầu đều có thể sáng tạo, thử nghiệm, phát triển và vươn ra thế giới. Ở đó, doanh nghiệp được tiếp cận hạ tầng số tối ưu, hưởng ưu đãi đặc thù, thử nghiệm công nghệ trong sandbox và làm việc trong môi trường đổi mới. Tuy nhiên, cần có các cơ chế để thúc đẩy mô hình mới, giúp đất nước bứt phá trong những năm tới.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Phó cục trưởng tập sự Công nghiệp công nghệ thông tin, cho biết Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp sửa đổi quy định dự án công nghệ số trong khu được áp dụng mức thuế suất 10% trong 15 năm, miễn bốn năm đầu, giảm 50% trong 9 năm tiếp theo. Với các dự án quy mô lớn từ 6.000 tỷ đồng hoặc dự án sản xuất bán dẫn, thời gian ưu đãi có thể kéo dài thêm 1,5 lần. Đặc biệt, mọi doanh nghiệp công nghệ số trong khu đều được hưởng ưu đãi mà không cần thực hiện quy trình xác nhận sản xuất phần mềm theo Thông tư 13 như trước.

Về đất đai, Nghị định 230 cho phép miễn toàn bộ tiền sử dụng đất cho dự án xây dựng khu công nghệ số và cho doanh nghiệp hoạt động trong khu. Doanh nghiệp sản xuất sản phẩm công nghệ trọng điểm hoặc bán dẫn cũng được miễn tiền sử dụng đất, ngay cả khi đầu tư ngoài khu. Đây sẽ là một trong những gói ưu đãi lớn nhất từng áp dụng cho lĩnh vực công nghệ.

Trong lĩnh vực xuất nhập khẩu, doanh nghiệp trong khu được miễn thuế nhập khẩu nguyên liệu và linh kiện trong 5 năm, miễn thuế đối với hàng hóa tạo tài sản cố định, được phép nhập khẩu máy móc cũ cho mục đích nghiên cứu và đào tạo nếu đáp ứng quy chuẩn môi trường. Lần đầu tiên, doanh nghiệp bán dẫn và doanh nghiệp công nghệ số trọng điểm được đưa vào diện "doanh nghiệp ưu tiên" trong thủ tục hải quan, giúp rút ngắn thời gian thông quan.

Chính sách nhân lực cũng được thiết kế để thu hút và giữ chân chuyên gia, trong đó miễn giấy phép lao động cho nhân lực công nghệ số chất lượng cao, gia hạn visa lên 5 năm và áp dụng cho cả vợ/chồng và con của chuyên gia. Nhân lực làm tại khu công nghệ số được miễn thuế thu nhập cá nhân trong 5 năm đầu. Đối với khu vực công, nhân lực chất lượng cao được miễn một số điều kiện thi tuyển để khuyến khích chuyên gia công nghệ vào bộ máy quản lý.

Địa phương cũng được phép hỗ trợ trực tiếp doanh nghiệp trong khu, gồm hỗ trợ đào tạo nhân lực, hỗ trợ chuyên gia về nhà ở, đi lại, lương và hỗ trợ sản xuất mẫu thử. Với dự án lớn như bán dẫn, trung tâm an ninh mạng hay công nghệ số trọng điểm, doanh nghiệp có thể nhận hỗ trợ bằng tiền từ quỹ theo Nghị định 182, phục vụ đầu tư tài sản cố định hoặc đào tạo nhân lực.

Một điểm mới đáng chú ý là yêu cầu địa phương phát triển nhà ở chuyên gia song song với khu công nghệ số. Dự án nhà ở chuyên gia cũng hưởng ưu đãi về đất đai và được khuyến khích giao cho chính nhà đầu tư hạ tầng khu thực hiện. "Một khu công nghệ số chỉ thực sự sống khi chuyên gia sống ở đó", ông Tuấn nhấn mạnh.

Tuy nhiên, ông cũng cho biết không phải nhà đầu tư hay dự án nào nằm trong khu công nghệ số tập trung cũng được hưởng ưu đãi. Thay vào đó, họ cần đáp ứng các tiêu chí nhất định.

Bổ sung điểm này, ông Lịch cho biết nếu một dự án đã nhận ưu đãi cũ, họ sẽ tiếp tục sử dụng ưu đãi đó, hoặc nhận ưu đãi mới nếu trong điều kiện cho phép, tùy từng trường hợp cụ thể. Ông nhấn mạnh "chỉ nhân lực công nghệ số chất lượng cao mới được miễn thuế thu nhập cá nhân, không phải bất kỳ ai trong khu cũng áp dụng chung ưu đãi". Bộ tiêu chí dự kiến được công bố thời gian tới dưới dạng cẩm nang cho cá nhân và doanh nghiệp tham khảo.

Ngoài ra, ông Tuấn cũng nêu các đặc điểm và ưu đãi khác của một khu công nghệ tập trung, như phải có hạ tầng số đồng bộ, gồm mạng viễn thông thế hệ mới (5G, 6G), hệ thống an toàn thông tin, nguồn điện ổn định, hệ thống cấp nước đạt chuẩn quốc gia. "Không thể nói đến sản xuất bán dẫn hay trung tâm dữ liệu nếu điện và nước không được đảm bảo liên tục", ông nói.

Mô hình quản trị cũng được đặt ra như một tiêu chí bắt buộc. Khu công nghệ số phải triển khai hệ thống quản trị số thông minh và cơ chế "một cửa tại chỗ". Đây là chìa khóa để giảm chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp, trong đó "doanh nghiệp vào khu không thể tiếp tục đi gõ cửa từng sở, từng ngành, mọi thủ tục phải xử lý tại khu và được số hóa tối đa".

Theo Luật Công nghiệp Công nghệ số, các khu công nghệ số tập trung sẽ chuyển thẩm quyền thành lập và công nhận khu từ Thủ tướng xuống UBND tỉnh. Cơ chế giám sát cũng chặt chẽ hơn, khi địa phương phải định kỳ ba năm rà soát hoạt động của khu. Nếu khu không đáp ứng tiêu chí, có thể bị đình chỉ 6 tháng để khắc phục; nếu không cải thiện, quyết định công nhận sẽ bị thu hồi. Đồng thời, dự án hạ tầng sau khi giao đất phải hoàn thành trong ba năm, tránh lãng phí tài nguyên.