Kiểm toán Nhà nước: Nhiều ngân hàng tăng trưởng tín dụng vượt hạn mức cấp phép

Mới đây, Kiểm toán Nhà nước (KTNN) đã công bố kết quả kiểm toán các hoạt động liên quan đến quản lý, sử dụng vốn, tài sản nhà nước năm 2019 của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) và một số tổ chức tài chính, ngân hàng, bảo hiểm.

Nhiều ngân hàng vượt trần tín dụng

Báo cáo đánh giá, trong năm 2019, NHNN đã điều hành chính sách tiền tệ chủ động, linh hoạt góp phần kiểm soát lạm phát bình quân ở mức 2,79%, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng kinh tế, ổn định thị trường tiền tệ và ngoại hối; giảm lãi suất điều hành hai lần. 

Các tổ chức tài chính, ngân hàng, bảo hiểm được kiểm toán đảm bảo các chỉ tiêu an toàn trong hoạt động, kinh doanh có lãi, đạt mục tiêu tỷ lệ nợ xấu nội bảng dưới 2%.

Tuy nhiên, có một số tổ chức tín dụng tăng trưởng tín dụng vượt mức tối đa cho phép của NHNN. Trong đó có ba ngân hàng nội (gồm PVcomBank, SCB và BaoVietBank) và 4 ngân hàng ngoại gồm: Shinhan Bank vượt 132 tỷ đồng, Ngân hàng Mizuho TP HCM vượt 192 tỷ đồng, Ngân hàng Busan - Chi nhánh TP HCM vượt 83 tỷ đồng, Ngân hàng Liên doanh Việt - Nga vượt 69 tỷ đồng.

Đầu tư tài chính không hiệu quả, hạch toán sai chi phí

Bên cạnh đó, KTTN cũng chi ra một số đơn vị đầu tư tài chính không hiệu quả hoặc hiệu quả thấp; hạch toán doanh thu, thu nhập, chi phí chưa phù hợp, chính xác.

Cụ thể, Ngân hàng Nông nghiệp & Phát triển Nông thôn (Agribank) mức chia cổ tức, lợi nhuận chỉ bằng 1,17% vốn đầu tư. Nhiều khoản đầu tư của ngân hàng không hiệu quả phải trích lập dự phòng 100% vốn đầu tư gồm 294 tỷ đồng vào Công ty TNHH MTV Cho thuê tài chính II (ALC II) đã phá sản; 172 tỷ đồng vào ALC I 8,2 tỷ đồng vào Công ty TNHH Liên doanh Quản lý Đầu tư Agribank - VGFM.

Hơn nữa, Agribank còn phải chịu trách nhiệm về khoản tổn thất phải bồi thường cho BHXH Việt Nam theo phán quyết của tòa án 862,64 tỷ đồng do bảo lãnh cho ALC II;

Cùng với đó, khoản đầu tư 1.251 tỷ đồng vào CTCP Chứng khoán Agribank phải trích lập dự phòng 92,34 tỷ đồng (lỗ lũy kế đến 31/12/2019 của công ty là 360,6 tỷ đồng). Đầu tư vào Bảo hiểm Bảo Minh có tỷ suất lợi nhuận/vốn đầu tư bằng 4,8%.

Trong năm 2019, 18/21 mã chứng khoán kinh doanh của Agribank phải trích lập dự phòng 86,25 tỷ đồng (tương ứng 33% vốn đầu tư); một số khoản đầu tư tài chính ngắn hạn phải trích lập dự phòng 100% vốn đầu tư (178,25 tỷ đồng tiền gửi tại ALC II; 68,4 tỷ đồng trái phiếu Vinashin; 8,76 tỷ đồng trái phiếu CTCP Sông Đà Thăng Long; 20 tỷ đồng trái phiếu CTCP Vận tải Biển Bắc).

Tại một "ông lớn" khác là Vietcombank, KTNN xác định ngân hàng đã ghi nhận lãi dự thu không đúng quy định đối với các khoản nợ được cơ cấu lại 85,47 tỷ đồng; hạch toán thiếu 29,25 tỷ đồng phí bảo lãnh, phí phát hành L/C; hạch toán thừa lãi dự chi 19,07 tỷ đồng. Agribank hạch toán thừa lãi dự thu 114,7 tỷ đồng. 

Tổng CTCP Bảo Minh hạch toán thiếu doanh thu 7,04 tỷ đồng đối với các hợp đồng bảo hiểm đã phát sinh trách nhiệm; chưa hạch toán thu đòi người thứ ba 55,21 tỷ đồng; trích lập dự phòng bồi thường bảo hiểm gốc và nhận tái bảo hiểm thừa 13,96 tỷ đồng.

KTNN cũng chỉ ra một số ngân hàng phân loại nợ chưa phù hợp, trích lập dự phòng rủi ro tín dụng chưa chính xác.

Ngoại trừ các trường hợp năm 2020 các ngân hàng đã phân loại vào nhóm nợ cao hơn hoặc đã tất toán nợ vay nên KTNN không điều chỉnh nhóm nợ. Còn lại, dư nợ nhóm 1 của Agribank điều chỉnh giảm 1.128 tỷ đồng; tăng dư nợ nhóm 2 là hơn 823 tỷ đồng, nhóm 3 là 184 tỷ đồng, nhóm 4 là 19,9 tỷ đồng, nhóm 5 là hơn 100 tỷ đồng;

Tại Vietcombank, dư nợ nhóm 1 điều chỉnh tăng hơn 16,3 tỷ đồng, nhóm 2 là gần 418 tỷ đồng; giảm dư nợ nhóm 4 là 434 tỷ đồng.

Điều đó dẫn đến việc trích lập dự phòng rủi ro tín dụng không chính xác, tuy nhiên có nhiều khoản ngân hàng đã trích lập bổ sung đầy đủ hoặc đã tất toán nợ vay nên KTNN không điều chỉnh giảm chi phí dự phòng tại Vietcombank (khoảng 1.940 tỷ đồng) và tăng chi phí dự phòng tại Agribank (1.358 tỷ đồng). 

Kết quả kiểm toán còn điều chỉnh giảm chi phí dự phòng tại Vietcombank gần 184 tỷ đồng, tăng chi phí dự phòng tại Agribank hơn 97 tỷ đồng.

Ngoài ra, tại một số ngân hàng vẫn còn sai sót về trình tự, thủ tục cho vay, thẩm định thiếu chặt chẽ; định kỳ chưa đánh giá lại tài sản bảo đảm; giải ngân bằng tiền mặt không có hoặc thiếu chứng từ chứng minh mục đích sử dụng vốn vay; không kiểm soát, giám sát chặt chẽ việc sử dụng vốn vay...

KTNN cũng đánh giá hoạt động mua bán nợ xấu theo giá thị trường của Công ty TNHH MTV Quản lý tài sản các tổ chức tín dụng Việt Nam còn hạn chế trong năm 2019.

Đối với Ngân hàng Chính sách xã hội, KTNN phát hiện ngân hàng đã xóa nợ 19,4 tỷ đồng cho nhiều khách hàng được coi là mất tích theo xác nhận của chính quyền cấp xã không phù hợp với quy định của Bộ Luật dân sự 2015, trong đó có 17 trường hợp vẫn đóng BHXH.

NHCSXH cũng đã điều chỉnh kế hoạch vốn chương trình cho vay hộ dân tộc thiểu số nghèo chưa kịp thời dẫn đến năm 2018, 2019 có 3.135 trường hợp không được vay lãi suất ưu đãi tương ứng tiền lãi ưu đãi 2,56 tỷ đồng. Vay vốn theo Chương trình cho vay hộ nghèo với lãi suất 6,6%/năm trong khi lãi suất ưu đãi Chương trình cho vay hộ dân tộc thiểu số nghèo là 3,3%/năm.