HSBC: Triển vọng kinh tế Việt Nam 2017 sáng lạn nhưng cẩn thận những vật cản

HSBC cho biết, hoạt động kinh tế cuối năm 2016 đã thể hiện tăng trưởng đang dần tăng tốc. Có một vài dấu hiệu cho thấy những áp lực về giá đang quay lại nhưng đến thời điểm hiện tại lạm phát vẫn nằm trong ngưỡng an toàn.

Tuy nhiên, HSBC cho rằng nợ công vẫn tăng và có thể ảnh hưởng đến những lựa chọn chính sách trong trường hợp tăng trưởng sẽ thoái trào thời gian tới.

Đánh giá về năm 2016, HSBC nhận định Chính phủ đang đi đúng hướng trong việc cải cách tài chính công. Cải cách xung quanh tài chính công không chỉ bao gồm quản lý hiệu quả hơn các nguồn quỹ công và quản lý tốt hơn các khoản nợ, mà còn đẩy mạnh cổ phần hóa các doanh nghiệp Nhà nước nhanh hơn.

Với không gian tài chính của Việt Nam suy giảm và mức nợ công đang dần tiếp cận trần cho phép, HSBC cho rằng nâng cao hiệu quả chi tiêu thật sự cần thiết để duy trì tăng trưởng kinh tế trong dài hạn.

“Tại một quốc gia mà cách đây không lâu vẫn còn quay cuồng với mức lạm phát hai chữ số, bất kỳ sự gia tăng nào cũng không tránh khỏi gây ra những mối lo ngại. Thực tế, tăng trưởng tín dụng mạnh cũng góp phần thúc đẩy lạm phát. Nhưng tình hình lạm phát tăng gần đây không có diễn ra trên diện rộng và do chi phí chăm sóc sức khỏe và giáo dục tăng dẫn dắt. Trong bối cảnh lạm phát gần hơn với mức giới hạn trên 5% do Ngân hàng Nhà nước đề ra, lạm phát thực sự là một vấn đề cần phải lưu ý nhưng đó không thực sự là một mối lo ngại hoàn toàn”, HSBC nhận định.

Theo phân tích, lĩnh vực ngân hàng vẫn chưa thoát khỏi vòng nguy hiểm. Các khoản nợ xấu từ ngân hàng được giảm xuống nhờ vào Công ty Quản lý tài sản Việt Nam vốn chịu trách nhiệm cho việc mua lại các khoản nợ xấu từ các ngân hàng. Tuy nhiên, những rủi ro về tín dụng tiềm ẩn và suy giảm vốn liên quan vẫn còn đó với các ngân hàng.

Tăng trưởng tín dụng: cần trọng tâm chính sách đặc biệt

Nhìn lại bức tranh kinh tế năm 2016, HSBC cho rằng tăng trưởng tín dụng vẫn mạnh trong suốt năm qua. Vào tháng 9, tổng dư nơ tín dụng đã thay đổi chút ít so với tháng trước đó nhưng dù sao vẫn còn nằm ở mức 16,8% so với năm ngoái. Tuy nhiên, nợ xấu vẫn nhiều hơn nợ tổng thể và điều này tiếp tục đặt ra những thách thức cho các nhà quản lý. Nguy cơ tín dụng tiềm ẩn và suy giảm vốn liên kết vẫn chưa được loại bỏ hoàn toàn. Chính vì vậy, việc giải quyết nợ xấu kéo dài cần có những trọng tâm chính sách đặc biệt và có thể thêm vào gánh nặng nợ công.

Việt Nam là một trong những nước tăng trưởng nhanh nhất trong khu vực

Nợ công: cần cải tổ

Đối với trường hợp Việt Nam, nợ công đang tăng lên không hẳn là một điều xấu: trong bối cảnh tăng trưởng mạnh, chắc chắn cần thiết phải tiếp tục đầu tư vào cơ sở hạ tầng để duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế mạnh. Tuy nhiên, trong thời gian dài, có thể phải đảm bảo việc điều điều tiết tăng trưởng nợ.

Việc hiện đại hóa và tăng trưởng ngoạn mục của Việt Nam có được là nhờ sự gia tăng nhanh hơn về nợ công của quốc gia. Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng đã được trích dẫn khi nói "nợ công trong năm năm qua đã tăng lên trung bình 18,4% và nhanh hơn gấp ba lần so với tốc độ tăng trưởng kinh tế ".

Theo Ủy ban Tài chính và Ngân sách, tất cả các chỉ số nợ công của Việt Nam, bao gồm cả tỷ lệ công nợ trên GDP, thu ngân sách, tỷ lệ dịch vụ nợ trên GDP, cũng như doanh thu của Chính phủ, tất cả được thiết lập để tiếp cận hoặc vượt quá ngưỡng an toàn của mình. Ví dụ, tỷ lệ dịch vụ nợ trên doanh thu Chính phủ đã đạt 27,4% trong năm 2015, vượt quá giới hạn cho phép chỉ ở mức 25%.

Trong bối cảnh này, Quốc hội Việt Nam đã thông qua một nghị quyết Chính phủ tăng giới hạn trên của nợ Chính phủ lên 54% GDP so với mức 50% trước đây. Quốc hội cũng đã đặt mục tiêu doanh thu đạt 6.846 ngàn tỷ đồng (tương đương 306,51 tỷ USD) cho năm năm tới, trong khi không thay đổi trần nợ công và nợ nước ngoài ở mức tương ứng 65% và 50% GDP.

Việc sửa đổi này xuất phát từ nguồn thu Nhà nước đang giảm, đặc biệt là do giá dầu thô thấp. Thống kê chính thức cho thấy doanh thu từ dầu chiếm 30% ngân sách quốc gia Việt Nam trong năm 2005, 20% vào năm 2010, và chỉ 10% trong năm 2015.

Khi nền kinh tế tự thấy mình gần với các giới hạn luật định của các biện pháp khác nhau về nợ, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã cam kết "tái cơ cấu" nợ công với sự giám sát chặt chẽ hơn các dự án được tài trợ bởi Bộ Tài Chính để đảm bảo rằng những dự án này thật sự hiệu quả và được sử dụng đúng mục đích. Chính phủ cũng sẽ hạn chế việc cấp bảo lãnh vay vốn, và giám sát chặt chẽ các khoản nợ phát sinh do chính quyền tỉnh và thành phố. Hơn nữa, Chính phủ cũng sẽ cố gắng giảm chi phí cho vay, điều chỉnh lại luật về ngân sách Nhà nước và quản lý nợ công, và xem xét những chiến lược và chương trình để quản lý nợ công trong trung hạn.

Tái cơ cấu tài chính công là một trong những cải cách quan trọng mà Chính phủ cần phải thực hiện khi nền kinh tế chủ yếu dựa vào chi tiêu công để thúc đẩy phát triển.

“Nhiều biện pháp nợ được thiết lập để tiếp cần được hoặc vượt qua các ngưỡng an toàn. Tuy nhiên, không giống như lạm phát, các khoản nợ xấu không xuất phát từ các yếu tố tạm thời nên chính vì vậy khó có khả năng giảm xuống nhanh chóng. Điều này cho thấy rằng cải cách tài chính công có thể trở thành một ưu tiên chính sách trong hai năm sắp tới”, HSBC nhìn nhận.