Giới trẻ Trung Quốc ngập trong nợ nần do dễ dàng tiếp cận các khoản vay

Có thời điểm vào tháng 6 năm ngoái, Zheng Jinpeng đã nợ một ứng dụng di động tới hơn 10.000 Nhân dân tệ (khoảng 1.500 USD).

Thanh niên 23 tuổi hiện đang sống ở Thượng Hải này thanh toán trực tuyến đồ ăn, quần áo và chi phí du lịch bằng Huabei, một thẻ tín dụng ảo nằm trong hệ sinh thái thương mại điện tử của Alibaba Group Holding Ltd.

(Ảnh: GettyImages)

Anh thường xuyên tiêu dùng vượt quá nguồn thu nhập duy nhất của mình: 8.000 nhân dân tệ trợ cấp từ bố mẹ. Zheng cố gắng trả khoản nợ theo từng tháng, anh thậm chí còn vay tiền từ Jiebei, một dịch vụ tín dụng khác cũng của Alibaba nhưng cuối cùng vẫn phải nhờ phụ huynh để thoát khỏi "khủng hoảng tài chính" cá nhân.

Câu chuyện của Zheng không khó gặp đối với Thế hệ Z ở Trung Quốc. Nhóm người dùng sinh từ giữa những năm 90 của thế kỉ trước cho tới đầu những năm 2000 này có đặc điểm chung là thu nhập thấp và gần như không có lịch sử tín dụng.

Vì thế, họ có thể tiếp cận với các khoản vay khá dễ dàng từ một số nhà băng, các startup tài chính công nghệ, cho vay ngang hàng và một số dịch vụ không được quản lý khác.

Các khoản vay theo hộ gia đình truyền thống tại Trung Quốc đang tương đương 54% GDP quốc gia này trong quý đầu tiên của năm nay, theo Bloomberg, tăng 4% so với cùng kì năm ngoái.

Tỉ lệ này ở Trung Quốc vẫn thấp hơn tại Mỹ (66%), Hong Kong (72%) và Hàn Quốc (100%), theo S&P Global. Thế nhưng, tốc độ tăng trưởng nhanh vẫn khiến các nhà điều hành và giới phân tích lo lắng.

 Trung tuần tháng 7, Fitch Ratings nhấn mạnh giai đoạn tiêu dùng dựa trên tín dụng "thường theo sau bởi các điều chỉnh thị trường mạnh mẽ".

(Ảnh: Bloomberg Businessweek)

Thói quen chi tiêu của giới trẻ đặc biệt khiến nhiều người quan ngại. Cuối năm ngoái, Cựu Thống đốc Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc Chu Tiểu Xuyên nói "Trong một vài trường hợp thế hệ trẻ đang bị khuyến khích tiêu dùng vượt quá khả năng thông qua các khoản cho vay trên nền tảng công nghệ".

Theo một báo cáo của Đại học Tài chính và Kinh tế Thượng Hải phát đi hồi tháng 7, hậu quả cho nền kinh tế nói chung sẽ tới nếu gánh nặng nợ nần đạt đến điểm "ăn mòn khả năng thanh toán của gia đình và làm giảm nhu cầu mua sắm". 

Hiểu một cách đơn giản, đây là thời điểm tín dụng chiếm phần lớn thu nhập khả dụng khiến phần còn lại cho chi tiêu của mỗi gia đình là không lớn.

Trung Quốc đang trong quá trình chuyển đổi dài hạn từ một nền kinh tế định hướng đầu tư và xuất khẩu sang một nền kinh tế tiêu dùng hiệu đại. Một cuộc khủng khoảng tín dụng tiêu dùng có thể khiến mục tiêu này chệnh hướng nhất là khi sản xuất để xuất khẩu đang đối mặt với nhiều căng thẳng do chiến tranh thương mại.

(Nguồn: Bloomberg Businessweek/ Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc PBOC)

Cho vay tiêu dùng không tài sản đảm bảo tăng 20% mỗi năm ở Trung Quốc từ năm 2008 và sự cạnh tranh khốc liệt của các tổ chức tín dụng đã thúc đẩy các nhà băng cho vay tới cả những khách hàng không có độ tín nhiệm tín dụng cao như Zheng.

Huabei thu phí của anh 0,05% mỗi ngày, tương đương lãi suất theo năm 18,25% cùng hạn mức tín dụng từ 500 Nhân dân tệ tới 50.000 Nhân dân tệ. Số dư tín dụng có thể được trả thành từng tháng. Đối thủ của Alibaba, bao gồm JD.com, cũng có sản phẩm tương tự.

Khác với nợ thẻ tín dụng, các khoản cho vay trên các nền tảng này gần như không được ghi nhận trong các số liệu thống kê chính thức. 

Công ty tư vấn Iresearch ước tính cho vay tiêu dùng thông qua Internet ở Trung Quốc sẽ tăng gấp đôi, tới mức 19 nghìn tỉ Nhân dân tệ, vào năm 2021, từ con số 7,8 nghìn tỉ Nhân dân tệ vào năm ngoái.

Giới chức Trung Quốc vào năm ngoái đã siết chặt hoạt động cho vay ngang hàng khiến mảng tín dụng này thu hẹp quy mô chỉ còn một nửa. Số liệu chính thức cho thấy gần 70% dư nợ tín dụng qua cho vay ngang hàng được thực hiện bởi khách hàng dưới 40 tuổi. 

Cho vay ngang hàng vốn được biết đến không chỉ nhờ quy trình cấp tín dụng đơn giản, nhanh chóng mà còn là một kênh đầu tư của người dùng có tiền nhàn rỗi.

Về phần mình, Zheng đang cố gắng tiết kiệm hơn và anh thậm chí đã bắt đầu có thu nhập qua một chương trình thực tập sinh. "Tôi tự nghiệm đặt hạng mức tín dụng của mình xuống mức thấp hơn", anh nói, "hi vọng nó có thể cân đối tốt hơn thu nhập và chi tiêu của tôi".