Giá cà phê thấp, nông dân Brazil vẫn ồ ạt mở rộng trang trại

Rodrigo de Freitas Silva, chủ một trang trại cà phê 220 hecta ở Jeriquara, bang Sao Paulo, Brazil. Ảnh: Bloomberg

Năm 2020, Brazil dự kiến sẽ đạt sản lượng cà phê kỷ lục và viễn cảnh này khiến giá cà phê không thể "ngóc dậy", đe dọa đời sống của hàng triệu nông dân cà phê ở các nước khác.

Trang trại cà phê của ông Rodrigo de Freitas Silva ở bang Sao Paulo, Brazil phát triển trù phú dù thị trường cà phê thế giới đang trải qua một trong những đợt sụt giá tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ.

Trong hơn 12 năm qua, nông dân 41 tuổi này đã mở rộng diện tích trồng cà phê từ 12,5 ha lên 220 ha và năng suất trên các diện tích này cũng tăng gấp đôi.

Toàn bộ trang trại của ông được cơ giới hóa và 90% trang trại có hệ thống tưới tiêu. Điều quan trọng nhất là ngay cả khi giá cà phê toàn cầu đang giao dịch ở mức thấp nhất trong 13 năm qua, Silva vẫn có lãi và đang có kế hoạch mở rộng diện tích trồng và nâng cao năng suất.

“Chỉ dựa vào những trang trại mà tôi đang có, tôi vẫn còn đủ khả năng tăng gấp ba diện tích trồng cà phê”, Silva nói khi chỉ tay ra một khoảng đất trống mênh mông, nơi sẽ đặt một phòng thí nghiệm để phân loại cà phê ở trang trại của ông ở thành phố Jeriquara, bang Sao Paulo.

Cơn bùng nổ cà phê của Brazil đang đặt ra những thách thức lớn cho những nông dân trồng cà phê ở mọi quốc gia trên trái đất. Nhiều nông dân cà phê từ Nicaragua ở Mỹ Latin cho đến Tanzania ở châu Phi phải sản xuất sản lượng ít hơn trên mỗi hecta, tốn nhiều chi phí phân bón và nhân công hơn, đặc biệt tỉ giá của đồng nội tệ ở đất nước họ không có lợi thế giống như tỉ giá của đồng real (Brazil).

Đồng real giảm giá, cho phép các nhà xuất khẩu cà phê của Brazil kiếm được nhiều hơn và đó là một động lực để các nông dân ở đây mở rộng diện tích trồng cà phê.

Trái lại, những nông dân trồng cà phê ở nước khác đang lo sốt vó khi giá cà phê tương lai của sàn giao dịch ICE tại New York (Mỹ) đã rớt về mức chưa đủ để bù đắp chi phí sản xuất của họ. Thua lỗ kéo dài cộng với việc bị hạn chế tiếp cận tín dụng đang khiến một số nông dân cà phê từ Trung Mỹ cho đến châu Phi bỏ bê trang trại của họ.

Những dấu hiệu căng thẳng như vậy không hề xuất hiện tại các trang trại cà phê nằm dọc theo một dải đất kéo dài hơn 1.700 km ở vùng Mogiana ở Sao Paulo cho đến các vùng miền Nam và vùng Cerrado ở bang Minas Gerais, những nơi đang cung cấp khoảng 70% sản lượng cà phê arabica của Brazil.

Khắp mọi nơi, dọc theo các con đường dẫn lên các đỉnh núi, những trang trại cà phê trưởng thành hay “một biển” cây cà phê con bạt ngàn trước tầm mắt. Đi giữa những trang trại cà phê này, những ông chủ nông dân không thể giấu được niềm tự hào.

“Tôi đã mở rộng diện tích trồng cà phê và trồng lại những diện tích cà phê già nua để tăng năng suất lên gấp đôi”, Silva nói.

Ông không có ý định dừng đầu tư dù giá cà phê trên thị trường quốc tế đang thấp. Ông khẳng định: “Tôi vẫn kiếm được lợi nhuận với cà phê”.

Silva kỳ vọng sẽ thu được 10.000 bao cà phê arabica trong năm 2020, tức gấp ba lần sản lượng cà phê mà ông thu hoạch trong năm nay, vốn là năm sản lượng thấp trong chu kỳ hai năm. Mỗi bao cà phê ở Brazil nặng 60kg. Silva đã tái đầu tư lợi nhuận để mở rộng diện tích, cơ giới hóa, lắp đặt hệ thống tưới tiêu và tăng cường sử dụng phân bón ở trang trại của ông.

Năm 2016, năng suất ở một phần diện tích tại trang trại của ông đạt mức đỉnh 136 bao/hecta trong khi đó, năng suất trung bình toàn trang trại đạt khoảng 50 bao/hecta.

Một hồ nước tưới khổng lồ nằm lọt thỏm giữa các cánh đồng cà phê bạt ngàn trên một thảo nguyên ở Minas Gerais, Brazil. Ảnh: Bloomberg

Trừ phi gặp phải vấn đề thời tiết khắc nghiệt xảy ra, ước tính vào năm 2020, quốc gia Nam Mỹ này có thể thu hoạch vụ mùa cà phê kỷ lục với khoảng 70 triệu bao, theo Marcos Figueiredo, một nông dân cà phê và đang quản lý các nhà kho ở thành phố Araguari, bang Minas Gerais. Ông cho biết: "Các trang trại cà phê chưa bao giờ được chăm sóc tốt như vậy".

Rodrigo Costa, Giám đốc Công ty xuất khẩu cà phê Comexim (Brazil), cho biết nguồn cung dồi dào của Brazil giải thích tại sao các hợp đồng cà phê tương lai trên thị trường thế giới không thể trụ vững ở những mức giá cao. Ông cho biết ngoài Brazil thì Việt Nam và Colombia cũng đầu tư để tăng sản lượng cà phê trong những năm gần đây, càng làm dư thừa nguồn cung toàn cầu.

Hầu hết các hợp đồng cà phê tương lai trên thị trường thế giới đang giao dịch gần các mức thấp nhất kể từ năm 2005. Điều này dường như không làm nản chí Nairo Teixeira Dias, một nông dân trồng cà phê 66 tuổi ở Machado, bang Minas Gerais. Hầu hết diện tích trồng cà phê của ông nằm trên các sườn núi, nơi việc hái cà phê không thể thực hiện được bằng máy móc và chi phí thu hoạch cao gấp ba lần so với các trang trại cà phê được cơ giới hóa. Tuy vậy, trang trại cà phê 150 hecta của Dias vẫn không thua lỗ.

“Dĩ nhiên, biên lợi nhuận bị thu hẹp nhưng cây cà phê vẫn cho thu nhập tốt hơn các cây trồng khác”, ông nói. Trên vùng thảo nguyên của bang Minas Gerais, anh Noe Francisco Bartolomeu Rodrigues, 37 tuổi, vẫn mở rộng diện tích trồng cà phê để cắt giảm chi phí, cải thiện sản lượng và nâng cao chất lượng trên các cánh đồng cà phê rộng 2.070 hecta được cơ giới hóa hoàn toàn và được tưới tiêu bởi hợp tác xã sản xuất nông nghiệp Farroupilha mà  Rodrigues là một thành viên.

Vụ thu hoạch cà phê của Farroupilha vào năm 2020 dự kiến sẽ tăng mạnh, một phần nhờ các khu vực mới trồng bắt đầu cho quả. Hợp tác xã này lên kế hoạch trồng lại 700 hecta cà phê trong bốn năm tới.

“Một số diện tích trồng cũ không được tưới tiêu chỉ đạt năng suất 25 bao/hecta, đã được thay thế bằng những diện tích mới với năng suất gấp đôi”, Rodrigues cho biết.

Givago Miranda, một nông dân sở hữu trang trại cà phê 340 hecta ở Tres Pontas, bang Minas Gerais, cho biết sang năm 2020, ông sẽ thay thế các diện tích cà phê cũ bằng những cây cà phê mới để duy trì mức năng suất cao. Ông cho biết: “Chúng tôi sẽ tìm cách sản xuất cà phê với chi phí ngày càng thấp”.