Gần 10.000 tỷ đồng tiền bảo hiểm của người lao động chưa được đóng

Kiểm toán Nhà nước (KTNN) vừa công bố báo cáo kiểm toán niên độ 2015 đối với Bảo hiểm xã hội Việt Nam (BHXHVN).

Tiền bảo hiểm là quyền lợi của người lao động nhưng đang bị nhiều doanh nghiệp "quỵt", chiếm dụng

Hơn 116.000 thẻ BHYT bị cấp trùng

Báo cáo cho thấy, tính đến 31/12/2015, tổng số người tham gia bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) là gần 68,7 triệu người, tăng 5,9% so với năm 201. Trong năm, tổng số thu tiền nộp bảo hiểm đạt 217.700,6 tỷ đồng, tăng 6,89% so với dự toán được Thủ tướng Chính phủ giao và tăng 110,1% so với năm 2014.

Trong đó, tổng thu BHXH bắt buộc đạt 147.549,3 tỷ đồng (bao gồm cả lãi chậm đóng BHXH là 400,7 tỷ đồng) và số thu BHXH tự nguyện là 825.705 tỷ đồng. Qua kiểm toán, KTNN đã điều chỉnh tăng thu quỹ BHXH bắt buộc số tiền 120,7 tỷ đồng và tăng thu quỹ BHXH tự nguyện 496,9 triệu đồng.

Đối với thu quỹ BHYT, với số người tham gia xấp xỉ 68,5 triệu người, đạt số thu 59.615,1 tỷ đồng (đã bao gồm lãi chậm đóng), tăng 2,8% so dự toán. Tuy nhiên, kết quả kiểm toán vẫn cho thấy thu BHYT còn một số tồn tại.

Cụ thể, theo Nghị định 105 năm 2014 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật BHYT thì Ngân hàng Nhà nước đóng và hỗ trợ đóng BHYT cho các đối tượng chính sách. Tuy nhiên, qua kiểm toán cho thấy, tình trạng cấp trùng thẻ BHYT cho các đối tượng chính sách xảy ra khá phổ biến tại hầu hết các tỉnh, thành phố được kiểm toán.

“Tình trạng này đã được KTNN phát hiện từ nhiều năm trước vẫn chưa khắc phục” – báo cáo của KTNN nêu. Tổng số thẻ BHYT cấp trùng sau kiểm toán là 116.096 thẻ, tương ứng số tiền hơn 54 tỷ đồng.

Doanh nghiệp nợ đóng bảo hiểm gần 10.000 tỷ đồng

Ngoài ra, theo báo cáo của KTNN, công tác thu hồi nợ đóng bảo hiểm của BHXHVN còn chưa thực sự tốt, kết quả nợ phải thu về bảo hiểm năm 2015 còn lớn và tăng nhiều so với năm 2014 cả về tỷ lệ và số tiền còn nợ.

Tổng số tiền nợ đóng các quỹ bảo hiểm đến 31/12/2015 là 9.920,8 tỷ đồng, chiếm 4,88% trên tổng số phải thu năm 2015, tăng 5,5% so với số tiền nợ đóng bảo hiểm năm 2014. Trong đó chủ yếu là nợ đóng BHXH bắt buộc với 7.061,4 tỷ đồng, chiếm 71,4% tổng nợ đóng.

Trong số 4,225 tỷ đồng nợ trên 12 tháng có 1.410 tỷ đồng là của các đơn vị phá sản giải thể. Tuy nhiên, với các khoản nợ của các đơn vị phá sản, giải thể thì Luật BHXH, BHYT, BHTN lại chưa có quy định cụ thể về việc xử lý đối với các khoản chậm đóng của doanh nghiệp.

Một số địa phương có số tiền nợ đóng BHXH, BHYT, BHTN cao là Hà Nội (2.170 tỷ đồng); TPHCM (1.945 tỷ đồng), Bình Dương (423 tỷ đồng), An Giang (227 tỷ đồng), Đồng Nai (289,7 tỷ đồng)…

Đến 2015, cơ quan BHXH chưa có thẩm quyền để xử phạt các đơn vị, doanh nghiệp vi phạm pháp luật về BHXH

Gần 3.900 doanh nghiệp bị khởi kiện

Doanh nghiệp tự giải thể phá sản, ngừng sản xuất kinh doanh hoặc có chủ bỏ trốn không có khả năng thu hồi là một trong những nguyên nhân dẫn đến nợ đóng bảo hiểm. Trong khi đó, cho đến năm 2015, cơ quan BHXH chưa có thẩm quyền để xử phạt các đơn vị, doanh nghiệp vi phạm pháp luật về BHXH mà sau khi phát hiện chỉ dừng lại ở việc làm văn bản đề nghị các Sở, ngành xử lý nên hiệu quả không cao.

Ngoài ra, có tình trạng người sử dụng lao động cố tình không đóng BHYT, BHXH hoặc chỉ đóng BHXH, BHYT cho một số người trong bộ khung quản lý để giảm chi phí, thu lợi nhuận nhiều hơn, hoặc lạm dụng tỷ lệ lãi suất phạt chậm nộp thấp hơn lãi suất ngân hàng, thủ tục vay ngân hàng phức tạp nên cố tình nợ BHXH, BHYT.

Tại một số địa phương như Hà Tĩnh, Nghệ An có tình trạng các sở ban ngành chưa quan tâm đến việc chỉ đạo đôn đốc thu hồi nợ và phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT, còn đứng ngoài cuộc, xem đó là trách nhiệm riêng của cơ quan BHXH.

Bên cạnh đó, số nợ đóng bảo hiểm năm 2015 gia tăng còn do ngân sách trung ương còn nợ đóng, hỗ trợ đóng BHTN số tiền 941 tỷ đồng.

Đến hết năm 2015, đã có 3.874 đơn vị bị khởi kiện, 2.052 hồ sơ đã được tòa án xét xử tương ứng 1.334,5 tỷ đồng, tổng số tiền thu hồi sau khi khởi kiện là 818 tỷ đồng. Địa phương khởi kiện nhiều nhất là TPHCM đã khởi kiện 1.905 doanh nghiệp, Hà Nội khởi kiện 402 doanh nghiệp, Bình Dương khởi kiện 247 doanh nghiệp. Trong khi đó, một số địa phương có số nợ BHXH lớn nhưng chưa khởi kiện doanh nghiệp như BHXH Bắc Giang với 163,6 tỷ đồng, BHXH Yên Bái với 88 tỷ đồng.