Đường hướng của Fed - biến số lớn trong triển vọng chính sách tiền tệ của Nhật Bản

Giữa lúc lạm phát và tăng trưởng tiền lương tại Nhật Bản đang có những diễn biến thuận lợi, các thị trường tài chính đang có nhiều dự đoán về thời điểm Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) sẽ từ bỏ chính sách lãi suất âm.

Nhưng tại các nước phát triển khác, các ngân hàng trung ương đã bắt đầu cân nhắc việc hạ lãi suất. Điều này có thể làm phức tạp kế hoạch thắt chặt chính sách tiền tệ của Nhật Bản. Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) ngày 13/12 đã phát đi tín hiệu ngân hàng này có thể hạ lãi suất ba lần trong năm tới.

Để xác định thời điểm hành động phù hợp, BoJ đang đánh giá tâm lý kinh doanh thông qua khảo sát Tankan, trong đó báo cáo hàng quý mới nhất cho thấy tâm lý kinh doanh đã tăng quý thứ ba liên tiếp. BoJ cũng đang lắng nghe các công ty lớn nhỏ, trong đó kế hoạch nâng lương của doanh nghiệp thu hút sự quan tâm đặc biệt của ngân hàng này.

Thống đốc BoJ Kazuo Ueda mới đây nhận định việc thực hiện chính sách tiền tệ siêu lỏng sẽ trở nên “thách thức hơn” từ giờ sang năm sau. Các thị trường tài chính xem bình luận này của ông Ueda là một tín hiệu hướng đến việc từ bỏ chính sách lãi suất âm, có thể là trong tháng này.

Những người dự đoán BoJ sẽ chấm dứt chính sách lãi suất âm trong tháng này cho rằng có thể đánh giá mức độ ổn định của chu kỳ tăng giá và tiền lương hiện tại mà không cần đợi kết quả của các cuộc đàm phán lao động vào mùa Thu hàng năm tại Nhật Bản. Nhưng quan điểm này chỉ là thiểu số. Gần như không một nhà phân tích thị trường nào cho rằng BoJ sẽ dừng chính sách lãi suất âm trong cuộc họp chính sách tuần tới.

Kịch bản khả dĩ nhất là BoJ sẽ dừng chính sách lãi suất âm trong nửa đầu năm 2024, khi đã biết kết quả các cuộc đàm phán lao động ở các công ty lớn. Năm nay, các công ty đã nhất trí với mức tăng lương trung bình 3,58%, mức tăng cao nhất trong gần 30 năm qua. Với khả năng tiền lương sẽ tăng mạnh hơn trong năm tới, phần lớn các nhà phân tích thị trường cho rằng chính sách lãi suất âm sẽ dừng lại vào tháng Tư.

Tuy nhiên, đợi đến tháng Tư mới dừng chính sách này lại làm gia tăng khả năng Mỹ sẽ hạ lãi suất trước thời điểm đó. BoJ có thể sẽ không muốn đi ngược chiều nếu các ngân hàng trung ương tại Mỹ và châu Âu xem xét hạ lãi suất. Vì thế, nhiều người cho rằng BoJ sẽ quyết định dừng chính sách lãi suất âm trong khoảng từ tháng 1-3 năm sau.

BoJ cũng có thể “án binh” cho đến khi biết chắc kết quả các cuộc đàm phán lao động mùa xuân, bao gồm cả ở các công ty nhỏ. Nếu vậy, khả năng BoJ thoát chính sách lãi suất âm vào nửa cuối năm 2024 cũng là một kịch bản thuyết phục.

Nếu chấm dứt chính sách lãi suất âm, đây sẽ là lần đầu tiên BoJ nâng lãi suất trong gần 17 năm qua. Trước đó, BoJ đã dừng chương trình nới lỏng định lượng vào tháng 3/2006 và nâng lãi suất 0,25 điểm phần trăm vào tháng Bảy cùng năm. Vào tháng 2/2007, BoJ lại tiếp tục nâng lãi suất thêm 0,25 điểm phần trăm nữa.

Một quan chức của BoJ cho biết chấm dứt chính sách lãi suất âm sẽ là sự mở đầu cho một chu kỳ thắt chặt. BoJ là ngân hàng trung ương duy nhất trên thế giới còn áp dụng lãi suất âm. Vì thế, việc chấm dứt chính sách này sẽ tương đương với nhiều đợt nâng lãi suất.

Tuy nhiên, liệu nền kinh tế Nhật Bản có thể chịu được một loạt đợt nâng lãi suất sau 25 năm nới lỏng chính sách tiền tệ hay không lại là một vấn đề khác.