Dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông đội vốn là do Bộ Giao thông

Đường sắt Cát Linh - Hà Đông.

Trả lời câu hỏi về dự án đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông, tại buổi họp báo vừa diễn ra chiều 5/7, ông Đoàn Xuân Tiên - Phó tổng Kiểm toán Nhà nước cho biết: Dự án phải thực hiện theo thiết kế tổng thể, nhưng vì chậm tiến độ nên Bộ Giao thông vận tải (GTVT) cho phép thực hiện theo thiết kế từng phần.

“Tuy nhiên, tiến độ dự án vẫn không đảm bảo. Ngược lại, thực hiện chắp vá như thế ảnh hưởng đến tiến độ và có khả năng rủi ro cả về chất lượng. Trong vấn đề quản lý nhà nước, Bộ GTVT cần nghiêm túc đánh giá”, Phó Tổng Kiểm toán nói.

Về kết quả kiểm toán dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông, ông Trần Hải Đông - Trưởng đoàn Kiểm toán chuyên ngành 5, Kiểm toán Nhà nước - cho biết dự án này có hai vấn đề nổi cộm là chậm tiến độ và đội vốn.

Cụ thể, dự án đã tăng mức tổng đầu tư từ 8.700 tỷ lên 18.000 tỷ đồng do trong quá trình lập dự án chưa nghiên cứu kỹ, khi thực hiện lại thay đổi phương án dẫn đến tăng chi phí; bàn giao mặt bằng chậm, tiến độ thực hiện kéo dài khiến chi phí nhân công, vật liệu tăng cao…

“Tổng mức đầu tư tăng lên 18.000 tỷ đồng nhưng chủ đầu tư chưa báo cáo Thủ tướng Chính phủ để xem xét và chỉ đạo xin chủ trương Quốc hội, trong khi theo quy định của Luật Đầu tư công, dự án có mức vốn đầu tư trên 10.000 tỷ đồng thì phải báo cáo Quốc hội”, ông Đông cho biết.

Về tính kinh tế của dự án, ông Đông cho hay, chủ đầu tư chưa xem xét đến chi phí vận hành vốn chiếm tỉ trọng lớn trong giai đoạn khai thác dẫn đến đánh giá tính hiệu quả của dự án không chính xác. Thực tế, tính toán ban đầu cho thấy, dự án này lỗ.

Về tiến độ dự án, theo ông Đông, ban đầu dự kiến dự án thực hiện từ năm 2008 và hoàn thành vào tháng 11/2013. Sau đó ký hợp đồng EPC thực hiện trong 48 tháng kể từ năm 2010 nhưng đến nay vẫn chưa xong dù sau rất nhiều lần điều chỉnh.

“Nguyên nhân chậm tiến độ bởi đây là dự án đường sắt đô thị đầu tiên được thực hiện ở Việt Nam nên các cơ quan chức năng mất nhiều thời gian nghiên cứu ban hành chính sách về chủ đầu tư, tiêu chuẩn kỹ thuật, cơ sở tài chính... Quá trình lập dự án đầu tư cũng có một số tồn tại dẫn tới phát sinh thỏa thuận đấu nối cơ sở hạ tầng, phương án kiến trúc, phê duyệt điều chỉnh dự án, tiến độ bàn giao mặt bằng chậm”, ông Đông cho hay.

Ông cũng đề cập tới nguyên nhân nữa là hồ sơ thiết kế giữa Việt Nam và Trung Quốc cũng có khác bệt dẫn tới thời gian thiết kế thẩm tra điều chỉnh nhiều lần. Tổng thầu thực hiện dự án được chỉ định trực tiếp từ Hiệp định khung giữa Chính phủ Việt Nam và Trung Quốc. Do đó, khi thực hiện, dự án phụ thuộc rất nhiều vào vốn và tổng thầu.

Đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến Cát Linh – Hà Đông (một trong số các dự án sử dụng vốn ODA của Trung Quốc với 2.798 tỷ nhân dân tệ) là tín dụng ưu đãi Chính phủ hiện đang rơi vào tình trạng chậm tiến độ, đội vốn 9.231,6 tỷ đồng, tương đương 205,27%.

Trong báo cáo trước đó, Kiểm toán Nhà nước cho hay, tại dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông, việc điều chỉnh dự án có các tiêu chí quan trọng quốc gia được thực hiện khi chưa báo cáo Thủ tướng Chính phủ để xem xét và chỉ đạo xin chủ trương của Quốc hội.

Trong đó, Bộ GTVT đã lập, thẩm định, phê duyệt điều chỉnh dự án, điều chỉnh tổng mức đầu tư từ 8.770 tỷ đồng lên 18.001,6 tỷ đồng, tăng 9.231,6 tỷ đồng, tương đương 205,27%, khi chưa báo cáo Thủ tướng Chính phủ để xem xét và chỉ đạo xin chủ trương của Quốc hội về việc điều chỉnh Dự án đầu tư.

Một vấn đề khác được Kiểm toán Nhà nước nhắc tới khi chia sẻ về dự án đường sắt Cát Linh - Hà Đông là việc điều chỉnh cơ cấu tổng mức đầu tư bao gồm chi phí trả nợ gốc phần vay lại của Hiệp định vay 250 triệu USD; bổ sung chi phí xây lắp tăng thêm 21,07 triệu USD do các nguyên nhân khách quan, thay đổi biện pháp thi công khi chưa có dự toán chi tiết.

Thậm chí, việc đàm phán, ký kết Hiệp định vay vốn, gặp những ràng buộc bất lợi dẫn đến phải chỉ định thầu cho nhà thầu nước ngoài, dự án án Cát Linh - Hà Đông phải chỉ định thầu cho nhà thầu Trung Quốc 13.751 tỷ đồng chiếm 77% tổng mức đầu tư.