Dự án đô thị ven sông Hồng (KỲ IV): Thành phố ven sông - tại sao không?

Đây được cho là “tín hiệu tốt” bởi nếu quy hoạch đúng hướng dòng sông này sẽ tác động rất lớn đến sự phát triển của TP.

Sông Hồng hiện nay gần như bị bỏ quên trong khi các đô thị trên thế giới họ đều ôm trọn dòng sông vào lòng.

Ở góc nhìn kinh tế, việc phát triển đô thị ven sông là xu hướng của nhiều quốc gia trên thế giới. Việt Nam có nhiều lợi thế tuy nhiên việc hình thành dự án lại đang gặp nhiều khó khăn.

Sông Hồng có đặc điểm thủy văn phức tạp, có mùa mưa, mùa lũ nên có hệ thống đê chống lũ, khó phát triển cảnh quan ven sông hơn nhiều đô thị trên thế giới; hoặc không nên phát triển nhà cao tầng dày đặc như các dự án đô thị ven sông của nhiều quốc gia trên thế giới và quy hoạch đô thị ven sông trước đây bởi mô hình đô thị ven sông của các quốc gia khác không phù hợp với điều kiện của sông Hồng vì còn liên quan đến vấn đề trị thủy… Tuy nhiên, nếu đảm bảo được một số yêu cầu chính thì việc triển khai dự án “Sông Hồng” là hoàn toàn khả thi.

Những lưu ý “sống còn”

Để triển khai hiệu quả dự án cần đảm bảo các yếu tố về quy hoạch, thỏa mãn các chính sách pháp luật cũng như cần có phương án xử lý đê điều, giải pháp ứng phó lũ của dòng sông.

Về vấn đề quy hoạch: Để dự án được khả thi cần đảm bảo yếu tố đồng bộ trong việc quy hoạch dự án với hai bên bờ sông vì khu đô thị mang tính đặc thù nên cần được xây dựng dựa trên cơ sở khoa học, định hướng giao thông theo mô hình phát triển quy hoạch riêng của khu đô thị đó và đồng thời đảm bảo hài hòa với quy hoạch chung của thành phố Hà Nội.

Việc cần làm đầu tiên sau khi quy hoạch được duyệt là triển khai xây dựng hai tuyến giao thông huyết mạch dọc bờ sông thật quy mô, khang trang.

Hiện nay, tình trạng giao thông của thành phố đang tồn tại những bất cập đó là người dân sử dụng phương tiện giao thông cá nhân là chính, trong khi phương tiện giao thông công cộng còn hạn chế. Nếu khu đô thị ven sông được hình thành nên áp dụng theo TOD (Transit Oriented Development) để hạn chế ùn tắc giao thông, mang lại lợi ích nhiều mặt cho cộng đồng dân cư và giảm ô nhiễm môi trường do các phương tiện giao thông cá nhân gây ra. Đây là khu đô thị nằm ven sông, phía trong đê nên cần có sự nghiên cứu kỹ yếu tố đặc thù về vị trí địa lý nhằm đảm bảo hài hòa nhu cầu giao thông giữa khu đô thị với hệ thống giao thông lân cận.

Phát triển đô thị ven sông cũng cần có giải pháp ứng phó lũ của dòng sông. Sở dĩ dòng sông Hồng được bắt nguồn từ Trung Quốc và được tạo thành từ hợp lưu của nhiều con sông trước khi chảy qua Hà Nội, do đó khi triển khai cần lưu ý các giải pháp chống lũ và kiểm soát được cao độ mực nước ảnh hưởng đến khu dân cư.

Trên thực tế, hơn 20 năm qua chưa xảy ra tình trạng nước lũ nguy hiểm và người dân cũng đã ở dọc 2 bên sông ngày nhiều hơn. Tuy nhiên, khi triển khai chúng ta cần có các giải pháp ứng phó với việc này, đồng thời đảm bảo sự hài hòa của dòng chảy cho khu vực hạ lưu, điều hòa lưu lượng dòng nước không làm ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt của người dân 2 bên bờ sông cũng như việc sản xuất nông nghiệp của các tỉnh đồng bằng Bắc Bộ.

Ngoài ra, việc trị thủy đồng thời cần đảm bảo yếu tố môi trường, phát triển đô thị nhưng không ảnh hưởng đến môi trường sinh thái tự nhiên của con sông và khu vực xung quanh hai bên bờ sông, việc nắn chỉnh 2 bên bờ sông (nếu có) cần được nghiên cứu trên cơ sở khoa học để không ảnh hưởng đến vùng hạ lưu sông, các di tích lịch sử đền, chùa miếu mạo… trên 2 bờ sông và tốt về mặt phong thủy. Nếu chúng ta làm được các nội dung trên, khu đô thị dọc 2 ven sông có thể trở thành “đô thị đáng sống” nhất nhì ở Việt Nam.

Doanh nghiệp sẵn sàng vào cuộc

Một trong những rào cản dẫn tới việc triển khai quy hoạch vào thực tế còn ì ạch là nguồn lực thì hiện nay đã có lối mở. Đó là việc đã có các doanh nghiệp sẵn sàng tài trợ nguồn lực để lập quy hoạch.

Việc cần làm đầu tiên sau khi quy hoạch được duyệt là triển khai xây dựng hai tuyến giao thông huyết mạch dọc bờ sông thật quy mô, khang trang. Kế đó là chia làm ra các phân kỳ, hạng mục nào hay khu vực nào ưu tiên làm trước, làm sau. Nguồn lực sẽ tự nhiên đến từ các doanh nghiệp, tập đoàn kinh tế, bất động sản theo hướng đổi hạ tầng để khai thác quỹ đất. Tất nhiên việc hoán đổi này phải được kiểm soát chặt chẽ để không được ảnh hưởng tới quy hoạch, hạ tầng, đồng thời không bị lợi dụng chính sách để trục lợi. Phải đặt lợi ích chung của người dân, sự phát triển của đô thị lên trên hết.

Để xây dựng quy hoạch TP hai bên sông phát triển hiện đại và bền vững thì quan trọng là các ngành, các cấp phải cùng vào cuộc. Đặc biệt, UBND TP Hà Nội là cơ quan đứng ra chủ trì để lập quy hoạch hai bên sông Hồng. Trong đó, việc đầu tiên là phải làm rõ các vấn đề pháp lý đối với sông Hồng đoạn qua Hà Nội, nhất là về vấn đề phạm vi thoát lũ.

Phải xây dựng được một quy chế để khai thác không gian xung quanh hai bờ sông Hồng như thế nào cho phù hợp. Trên cơ sở đó, phải có một quy hoạch mà được ưu tiên đối với tổ chức khai thác cảnh quan hai bên sông với việc sử dụng diện tích đất cho xây dựng phải hợp lý.

Tùy từng địa điểm, từ phía Bắc và phía Nam của sông Hồng để xây dựng những không gian đô thị thích ứng kết nối hệ thống cầu và hệ thống giao thông để tạo nên một tổ hợp không gian kiến trúc cảnh quan hai bên bờ sông theo đúng chức năng và tỷ lệ (kích thước đô thị hợp lý).

(Còn tiếp)

Xem thêm Dự án đô thị ven sông Hồng (KỲ III): Nghĩ cho Hà Nội ở 1.000 năm sau Dự án đô thị ven sông Hồng (KỲ III): Nghĩ cho Hà Nội ở 1.000 năm sau Dự án đô thị ven sông Hồng (KỲ II): Những chi tiết chưa từng công bố Dự án đô thị ven sông Hồng (KỲ II): Những chi tiết chưa từng công bố Dự án đô thị ven sông Hồng (KỲ I): Hơn 2 thập kỷ 'bất động' Dự án đô thị ven sông Hồng (KỲ I): Hơn 2 thập kỷ 'bất động'