Đối đầu không khoan nhượng: Lu mờ triển vọng cuộc gặp Mỹ- Iran

Triển vọng ngắn hạn về khả năng diễn ra cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo cũng đang bị lu mờ, bởi khả năng Iran chuẩn bị công bố bước thứ 3 trong việc giảm các cam kết theo Thỏa thuận hạt nhân đã ký năm 2015.

Cuộc khẩu chiến Mỹ - Iran vẫn chưa dừng lại bất chấp tín hiệu hòa giải gần đây khi lãnh đạo 2 nước đều bày tỏ thiện chí cho 1 cuộc gặp song phương. Ảnh: Reuters

Ngoại trưởng Iran Mohammad Javad Zarif hôm qua (31/8) cáo buộc Mỹ tiếp tục chiến dịch “đe dọa” nhằm vào Iran, khi ngăn chặn quốc gia Hồi giáo này bán dầu đến các khách hàng truyền thống. 

Iran kêu gọi Mỹ dừng các biện pháp này vì Iran sẽ bán dầu cho bất cứ khách hàng nào mà nước này mong muốn. Một quan chức quân đội Iran cũng cam kết sẽ trả đũa nếu bất cứ tàu nào của Iran bị chặn ở hải phận quốc tế.

Tuyên bố của Iran đưa ra sau khi Mỹ hôm qua khẳng định có thông tin đáng tin cậy về tàu chở dầu của Iran Adrian Darya - nằm trong danh sách đen trừng phạt của Mỹ, đang hướng đến Syria. Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cho rằng, việc tin tưởng vào đảm bảo của Iran với Anh rằng con tàu này sẽ không đến Syria là sai lầm lớn

Điểm đến của con tàu chở dầu Iran đang trở thành bất đồng ngoại giao mới nhất giữa Mỹ và Iran, trong bối cảnh Iran chuẩn bị công bố bước thứ 3 trong các biện pháp giảm cam kết hạt nhân của mình. 

Trong cuộc điện đàm với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron hôm 31/8, Tổng thống Iran Hassan Rouhani cảnh báo, Iran sẽ đưa ra các bước tiếp theo trong việc giảm các cam kết theo thỏa thuận hạt nhân, nếu các nước châu Âu không đưa ra biện pháp hỗ trợ Iran. 

Theo thông báo của quan chức Iran, nước này dự kiến đưa ra thông báo giảm cam kết theo thỏa thuận hạt nhân vào mùng 6/9 tới.

Pháp đang dẫn đầu nỗ lực châu Âu nhằm giảm căng thẳng giữa Mỹ và Iran, với hy vọng sẽ thúc đẩy một cuộc gặp Thượng đỉnh giữa lãnh đạo hai quốc gia này trong thời gian tới. 

Tuy nhiên, Tổng thống Rouhani hôm qua hạ thấp triển vọng xảy ra cuộc gặp giữa hai bên, nếu Mỹ không dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt nhằm vào Iran. Đây cũng là điều kiện mà Tổng thống Iran  Hassan Rouhani nhiều lần đề cập trong việc cải thiện mối quan hệ với Mỹ:

“Tất cả các biện pháp trừng phạt nhằm vào Iran là bất hợp pháp, sai lầm và không nhân đạo. Các biện pháp này cần được dỡ bỏ. Nếu Mỹ dỡ bỏ các biện pháp trừng phạt, tôn trọng quốc gia Hồi giáo Iran thì khi đó tình hình sẽ khác”.

Nhà lãnh đạo Iran hôm qua cũng đưa ra 2 ưu tiên: đó là tất cả các bên kí thỏa thuận hạt nhân Iran phải tuân thủ đầy đủ, đảm bảo an toàn cho các hoạt động giao thông hàng hải tự do tại các khu vực hải phận quốc tế bao gồm Vịnh Persian và Eo biển Hormuz.

Những khẩu chiến cùng cảnh báo qua lại giữa hai bên cho thấy cơ hội để hai nhà lãnh đạo Mỹ và Iran sớm ngồi xuống đối thoại là khó xảy ra. Mặc dù vậy giới ngoại giao Pháp lạc quan khi cho rằng, vẫn có động lực để thúc đẩy giải pháp đối thoại cho những căng thẳng hiện nay và xây dựng giải pháp lâu dài cho khu vực. 

Điều quan trọng là sau các cuộc thảo luận gần đây giữa Pháp và Iran, Tổng thống Iran vẫn đưa ra các dấu hiệu sẵn sàng đối thoại.

Trong một tuyên bố đưa ra hôm qua, một quan chức Iran cho biết, Mỹ đã thể hiện sự linh hoạt hơn trong hoạt động cấp phép bán dầu của Iran. Theo Bộ Ngoại giao Iran, trong cuộc gặp giữa hai nhà lãnh đạo Pháp và Mỹ bên lề Hội nghị thượng đỉnh G7 vừa qua, Mỹ đã đề cập các điều khoản linh hoạt hơn. 

Mặc dù phía Iran khẳng định điều này cho thấy chính sách “gia tăng sức ép tối đa” của Mỹ lên Iran đã thất bại, nhưng giới quan sát lại đánh giá nếu được thực hiện, đây là cơ hội hạ nhiệt căng thẳng hiện nay giữa quốc gia, mở đường cho cuộc gặp Thượng đỉnh Iran - Mỹ sắp tới. Hiện chưa có bình luận của quan chức Mỹ và Pháp về thông tin này.