Doanh nghiệp xuất khẩu đóng vai trò then chốt trong phòng vệ thương mại

Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) cho biết xu thế gia tăng các biện pháp hạn chế thương mại trên thế giới đang tiếp tục tăng, các biện pháp phòng vệ thương mại gồm chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ, và chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại đang được các nước áp dụng với số lượng ngày càng nhiều, phạm vi ngày càng rộng.

Đáng chú ý, tại Việt Nam trong số 22 vụ việc bị nước ngoài điều tra chống lẩn tránh thuế, gian lận xuất xứ, sản phẩm thép bị khởi kiện nhiều nhất với 6 vụ, chiếm tỉ lệ 30%. 

Thép là một trong những sản phẩm xuất khẩu có nhiều chủng loại với kim ngạch hàng năm khoảng 4,2 tỉ USD năm 2019, kim ngạch xuất khẩu sang thị trường Mỹ khoảng 300 triệu USD, chiếm tỉ lệ 7,4% trong tổng xuất khẩu thép của Việt Nam.

Đa số các vụ việc điều tra lẩn tránh thuế với sản phẩm thép đều do Mỹ tiến hành, trong đó, riêng với sản phẩm thép chống ăn mòn (CORE) và thép cán nguội (CRS), Mỹ đã điều tra tổng cộng 5 vụ việc. 

Trong tất cả các vụ việc nói trên, Mỹ đều kết luận thép CORE và CRS của Việt Nam được sản xuất từ nguyên liệu nhập khẩu từ các nước, vùng lãnh thổ là lẩn tránh các biện pháp phòng vệ thương mại Mỹ đang áp dụng do mức độ đầu tư; chuyển đổi trong quá trình sản xuất sản phẩm thép này tại Việt Nam là không đáng kể. 

Với kết luận tồn tại lẩn tránh thuế, Mỹ áp dụng mức thuế chống lẩn tránh tương đương với mức thuế đang áp dụng cho hàng hóa của Trung Quốc, Hàn Quốc và Đài Loan (Trung Quốc) xuất khẩu vào Mỹ.

Tuy nhiên, cần lưu ý, theo quan điểm của Mỹ, mục tiêu áp thuế chống lẩn tránh không phải là thép của Việt Nam mà để đảm bảo hiệu lực thực thi các biện pháp phòng vệ thương mại đang áp dụng. 

"Sản phẩm thép được sản xuất từ nguyên liệu của Việt Nam hoặc nguyên liệu nhập khẩu từ các nguồn khác sẽ được phép sử dụng cơ chế khai báo để hưởng miễn trừ áp dụng biện pháp chống lẩn tránh thuế. 

Do đó, trên thực tế, kết luận của các vụ việc chống lẩn tránh không tác động đáng kể đến tình hình xuất khẩu của Việt Nam trong thời gian tới nếu chúng ta phát triển được các ngành thượng nguồn (sản xuất đầu vào)", Cục Phòng vệ thương mại cho hay.

Để đạt được kết quả trên, bên cạnh sự hỗ trợ của Chính phủ thông qua việc trao đổi, làm việc trực tiếp với các cơ quan điều tra, thực tiễn các vụ việc điều tra gian lận xuất xứ, chống lẩn tránh biện pháp phòng vệ thương mại đã cho thấy sự chuẩn bị, tham gia của các doanh nghiệp đóng vai trò then chốt. 

Cụ thể, các doanh nghiệp cần nâng cao nhận thức về nguy cơ bị khiếu kiện, điều tra, các nhóm mặt hàng thường bị kiện. 

Theo Cục Phòng vệ thương mại, nguy cơ bị điều tra về gian lận xuất xứ, lẩn tránh đang ngày càng gia tăng, đặc biệt tại các thị trường xuất khẩu lớn của ta như Mỹ, EU, Canada,...

Theo đó, doanh nghiệp không được tham gia, tiếp tay cho các hành vi gian lận xuất xứ, chuyển tải bất hợp pháp; có kế hoạch chủ động phòng ngừa và xử lí vụ kiện phòng vệ thương mại khi xây dựng chiến lược xuất khẩu.

Đồng thời tìm hiểu cơ chế, qui định, thủ tục điều tra của các nước; chủ động hoàn thiện hệ thống quản lí, số liệu để đảm bảo đáp ứng các yêu cầu về thông tin và cần hợp tác tối đa với của cơ quan liên quan tại nước nhập khẩu trong các vụ việc điều tra. 

Bên cạnh đó, cần xây dựng chiến lược đa dạng hóa sản phẩm và đa phương hóa thị trường xuất khẩu để phân tán rủi ro, tránh tập trung xuất khẩu với khối lượng lớn vào một thị trường vì điều này có thể tạo ra cơ sở cho các nước khởi kiện hay áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại trong trường hợp xuất khẩu từ Việt Nam gia tăng đột biến.

Ngoài ra cần có chiến lược phát triển nguồn nguyên liệu trong nước và sử dụng chuyên gia tư vấn và luật sư trong những tình huống cần thiết.