Doanh nghiệp lãi lớn nhờ chiến lược mua bán cổ phiếu của chính mình

Lãi lớn từ mua bán cổ phiếu quỹ

Thị trường chứng khoán bật tăng mạnh kể từ cuối tháng 3/2020 đến nay đã đẩy giá cổ phiếu nhiều doanh nghiệp trên sàn tăng theo. Điều này giúp các doanh nghiệp đã mua cổ phiếu quỹ trong giai đoạn giá thấp trước đó đạt được những mức lãi lớn khi thực hiện bán ra cổ phiếu quỹ trong thời gian gần đây.

Đơn cử như CTCP Vinhomes (Mã: VHM) đã hoàn tất bán toàn bộ 60 triệu cổ phiếu quỹ từ ngày 26/7 đến 11/8 với giá bình quân 108.637 đồng/cp, thu về khoảng 6.518 tỷ đồng. Theo công ty, mục đích bán cổ phiếu quỹ nhằm bổ sung vốn lưu động.

Đây là số cổ phiếu được Vinhomes mua lại vào khoảng hai tháng cuối năm 2019. Thời điểm đó, ban lãnh đạo công ty cho rằng thị giá cổ phiếu đang ở mức thấp so với giá trị thực, nên việc mua lại cổ phiếu nhằm bảo vệ quyền lợi của công ty và cổ đông.

Lô cổ phiếu quỹ nói trên có giá trị sổ sách là khoảng 5.545 tỷ đồng. Như vậy, Vinhomes lãi khoảng 973 tỷ đồng sau giao dịch này. 

Tương tự, cuối tháng 7 vừa qua,  Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thương Tín (Sacombank - Mã: STB) cũng đã bán xong toàn bộ hơn 81,5 cổ phiếu quỹ, tương đương 4,33% vốn điều lệ. Sau giao dịch, ngân hàng này đã thu về hơn 2.438 tỷ đồng.

Số cổ phiếu quỹ nói trên được Sacombank mua vào khoảng 10 năm trước. Theo báo cáo tài chính hợp nhất quý II/2021, giá trị cổ phiếu quỹ ghi nhận là gần 751 tỷ đồng, tương ứng mức lãi khoảng 1.687 tỷ đồng được ghi nhận vào vốn thặng dư.

Cuối tháng 9, CTCP Đầu tư và Kinh doanh Nhà Khang Điền (Mã: KDH) đã công bố hoàn tất việc bán toàn bộ hơn 19,8 triệu cổ phiếu quỹ như đã đăng ký với giá bình quân 40.866 đồng/cp. Ước tính công ty đã thu về hơn 811 tỷ đồng.

Việc bán hết cổ phiếu quỹ thực hiện khi giá cổ phiếu KDH đang ở vùng đỉnh lịch sử, trong khi trước đó, số cổ phiếu quỹ này được Nhà Khang Điền mua lại từ tháng 4 và 5 năm ngoái với giá mua vào bình quân 21.087 đồng/cp, tương ứng tổng số tiền chi ra hơn 418 tỷ đồng. Như vậy, công ty đã lãi khoảng 393 tỷ đồng sau khi hoàn tất giao dịch.

Một doanh nghiệp dầu khí là Tổng CTCP Dịch vụ Tổng hợp Dầu khí (Petrosetco - Mã: PET) mới đây cũng công bố đã bán xong hơn 2,4 triệu cổ quỹ, thu về khoảng 60 tỷ đồng với giá giao dịch bình quân 24.960 đồng/cp. 

Đây là số cổ phiếu quỹ công ty mua vào từ tháng 6, 7/2018 và từ tháng 5, 6/2020, tổng số tiền chi khoảng 27 tỷ đồng cho gần 3 triệu cổ phiếu quỹ. Như vậy, dù chưa bán hết lô cổ phiếu quỹ trên nhưng Petrosetco tạm lãi hơn 33 tỷ đồng.

Quý III cũng ghi nhận một doanh nghiệp thép bán toàn bộ 10 triệu cổ phiếu quỹ trong bối cảnh cổ phiếu ngành thép tăng nóng là CTCP Thép Nam Kim (Mã: NKG). Với giá giao dịch bình quân là 34.080 đồng/cp, Nam Kim thu về hơn 340 tỷ đồng. Số cổ phiếu quỹ nói trên được Nam Kim mua vào tháng 6/2020 với giá trung bình 7.800 đồng/cp, tức là chưa đầy 1/4 giá bán ra.

Tương tự, nhiều doanh nghiệp cũng đang lên kế hoạch chốt lãi lượng cổ phiếu quỹ để thu tiền về trong lúc thị trường đang soi động.

Mới đây, hội đồng quản trị CTCP Tập đoàn Thép Tiến Lên (Mã: TLH) đã thông báo việc bán toàn bộ 1,46 triệu cổ phiếu quỹ, tương đương 1,4% vốn điều lệ nhằm bổ sung vốn lưu động. Thời gian giao dịch dự kiến ngày 13 - 27/10. 

Trước đó, số cổ phiếu quỹ này được công ty mua vào từ tháng 6, 7 năm 2015. Giá mua vào lúc đó là 6.164 đồng/cp, tương ứng tổng số tiền công ty phải chi để mua số cổ phiếu quỹ này là gần 9 tỷ đồng.

Giá cổ phiếu TLH hiện ở mức 22.200 đồng/cp kết phiên giao dịch ngày 4/10, gấp gần 3 lần thời điểm đầu năm. Nếu Thép Tiến Lên hoàn tất giao dịch trên trong vùng giá hiện nay sẽ thu về hơn 32,4 tỷ đồng, tương đương mức tăng giá 2,5 lần so với thời điểm mua vào.

Ngoài ra, còn nhiều doanh nghiệp khác cũng có kế hoạch bán cổ phiếu quỹ như Vận tải Hải An (HAH) dự kiến đưa gần 1,4 triệu cổ phiếu ra bán khi giá cổ phiếu tăng gần 4 lần kể từ đầu năm; Tổng Công ty Cổ phần Xuất nhập khẩu và Xây dựng Việt Nam (Vinaconex - Mã: VCG) vừa đăng ký bán toàn bộ hơn 3,08 triệu cổ phiếu quỹ đang nắm giữ nhằm bổ sung vốn lưu động...

Doanh nghiệp hết cơ hội kiếm lời từ lướt sóng cổ phiếu

Hơn ai hết, doanh nghiệp là nhà đầu tư nắm rõ nhất hoạt động của công ty mình. Đây là lợi thế lớn nhất giúp công ty đưa ra quyết định mua vào mà không sợ bị "hớ" khi nhận thấy giá cổ phiếu công ty xuống thấp so với giá trị thực công ty. 

Hoạt động mua cổ phiếu quỹ còn có ý nghĩa làm gia tăng lực cầu, giảm bớt nguồn cung cổ phiếu trên thị trường, hoặc có thể tạo tâm lí tích cực giúp nhà đầu tư giao dịch ổn định trở lại mỗi khi thị trường xảy ra biến cố lớn. 

Trong dài hạn, việc giảm lượng cổ phiếu lưu hành trên thị trường còn giúp cải thiện các chỉ số hiệu quả hoạt động như tăng giá trị thu nhập trên mỗi cổ phần (EPS) và ROE...

Trên hết, việc đầu tư cổ phiếu của chính doanh nghiệp đó phải hoàn toàn thuần tuý với ý nghĩa đầu tư mang lại giá trị, vừa đảm bảo quyền lợi cổ đông và phù hợp với kế hoạch sử dụng vốn nhàn rỗi của công ty.

Tuy vậy, cũng không loại trừ những quyết định này được thực hiện nhằm đạt được mục đích khác nhằm phục vụ lợi ích của cổ đông thiểu số trong công ty, hay nói cách khác là những người chủ nắm quyền điều hành công ty, chẳng hạn như mua lại chính cổ phiếu của lãnh đạo công ty đó dù lúc đó công ty không hề dư dả gì.

Luật Chứng khoán 2019 có hiệu lực từ ngày 1/1/2021 quy định về việc công ty đại chúng mua lại cổ phiếu quỹ của chính mình khắt khe hơn từ điều kiện để mua lại cổ phiếu, trường hợp không được mua lại, qua đó sẽ phần nào hạn chế việc lãnh đạo doanh nghiệp làm "market maker" cho chính cổ phiếu công ty mình.

Cụ thể, doanh nghiệp sẽ phải tiến hành hủy lượng cổ phiếu quỹ đã mua để giảm vốn điều lệ chứ không được bán lại. Điều này sẽ khiến doanh nghiệp không còn kiếm được tiền từ việc mua bán cổ phiếu của công ty trên thị trường. 

Công ty đại chúng muốn mua lại cổ phiếu của chính mình phải tiến hành xin ý kiến Đại hội đồng cổ đông thông qua. Doanh nghiệp không được mua lại cổ phiếu của chính mình cho đến khi hoàn thành việc xử lý số cổ phiếu quỹ đã mua trước đó, ngoại trừ mua lại cổ phiếu ESOP; mua lại cổ phiếu lẻ theo phương án phát hành cổ phiếu để trả cổ tức, cổ phiếu thưởng,...

Đồng thời, Luật cũng quy định doanh nghiệp không được chào bán cổ phần tăng vốn trong vòng 6 tháng kể từ ngày kết thúc việc mua cổ phiếu quỹ. Những quy định mới này có thể khiến doanh nghiệp cân nhắc kỹ lưỡng trong việc chi tiền mua cổ phiếu quỹ. 

Với lượng cổ phiếu quỹ đã mua trước thời điểm Luật Chứng khoán 2019 có hiệu lực, doanh nghiệp được bán hoặc dùng chia cổ phiếu thưởng như trường hợp của Vinaconex (Mã: VCG) mới đây. .