Đề xuất Nhà nước đầu tư nhà ở xã hội rồi cho thuê lại

Cần làm rõ nhu cầu ở hay sở hữu nhà ở xã hội 

Sáng ngày 19/6, Quốc hội đã tiếp tục chương trình làm việc của Kỳ họp thứ 5, thảo luận về Dự án Luật Nhà ở (sửa đổi). Một trong những vấn đề của dự luật được các đại biểu quan tâm và tranh luận là những quy định liên quan đến nhà ở xã hội (NƠXH).

Theo ông Nguyễn Văn Hiển, Uỷ viên Uỷ ban Pháp luật Quốc Hội, Đại biểu Quốc hội (ĐBQH) tỉnh Lâm Đồng, chính sách về nhà ở xã hội là một trong 8 nhóm chính sách quan trọng trong lần sửa đổi Luật Nhà ở lần này. Tuy nhiên, việc thể hiện trong dự thảo chưa thực sự trúng và xử lý đúng vướng mắc từ thực tiễn.

"Chính sách và dự thảo đang đi theo hướng cố gắng để đảm bảo cho người có thu nhập thấp, đối tượng chính sách sở hữu được nhà ở xã hội thay vì đáp ứng cho người dân có chỗ ở hợp pháp", ông Hiển nói.

Song, trên thực tế, người có thu nhập thấp (nhất là tại các đô thị) chủ yếu là công nhân và người mới đi làm. Do đó, nhà ở là tài sản quá lớn, dù mua NƠXH trả góp cũng sẽ là một gánh nặng tài chính.

Theo ông Hiển, nếu cứ đi theo mục tiêu đảm bảo cho người có thu nhập thấp sở hữu được NƠXH sẽ dẫn đến hệ quả người dân khai man thu nhập để hưởng lợi khi mua NƠXH với giá thấp hoặc người có tiền mượn tên công nhân mua NƠXH để đầu cơ.

"Vì vậy, chính sách NƠXH cần hướng tới mục tiêu rõ ràng và khả thi hơn. Cụ thể, tập trung mục tiêu cốt yếu là đáp ứng có nơi ở phù hợp cho người dân chứ không phải là sở hữu nhà ở. NƠXH phải được điều chỉnh theo hướng tăng cho thuê", ông Hiển nêu ý kiến.

Bên cạnh đó, cần tách bạch chính sách phát triển NƠXH với quản lý - vận hành NƠXH và tách bạch đầu tư nhà ở giá rẻ để bán, để thuê mua với NƠXH để cho thuê.

Nhà nước cần sớm hoàn thiện quy định liên quan NƠXH cho thuê và tạo cơ sở pháp lý để bố trí nguồn vốn hỗ trợ phù hợp, đặc biệt là vốn ngân sách ngân sách. Đồng thời, thiết lập các tổ chức chuyên biệt về quản lý - vận hành NƠXH.

"Nên chăng cần sửa lại khái niệm NƠXH trong luật, theo đó, NƠXH chỉ áp dụng hình thức cho thuê chứ không phải hình thức mua, cho thuê mua?" Đại biểu Hiển đặt vấn đề.

Nếu quy định NƠXH chỉ dành cho thuê như kinh nghiệm của các nước khác sẽ không xảy ra tình trạng người có thu nhập cao tranh mua, thuê NƠXH với người có thu nhập thấp, không tạo ra sự bất bình đẳng xã hội. 

Rà soát lại tài sản công bị lãng phí để Nhà nước đầu tư NƠXH cho thuê 

Đồng quan điểm với Đại biểu Nguyễn Văn Hiển, ông Nguyễn Lâm Thành, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc của Quốc Hội, ĐBQH tỉnh Thái Nguyên nhận định: "Nếu chỉ thiên về xây dựng NƠXH để bán sẽ không đáp ứng được nhu cầu của xã hội cả về nguồn cung lẫn khả năng tài chính của đại bộ phận nhân dân."

Theo ông Thành, Nhà nước cần có chính sách mạnh mẽ, đột phá để xây dựng các dự án nhà ở cho thuê cả ở mảng nhà ở thương mại lẫn nhà ở cho người thuộc diện chính sách. Chiến lược phát triển nhà ở cho thuê thành công ở nhiều nước như Malaysia, Singapore có thể là bài học kinh nghiệm cho Việt Nam.

Song, theo Đại biểu tỉnh Đắk Lắk, ông Ngô Trung Thành, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, xây dựng NƠXH theo hướng chỉ cho thuê là hợp lý nhưng Nhà nước phải bỏ ra nguồn lực rất lớn và vượt quá khả năng thực tế. Còn việc bỏ "tiền chẵn" ra để thực hiện và thu về "tiền lẻ" thì không thu hút với nhà đầu tư.

Tuy nhiên, ông Trần Hoàng Ngân, Ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, ĐBQH TP HCM lại nhận định: "Nên phát triển nhà cho thuê bởi nếu tập trung xây để bán NƠXH thì người lao động không có khả năng tài chính để mua, làm chủ sở hữu căn nhà. Cho nên, Nhà nước cần phải đầu tư."

Theo ông Ngân, nếu Chính phủ thực hiện rà soát và Quốc hội giám sát rà soát tình trạng đất công, tài sản công còn để hoang phí thì có thể tạo ra nguồn lực lớn về tài chính để đầu tư NƠXH cho thuê.

Bên cạnh đó, các đại biểu cũng cho rằng, cần bổ sung quy định về phát triển nhà cho thuê của các hộ gia đình, cá nhan. Bởi đây là nguồn cung đáp ứng nhu cầu lớn về nhà ở cho người lao động.

Theo ông Ngân, nên có những quy định chuẩn hoá về loại hình này. Bên cạnh đó, Chính phủ nên trình Quốc hôị gói hỗ trợ chủ nhà trọ với lãi suất 0%/năm để nâng cấp hệ thống nhà trọ cho thuê và đảm bảo tiêu chuẩn do luật quy định. ĐIều này vừa đảm bảo vấn đề an sinh xã hội, vừa đảm bảo về chỗ ở cho người lao động.

33% người lao động thiếu tài chính cho khoản tiền đóng ban đầu khi mua NƠXH

Vừa qua Ban IV và Báo điện tử VNExpress đã thực hiện một cuộc khảo sát về vấn đề NƠXH với người lao động. Theo đó, 39% người lao động tham gia khảo sát cho biết muốn mua NƠXH nhưng thấy khó khăn vì không đáp ứng đủ điều kiện theo quy định; 33% cho biết thiếu tài chính cho khoản đóng ban đầu; 32% cho biết khó cạnh tranh suất mua.

Theo đó, nhóm người thu nhập từ 5 đến 10 triệu đồng/tháng chỉ tiết kiệm được khoảng 2,7 triệu đồng/tháng để dành cho việc mua nhà.

Như vậy, với căn hộ khoảng 70 m2, xét theo mức giá của Sở Xây dựng Hà Nội đưa ra vào đầu năm nay (hơn 19,5 triệu đồng/m2 và chi phí bảo trì hơn 370.000 đồng/m2) sẽ có tổng số tiền vào khoảng 1,4 tỷ đồng và theo Luật, người lao động phải thanh toán lần đầu 20%, tương đương 273 triệu đồng.

Với mức tiết kiệm của nhóm người có thu nhập dưới 11 triệu đồng/tháng, sẽ mất 7 năm để tiết kiệm được số tiền trên.