Cựu Tổng thống Mỹ Jimmy Carter qua đời ở tuổi 100

Cựu Tổng thống Mỹ Jimmy Carter, chủ nhân giải Nobel Hòa bình năm 2002, đã qua đời tại nhà riêng ở bang Georgia vào ngày 29/12, hưởng thọ 100 tuổi. Từ đầu năm 2023, ông đã quyết định sẽ dành những ngày tháng cuối tại nhà riêng ở Plains, thành phố nơi ông sinh ra.

Là cựu tổng thống cao tuổi nhất trong lịch sử, ông Carter đã sống đủ lâu để thực hiện một trong những ước nguyện cuối cùng là bỏ phiếu cho bà Kamala Harris trong cuộc bầu cử năm 2024. Ông là chính khách Đảng Dân chủ.

Trước khi gia nhập chính trường, ông Carter điều hành trang trại đậu phộng và cung cấp hạt giống tại quê nhà. Sau này, ông trở thành thống đốc bang Georgia và vươn tới đỉnh cao sự nghiệp với chiến thắng trước Tổng thống đương nhiệm Gerald Ford trong cuộc đua vào Nhà Trắng năm 1976.

Trong tuyên bố đưa ra ngày 29/12, Tổng thống Joe Biden ca ngợi ông Carter là “nhà lãnh đạo, chính khách và nhà hoạt động vì nhân đạo xuất chúng”. Ông Biden cho biết sẽ tổ chức tang lễ cấp nhà nước cho ông Carter tại thủ đô Washington.

Tổng thống đắc cử Donald Trump nhận xét ông Carter phải đối mặt với rất nhiều thách thức tại thời điểm then chốt trong lịch sử Mỹ. Ông viết trên nền tảng xã hội Truth Social: “Ông Carter đã làm mọi thứ trong khả năng để cải thiện cuộc sống của tất cả người Mỹ. Vì điều đó, tất cả chúng ta đều nợ ông lòng biết ơn”.

Thành tựu nổi bật nhất trong nhiệm kỳ của ông Carter là Hiệp định Trại David giữa Israel và Ai Cập. Hiệp ước hòa bình này đem đến sự ổn định phần nào cho các quốc gia trong khu vực Trung Đông, dù không thể giải quyết hoàn toàn xung đột giữa Israel và người Palestine.

Ông Carter cũng ghi dấu ấn với những bước đột phá khác trên phương diện ngoại giao, bao gồm việc trao cho Panama quyền sử hữu kênh đào Panama.

Trên phương diện đối nội, ông Carter gặp rất nhiều thách thức kinh tế. Lạm phát tại Mỹ leo lên mức 13,3% vào cuối năm 1979, cao hơn hẳn con số 5,2% khi ông nhậm chức vào tháng 1/1977.

Nỗ lực khống chế giá cả của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã kéo lãi suất vay mua nhà thế chấp lên gần 15% và ông Carter phải thực hiện động thái khẩn cấp để ngăn đà giảm của USD. Trong thời gian đó, Mỹ cũng rơi vào tình trạng thiếu hụt năng lượng khi giá dầu tăng hơn gấp đôi, Bloomberg cho hay.

Sau khi thất bại trong chiến dịch tái tranh cử năm 1980, ông Carter vẫn tích cực tham gia vào các vấn đề công. Một số nhà bình luận coi ông là “cựu tổng thống thành công nhất nước Mỹ”.

Ông phát động chiến dịch toàn cầu chống lại chiến tranh, bệnh tật và cổ vũ cho nhân quyền tại Trung tâm Carter ở Atlanta. Trung tâm đạt được kết quả đặc biệt đáng chú ý trong việc chống lại bệnh giun Guinea, một loại ký sinh trùng lây lan qua nước bị ô nhiễm.

Ông được trao giải Nobel Hòa bình năm 2002 vì “nỗ lực không mệt mỏi trong nhiều thập kỷ nhằm tìm ra giải pháp hòa bình cho các xung đột quốc tế, thúc đẩy dân chủ và nhân quyền cũng như thúc đẩy sự phát triển của kinh tế và xã hội”.