Cựu chủ tịch An Giang 'nâng đỡ cát tặc' bị đề nghị 9-10 năm tù

Ngày 27/3, phiên tòa xét xử ông Nguyễn Thanh Bình cùng Lê Quang Bình (Chủ tịch Công ty Trung Hậu 68) và 42 người trong vụ án "khai thác cát trái phép lớn nhất nước" bước vào phần luận tội.

Nêu quan điểm, đại diện VKS giữ nguyên cáo trạng truy tố, xác định ông Nguyễn Thanh Bình cùng nhóm bị cáo là lãnh đạo, cán bộ chuyên môn thuộc UBND tỉnh An Giang và các cơ quan liên quan đã có hành vi làm trái công vụ vì động cơ vụ lợi, động cơ cá nhân khác; tạo điều kiện cho Công ty Trung Hậu 68 được cấp giấy phép thăm dò và khai thác trái phép khoáng sản, gây thiệt hại cho Nhà nước gần 294 tỷ đồng.

Hành vi của các bị cáo đã làm ảnh hưởng đến hoạt động đúng đắn của cơ quan, tổ chức, gây thiệt hại đến lợi ích của Nhà nước, làm suy giảm niềm tin của nhân dân nên phải xử lý nghiêm để răn đe. Tuy nhiên, VKS cũng ghi nhận cho các bị cáo nhiều tình tiết giảm nhẹ như: quá trình điều tra, truy tố, xét xử đã thành khẩn khai nhận hành vi phạm tội, hợp tác tích cực với cơ quan điều tra; từng có nhiều thành tích xuất sắc trong công tác...

Từ đó, cơ quan công tố đề nghị TAND TP HCM tuyên phạt ông Nguyễn Thanh Bình (cựu chủ tịch tỉnh An Giang) mức án 9-10 năm tù về tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ.

Các bị cáo Trần Anh Thư, cựu phó chủ tịch UBND tỉnh An Giang bị đề nghị 6-7 năm tù; Nguyễn Việt Trí (cựu giám đốc Sở Tài Nguyên và Môi Trường) bị đề nghị mức 10-11 năm tù về tội Nhận hối lộ.

Đối với đại gia cát miền Tây Lê Quang Bình (ông chủ Công ty Trung Hậu 68), VKS xác định bị cáo có vai trò chính trong vụ án, gây thiệt hại gần 294 tỷ đồng cho Nhà nước, đề nghị tòa tuyên phạt 12 năm 6 tháng - 13 năm 6 tháng tù về tội Đưa hối lộ; 6-7 năm tù về tội Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên; 10 năm 6 tháng - 11 năm 6 tháng tù về tội Rửa tiền. Tổng hợp hình phạt là 30 năm tù (mức án cao nhất của hình phạt có thời hạn).

40 bị cáo còn lại, VKS đề nghị từ phạt tiền 500 triệu đồng đến 9 năm tù về các tội Vi phạm quy định về nghiên cứu, thăm dò, khai thác tài nguyên; In, phát hành, mua bán trái phép hóa đơn, chứng từ thu nộp ngân sách nhà nước.

Phiên tòa đang diễn ra phần bào chữa của các bị cáo và luật sư.

Cáo trạng xác định, tháng 4/2020, Công ty Trung Hậu 68 nộp hồ sơ đề nghị UBND tỉnh An Giang khảo sát, cấp phép cho khai thác cát tại mỏ Mỹ Hiệp và Bình Phước Xuân theo hình thức chỉ định không qua đấu giá. Mục đích để Trung Hậu 68 có nguồn cát cung cấp cho các công trình tuyến nối quốc lộ 91 và tuyến tránh thành phố Long Xuyên. Đầu năm 2021, UBND tỉnh An Giang cấp phép cho Trung Hậu 68 được khảo sát, thăm dò, đến cuối năm thì được khai thác tại mỏ cát xã Mỹ Hiệp và Bình Phước Xuân. Theo giấy phép, Công ty Trung Hậu 68 được khai thác 300.000 m3 trong thời gian một năm.

Khi khai thác cát tại mỏ từ tháng 3/2022 đến tháng 7/2023, Công ty Trung Hậu 68 nhiều lần đề nghị được nâng "công suất". Dù doanh nghiệp này không đủ điều kiện nhưng Chủ tịch tỉnh Nguyễn Thanh Bình vẫn chỉ đạo cấp dưới là Thư, Trí cho làm thủ tục, 7 lần quyết định điều chỉnh, bổ sung giấy phép tổng trữ lượng cát được phép khai thác lên 1,5 triệu m3 - gấp đôi thời gian khai thác. Số lượng cát khai thác chỉ được phép cung cấp cho 4 công trình gồm: cao tốc Mỹ Thuận - Cần Thơ; tuyến nối quốc lộ 91 và tuyến tránh thành phố Long Xuyên; đường kênh Long Điền A - B và đoạn Cần Thơ - Hậu Giang và Hậu Giang - Cà Mau thuộc Dự án công trình đường bộ cao tốc Bắc Nam.

Cơ quan công tố xác định, Trung Hậu 68 không thuộc đối tượng áp dụng cơ chế nhưng ông Nguyễn Thanh Bình vẫn gửi văn bản báo cáo Thủ tướng xin áp dụng cơ chế cho doanh nghiệp để không phải lập báo cáo đánh giá tác động môi trường. Từ đó doanh nghiệp dễ dàng được điều chỉnh giấy phép, nâng công suất mỏ cát. Khi biết độ sâu đáy sông khu vực mỏ cát đã vượt mức cho phép, ảnh hưởng đến việc điều chỉnh tăng công suất khai thác, ông chủ Công ty Trung Hậu đã chủ động gặp lãnh đạo tỉnh để đặt vấn đề. Chủ tịch tỉnh sau đó chỉ đạo cấp phó và Giám đốc Sở Tài nguyên và Môi trường Nguyễn Việt Trí "tạo mọi điều kiện" để doanh nghiệp tiếp tục được nâng công suất khai thác.

Lợi dụng việc được cấp phép khai thác cát, Lê Quang Bình đã chỉ đạo Hoàng Hải Thụy, Lê Trọng Hải, Võ Truyền Thống (các phó tổng giám đốc) và Nguyễn Tấn Lịnh (Giám đốc điều hành Công ty Trung Hậu) tổ chức khai thác tổng cộng hơn 5 triệu m3. Trong đó, khối lượng cát cung cấp vào công trình theo giấy phép là hơn 1,3 triệu m3, khai thác cát trái phép, bán cho khách lẻ ngoài 3,7 triệu m3, thu lời 294 tỷ đồng. Ngoài ra, ông Lê Quang Bình còn bán vị trí khai thác cát trong khu mỏ của Trung Hậu 68 cho các doanh nghiệp khác để họ khai thác, bán lẻ cho khách.

Nhà chức trách xác định, việc ông Nguyễn Thanh Bình chỉ đạo cấp dưới giúp đỡ đã tạo điều kiện cho Trung Hậu 68 khai thác trái phép 3,7 triệu m3 cát, gây thiệt hại cho nhà nước gần 294 tỷ đồng. Quá trình xin cấp phép, nâng công suất khai thác, ông chủ của Trung Hậu 68 đã chi cho bị can Trí 3,1 tỷ đồng, Nguyễn Thanh Bình 300.000 USD, Thư 961 triệu đồng và Nguyễn Bảo Trung 550 triệu đồng.

Số tiền thu lợi từ việc khai thác cát (170 tỷ đồng), ông Lê Quang Bình đã dùng 37 tỷ để nhờ anh trai và cháu mua 6 bất động sản ở TP HCM, Long An, Tiền Giang. Dùng 9,1 tỷ đồng mua 8 ôtô hạng sang như Mercedes S450, G63, Lexus 570...

Khai tại tòa hôm 25/3, cựu chủ tịch tỉnh Nguyễn Thanh Bình thừa nhận hành vi, trách nhiệm với tư cách người đứng đầu. Nói về bối cảnh xảy ra vụ án, ông cho biết tuyến quốc lộ 91 giao thông rất phức tạp, mật độ xe dày đặc với khoảng 30.000 xe qua lại. Trong khi ở tuyến đường này có 20 trường học, từng xảy ra nhiều vụ tai nạn giao thông đau lòng.

Theo ông Thanh Bình, bản thân từng là Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo nên rất trăn trở về vấn đề trên. UBND tỉnh An Giang sau đó đã trình Chính phủ làm dự án nối quốc lộ 91 với tuyến tránh TP Long Xuyên, với hy vọng được triển khai nhanh dự án để phát triển kinh tế, đồng thời giảm tai nạn giao thông. Đây là lý do ông chỉ định cấp dưới "tạo điều kiện cho nhà thầu nhưng phải đúng quy định pháp luật".

Cựu chủ tịch cũng cho rằng không biết Công ty Trung Hậu 68 trước đó, không có động cơ vụ lợi hay gợi ý doanh nghiệp đưa tiền cảm ơn. Trong số tiền nhận từ Lê Quang Bình, ông đã đem trả lại 250.000 USD trước khi "đại gia cát" bị bắt. Về sau, thấy còn một túi có 50.000 USD, ông mang đến cơ quan điều tra khai báo.