Cổ phiếu gạo bứt tốc trong bối cảnh nguồn cung thu hẹp, Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo

Tính đến 10h40 phiên 24/7, cổ phiếu LTG tăng 8%, PAN tăng 6,3%, AFX tăng 6,4%, TAR tăng 8,7% cùng với thanh khoản sôi động. Điển hình như PAN khớp lệnh khoảng 2,2 triệu đơn vị, TAR khớp lệnh 4,4 triệu đơn vị,  vượt khối lượng cả phiên giao dịch gần nhất (phiên thứ Sáu 21/7). Trước đó, các cổ phiếu cũng đã ghi nhận xu hướng tăng khả quan từ đầu năm.

Diễn biến này được cho là hưởng ứng trước thông tin Ấn Độ cấm xuất khẩu các loại gạo trắng phi basmati từ ngày 20/7 với mục tiêu kìm hãm đà tăng của giá lương thực. Ấn Độ hiện là quốc gia xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới (chiếm hơn 40% thương mại gạo thế giới) và cũng là nhà sản xuất gạo lớn thứ hai thế giới (sau Trung Quốc).

Tại báo cáo ngành lương thực mới đây, Chứng khoán Tiên Phong (TPS) giải thích Ấn Độ cắt giảm sản lượng gạo phi basmati nhằm đối phó với nguồn cung thiếu hụt nội địa và bình ổn giá gạo trong nước. Đây là động thái thắt chặt tiếp theo kể từ 09/2022 khi quốc gia này cấm xuất khẩu toàn bộ gạo tấm và áp thuế 20% lên gạo trắng. Với vai trò là đối tác xuất khẩu lớn nhất thế giới, cung cấp cho hơn 100 quốc gia như Trung Quốc, Senegal,… Động thái mới từ Ấn Độ dự kiến sẽ gây áp lực lên nguồn cung và đẩy giá gạo lên một nền cao mới như diễn biến năm trước.

Bên cạnh đó, Pakistan, với thị phần xuất khẩu chiếm 7,6% thị phần thế giới cũng đang trải qua các diễn biến thời tiết bất lợi như siêu bão Biparjoy. Thời tiết cực đoan trong chu kỳ El-Nino gây sức ép lên diện tích canh tác cùng năng suất trồng trọt của thị trường lớn này trong vụ hè thu. Trước đó trong niên vụ 2022-2023, Pakistan cũng bị ảnh hưởng bởi bão lũ làm giảm sản lượng đến 31% so với năm trước.

Về tổng quan, TPS đánh giá ngành lương thực đang đối mặt với thách thức về nguồn cung do các yếu tố chính: Ấn Độ và Pakistan giảm sản lượng xuất khẩu do chính sách và thời tiết bất lợi, hiện lượng El-Nino xuất hiện vào tháng 6/2023 sẽ gây tác động lên sản lượng canh tác trên quy mô toàn cầu, Nga chấm dứt thỏa thuận ngũ cốc Biển Đen,... Dự báo chỉ số lương thực sẽ thiết lập nền giá mới do sự bất đối xứng cung cầu đang mở rộng mạnh trong 2023, giá gạo thiết lập nền giá mới.

Trước bối cảnh đó, TPS nhận định Việt Nam sẽ đón nhận những xu hướng tích cực từ chu kỳ thắt chặt nguồn cung lương thực. Theo số liệu của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, tình hình xuất khẩu trong 6 tháng đầu năm 2023 Việt Nam ghi nhận sự bứt tốc mạnh với sản lượng đạt 4,27 triệu tấn (tăng 22,2% so với cùng kỳ) và tổng giá trị vươn lên 2,3 tỷ USD (tăng 34,7%), đạt mức tăng trưởng nửa năm cao nhất trong giai đoạn 10 năm trở lại đây.

Việt Nam đang sở hữu trữ lượng tồn kho lúa gạo lớn và dự kiến sẽ gia tăng thêm từ vụ hè thu. Tính đến đầu tháng 6, khu vực đồng bằng sông Cửu Long chỉ mới thu hoạch khoảng 81.800 ha, chỉ bằng 70% so với cùng kỳ, tập trung tại các tỉnh Long An, Đồng Tháp và Vĩnh Long. Qua đó, sản lượng lúa gạo thu hoạch trong thời gian tới dự kiến sẽ còn dư địa gia tăng mạnh khi vụ hè thu đạt điểm rộ nhất rơi vào tháng 7 và tháng 8.

Trên cơ sở Việt Nam nắm giữ thị phần xuất khẩu gạo đáng kể trong các năm trước cùng trữ lượng lúa gạo lớn, nhóm phân tích kỳ vọng mảng xuất khẩu gạo sẽ tiếp tục hưởng lợi từ mức gia tăng nhập khẩu của các đối tác quốc tế. Đặc biệt từ các nước ghi nhận mức nhập khẩu từ Việt Nam tăng đột biến từ Việt Nam trong 2023 như Phillipines và Trung Quốc.

TPS chỉ ra theo diễn biến hoạt động kinh doanh trong quá khứ, diễn biến giá gạo có tác động tổng thể lên chất lượng lợi nhuận của các doanh nghiệp trong ngành gạo trong xu hướng dài hạn. Tuy vậy trong ngắn hạn, diễn biến hoạt động kinh doanh hàng quý chịu có sự biến động lớn theo các yếu tố: Chu kì mùa vụ, trữ lượng hàng tồn kho v các yếu tố khác như trích lập dự phòng.

Trước diễn biến tăng trưởng sản lượng xuất khẩu cùng nền giá cao đầu năm 2023, các doanh nghiệp lúa gạo có kết quả kinh doanh tượng đối ngược chiều với xu hướng thị trường. Bên cạnh doanh thu và lợi nhuận gộp thu hẹp, lợi nhuận suy giảm trong quý I năm nay có sự tác động rõ nét từ chi phí lãi vay gia tăng do mức lãi suất duy trì ở mức cao. Trong đó, tác động của lãi vay thể hiện tương đối rõ nét đối với 2 doanh nghiệp là Trung An (Ma: TAR) và Lộc Trời (LTG) với mức đòn bẩy nợ trên vốn chủ đạt lần lượt 1,2 và 2,07 lần.

Với việc giá lương thực dự kiến sẽ tiếp tục xu hướng gia tăng mạnh khi nguồn cung ngày càng thắt chặt trong thời gian tới, kỳ vọng các doanh nghiệp sở hữu lượng tồn kho thành phẩm lớn sẽ hưởng lợi từ chênh lệch giá vốn và sản lượng bán gia tăng. TPS cũng quan tâm đến các doanh nghiệp có hoạt động kinh doanh tham gia vào nhiều mảng trong chuỗi giá trị của ngành như Pan Group (Mã: PAN) và Vinaseed (Mã: NSC).