Chuyển ngoại tệ 'chui' sang Trung Quốc

	Thanh tra việc thanh toán chui nhân dân tệ qua POS
	Chảy máu ngoại tệ qua 'hợp đồng kinh tế': Trách nhiệm của Ngân hàng Nhà nước ở đâu?

Mới đây, tại TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, lực lượng chức năng đã phát hiện hơn 200.000 nhân dân tệ (tương đương 700 triệu đồng) đã chuyển thẳng ra nước ngoài qua máy POS mà không qua bất cứ hệ thống ngân hàng (NH) hay tổ chức trung gian thanh toán nào của Việt Nam.

Có thể chuyển tiền bất cứ đâu

Tối 25-4, 2 du khách Trung Quốc suýt bị "chém đẹp" khi mua hơn 70 triệu đồng/1,9 kg tam thất tại ki-ốt A114 ở trung tâm du lịch Bãi Cháy. Rất may, 2 du khách này được lực lượng chức năng "giải cứu" kịp thời. Lúc đó, các đối tượng điều hành ki-ốt đã bỏ chạy, không kịp tẩu tán 3 máy POS. Qua kiểm tra, 3 máy này được mang từ Trung Quốc sang, không đăng ký thanh toán qua hệ thống NH Việt Nam và khoảng 700 triệu đồng quy đổi đã được chuyển về Trung Quốc.

Ông Nguyễn Văn Đoan, Phó Giám đốc Chi nhánh NH Nhà nước (NHNN) tỉnh Quảng Ninh, cho biết theo quy định, việc nhập khẩu máy POS phải có giấy phép và đăng ký sử dụng thông qua hệ thống NH ở Việt Nam.

"NHNN chỉ quản lý được những máy POS đã đăng ký hoạt động tại Việt Nam. Trường hợp như vụ ở ki-ốt A114 là rất khó phát hiện, bởi chỉ cần có mạng 3G là có thể thanh toán qua thiết bị này ở bất cứ đâu" - ông Đoan nói.

Theo ông Đoan, năm ngoái, đoàn liên ngành đã phát hiện hàng loạt vụ thanh toán và chuyển tiền trái phép sang Trung Quốc qua máy POS có đăng ký tại Việt Nam. Từ đó, các đối tượng buôn gian bán lận có xu hướng chuyển sang dùng máy POS không đăng ký tại Việt Nam và vụ ở ki-ốt A114 là lần đầu tiên bị bắt quả tang, các đối tượng mượn địa bàn Quảng Ninh để mua bán, giao dịch giữa người Trung Quốc với nhau. Máy POS "chui" từ nước ngoài mang vào Việt Nam rất khó kiểm soát. Bởi thiết bị nhỏ gọn, dễ dàng cất giấu và chỉ cần gắn thêm sim 3G là có thể hoạt động.

Máy POS "chui" có thể thực hiện giao dịch nhanh chóng, mọi lúc, mọi nơi, thậm chí cả khi đang di chuyển. Nếu không bắt quả tang khi đang thực hiện giao dịch qua POS, lực lượng chức năng không thể xử lý các đối tượng vi phạm.

Tại Việt Nam, các địa phương có hoạt động du lịch sôi động, số lượng du khách nhiều, đặc biệt là du khách Trung Quốc, đều có nguy cơ các đối tượng lợi dụng thanh toán "chui" qua máy POS. Việc làm này khiến địa phương thất thu thuế, việc kiểm soát hoạt động cơ sở kinh doanh trở nên khó khăn hơn...

Bên cạnh nguyên nhân từ các cơ sở bán hàng sử dụng thiết bị trái phép, rất nhiều du khách cũng chấp nhận thanh toán qua máy POS "chui" vì mục đích cuối cùng của họ là thanh toán và mua được hàng, không quan tâm thanh toán qua hình thức nào. Đây cũng là khó khăn đối với cơ quan quản lý trong công tác kiểm tra, kiểm soát các giao dịch qua máy POS.

Tang vật thu được từ vụ chuyển ngoại tệ trái phép ra nước ngoài ở Quảng Ninh. Ảnh: TRỌNG ĐỨC

Khó phát hiện, xử lý

Ông Đoan đề xuất muốn quản lý tốt và hạn chế tối đa hoạt động thanh toán "chui", cần có sự vào cuộc của các cấp, ngành trên nhiều lĩnh vực, từ quản lý hoạt động xuất nhập cảnh, kinh doanh dịch vụ cho người nước ngoài, thông tin tuyên truyền đến các cơ sở kinh doanh và du khách... Trong đó, việc kiểm soát hoạt động kinh doanh, dịch vụ của các đơn vị, cơ sở bán hàng phục vụ chủ yếu là người nước ngoài; cũng như tuyên truyền về việc sử dụng POS theo quy định, luật pháp của Việt Nam cần phải được tăng cường.

Ông Đoan thừa nhận bên cạnh những tiện ích, công nghệ mới còn là một thách thức đối với các NH. Bởi công nghệ thông tin ngày càng phát triển, các giao dịch NH có thể thực hiện xuyên biên giới. Điều này cũng được các đối tượng lợi dụng để thực hiện hành vi phi pháp. Thực tế, POS cũng chỉ là một trong nhiều phương tiện mà các đối tượng có thể lợi dụng để thực hiện các hành vi thanh toán trái phép. Hiện kẻ xấu có thể sử dụng smartphone, máy tính bảng, máy tính xách tay... để thanh toán. Điểm chung của các thiết bị này là nhỏ gọn, dễ di chuyển và chỉ lắp sim 3G là có thể thanh toán quốc tế nên rất khó phát hiện và xử lý.

Thất thoát lớn

Ngày 16-5, ông Nguyễn Hoài Chiểu, Giám đốc NHNN Chi nhánh Khánh Hòa, xác nhận cơ quan này đang thành lập đoàn liên ngành để kiểm tra hoạt động thanh toán hàng hóa tại các cửa hàng phục vụ chủ yếu cho khách Trung Quốc ở TP Nha Trang, việc sử dụng máy POS thanh toán bằng nhân dân tệ.

Theo ông Chiểu, qua thông tin một số địa phương xuất hiện việc sử dụng máy POS để thanh toán bằng đồng nhân dân tệ. Việc này là sai quy định. Tại Nha Trang, có hay không sự việc tương tự phải được kiểm tra cụ thể.

Ghi nhận tại các cửa hàng chuyên phục vụ du khách Trung Quốc, sau khi mua hàng, khách thường được nhân viên hướng dẫn thanh toán qua máy POS. Giá trị mỗi sản phẩm từ vài trăm ngàn đến vài chục triệu đồng. Chi cục QLTT tỉnh Khánh Hòa cho biết riêng TP Nha Trang đã có khoảng 46 cơ sở kinh doanh phục vụ du khách Trung Quốc. Hiện lực lượng QLTT cũng đang phối hợp với các cơ quan khác để kiểm tra các cơ sở dịch vụ này.

Lãnh đạo một số NH nhìn nhận việc mang thiết bị này vào Việt Nam cho chủ thẻ nước ngoài thanh toán trái phép là không khó. Trong trường hợp ở Quảng Ninh, chỉ có NH phát hành thẻ, NH có máy POS và tổ chức trung gian thanh toán ở Trung Quốc mới biết và kiểm soát được các giao dịch. Điều này khiến cho các tổ chức tín dụng và tổ chức chuyển mạch thẻ ở Việt Nam không thu được phí, ngân sách không thu được thuế từ các cửa hàng cung cấp hàng hóa, dịch vụ (đơn vị chấp nhận thẻ - PV) và Việt Nam cũng không thu được ngoại tệ từ du lịch vốn là ngành xuất khẩu tại chỗ.

Về biện pháp ngăn chặn, phó tổng giám đốc phụ trách bán lẻ một NH cổ phần tại TP HCM cho rằng phải có sự gian lận hoặc thông đồng giữa điểm bán hàng hóa, dịch vụ ở Việt Nam với du khách nước ngoài mới phát sinh các giao dịch thanh toán mua bán hàng hóa qua thẻ. Do đó, cần kiểm tra các điểm bán hàng, cung cấp dịch vụ cho du khách nước ngoài, xem có cho cà thẻ qua POS trái phép không?...

Đồng loạt kiểm tra Sau vụ việc ở Quảng Ninh, NHNN đã có văn bản yêu cầu NHNN chi nhánh các tỉnh, thành phố báo cáo UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương chỉ đạo các cơ quan chức năng trên địa bàn (Công an, QLTT, Thuế…) phối hợp với NHNN chi nhánh tỉnh, thành phố để tiến hành thanh tra, kiểm tra và xử lý các hành vi vi phạm theo quy định của pháp luật. Trong quá trình thanh tra, kiểm tra, nếu phát hiện các hành vi vi phạm quy định về thanh toán, quản lý ngoại hối, NHNN chi nhánh các tỉnh, thành phố căn cứ chức năng, nhiệm vụ và thẩm quyền để xem xét xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực NH theo quy định tại Nghị định 96/2014 và các văn bản khác có liên quan về xử lý vi phạm hành chính. Một cửa hàng ở Khánh Hòa sử dụng máy POS để thanh toán cho du khách. Ảnh: KỲ NAM Khoản 2 điều 1, Thông tư 26/2017 ngày 29-12-2017 sửa đổi, bổ sung một số điều của Thông tư 19/2016 ngày 30-6-2016 của Thống đốc NHNN quy định về hoạt động thẻ ngân hàng có quy định về hành vi bị cấm liên quan đến hoạt động phát hành, sử dụng, thanh toán thẻ như sau: Đơn vị chấp nhận thẻ chuyển thiết bị chấp nhận thẻ, QR Code cho bên khác sử dụng; chấp nhận thanh toán thẻ mà không có hợp đồng thanh toán thẻ; sử dụng trái phép các thiết bị chấp nhận thẻ, QR Code của tổ chức thanh toán thẻ ở Việt Nam hoặc của tổ chức thanh toán thẻ ở nước ngoài. Điểm b khoản 6, điều 28 Nghị định 96/2014 ngày 17-10-2014 của Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực tiền tệ có quy định phạt tiền 50 triệu đồng đến 100 triệu đồng đối với hành vi phát hành thẻ, thanh toán thẻ không đúng quy định của pháp luật. T.HÀ