Chuyên gia phản đối đề xuất đưa lãi suất tiền gửi về 0%, VAFI nói gì?

Vừa qua, Hiệp hội các nhà đầu tư tài chính (VAFI) đã có đề xuất về việc đưa dần lãi suất tiền gửi về 0%. Ý kiến này của VAFI đã "hứng" không ít chỉ trích từ dư luận cũng như của các chuyên gia khi bị cho rằng viển vông, thiếu cơ sở khoa học và không phù hợp với thực tiễn của Việt Nam.

Trước những quan điểm trái chiều này, mới đây VAFI đã có văn bản phản hồi với quan điểm rằng hệ thống giải pháp hiệp hội này đã đề xuất trước đó để đưa dần lãi suất VND về mức 0%/năm là hoàn toàn khả thi.

VAFI cho biết rằng gần 11 năm trước, đơn vị này từng đề xuất thành công giải pháp đưa lãi suất tiền gửi ngoại tệ về mức 0%/năm. Do đó, VAFI tin tưởng khuyến nghị cần tạo lập hệ thống giải pháp để dần dần đưa lãi suất tiền gửi nội tệ về mức 0%/năm cũng sẽ thành công. 

"Điều này sẽ tạo bước ngoặt để đưa kinh tế Việt Nam sang giai đoạn phát triển mới ở thời kỳ đầu của một quốc gia phát triển", theo ý kiến của VAFI.

Cụ thể, theo VAFI, ngày 4/11/2010, hiệp hội có văn bản gửi Chính phủ, NHNN đề xuất quy định mức trần tiền gửi ngoại tệ không quá 1%/năm và sau này hướng tới lãi suất 0%/năm nhằm giải quyết các mục tiêu cấp bách và lâu dài như ổn định tỷ giá, giải quyết tình trạng thiếu hụt ngoại tệ, tạo cơ sở để tăng giá VND và hạ dần mặt bằng lãi suất huy động đang ở mức rất cao.

Văn bản này được ra đời trong bối cảnh nền kinh tế trong nước đang còn chịu tác động lớn từ cuộc khủng hoảng tài chính thế giới, thâm hụt thương mại rất lớn lên tới hàng chục tỷ USD mỗi năm , lãi suất huy động VND ở mức 14%/năm, lãi suất tiền gửi USD ở mức 5% - 6%/năm, lạm phát cao, hệ thống các ngân hàng thương mại bị tổn thương nặng bởi khủng hoảng kinh tế, nợ xấu tăng cao, nhiều ngân hàng kinh doanh thua lỗ và một số ngân hàng ở tình trạng giải thể , phá sản. 

Lúc đó có phong trào đầu cơ găm giữ ngoại tệ và hệ thống ngân hàng thương mại ở tình trạng thiếu hụt ngoại tệ trầm trọng khó khăn trong việc giúp doanh nghiệp thanh toán nhập khẩu, dự trữ ngoại hối tại NHNN cạn kiệt và không đủ sức bình ổn thị trường. Để có ngoại tệ phục vụ nhập khẩu, nhiều doanh nghiệp phải làm việc bất hợp pháp không mong muốn là mua ngoại tệ ở thị trường chợ đen đem về ngân hàng thanh toán nhập khẩu…

Theo VAFI, trước và sau khi đề xuất trên được ban hành, cũng có rất nhiều ý kiến phản đối từ các học giả, chuyên gia kinh tế nổi tiếng với các lý do như: xâm phạm quyền tự do của người dân; Việt Kiều rút vốn về nước và hệ thống ngân hàng càng thiếu ngoại tệ; Các ngân hàng sẽ lách luật bằng cách thỏa thuận lãi suất ngầm cao hơn qui định; Đề xuất không khả thi trong bối cảnh lúc đó, đề xuất của VAFI là điên, ảo tưởng, không hiểu chính sách tiền tệ.

Văn bản của VAFI được gửi rộng rãi tới các đơn vị NHNN. Ban đầu, NHNN cũng có hai quan điểm ủng hộ và phản đối. Song, sau đó NHNN đã tiếp thu và có bước đi thận trọng ban đầu là khống chế tiền gửi ở mức 3%/năm, nếu thành công thì hạ dần và thực tế có một số đợt hạ dần để bây giờ suất tiền gửi ngoại tệ là 0%/năm.

"Phải nhìn nhận rằng nếu không đưa ra giải pháp khống chế tiền gửi ngoại tệ, để các ngân hàng thương mại tự quyết định lãi suất huy động thì có ổn định được tỷ giá hay không? Không và không thể", VAFI nêu trong văn bản.

Đề xuất "sốc đưa dần lãi suất VND về 0%/năm mới đây được quan tâm và có nhiều ý kiến cho rằng VAFI ảo tưởng, đưa đề xuất nguy hiểm cho thị trường tiền tệ, và những ý kiến phản đối này có những nội dung như Không thể hạ nhanh lãi suất xuống được trong bối cảnh lạm phát cao hiện nay; Hạ mạnh lãi suất thì hệ thống ngân hàng thiếu tiền khi dòng tiền nhàn rỗi đổ vào thị trường bất động sản, chứng khoán, kỹ thuật số, ngoại tệ… và như vậy làm mất ổn định thị trường tiền tệ...

"Tất cả các ý kiến phản biện đều có chung một điểm duy nhất là không đọc toàn bộ văn bản của VAFI khi trả lời câu hỏi của báo giới. VAFI không bao giờ có cách phản biện như vậy khi không biết đầy đủ nội dung kiến nghị", theo VAFI.

Trong đề xuất mới, VAFI nhấn mạnh rằng trong bối cảnh hiện nay không còn dư địa để giảm lãi suất tiền gửi và không thể tiến hành hạ nhanh lãi suất tiền gửi nội tệ. 

Muốn tiến hành chúng ta phải ban hành 5 giải pháp và trong đó ban hành luật thuế tài sản để khóa kênh đầu cơ đất là điều kiện tiên quyết. Sau khi có 5 giải pháp được ban hành, mới tiến hành thực hiện giảm lãi suất theo nhiều đợt với mục tiêu về 0%. Và theo cơ quan này, để có các văn bản như VAFI đề xuất thì thời gian tiến hành phải cần tới 2 năm nữa.

"Tuy nhiên để thực hiện chiến lược ngân hàng thương mại phải huy động vốn trung dài hạn để cho vay trung dài hạn thì phải có ưu đãi và sự bảo đảm để người dân đầu tư vào thị trường trái phiếu do hệ thống ngân hàng phát hành với lãi suất mục tiêu 2%/năm trong khi lãi suất tiền gửi ngắn hạn là 0%/năm. Khoản đầu tư trái phiếu này phải an toàn như tiền gửi tiết kiệm. Tinh thần công văn như vậy chứ không phải khuyền nghị dân chúng đầu tư vào trái phiếu doanh nghiệp không có bảo đảm tuyệt đối của nhà nước", VAFI giải thích.

Cuối văn bản, cơ quan này lần nữa khẳng định rằng đề xuất đưa tiền gửi VND về 0% sẽ thành công.

"Chỉ cần Chính phủ ban hành các sắc thuế về chống đầu cơ nhà đất nhằm kiểm soát dòng tiền đi vào kênh này thì lượng tiền gửi trong hệ thống ngân hàng thương mại đã dư thừa rất nhiều. Tới thời điểm đó không cần can thiệp cùa NHNN thì lãi suất huy động đã giảm mạnh rồi", VAFI nhận định.