Câu chuyện buồn về quyết định bán mảng báo chí của Warren Buffett

Chủ tịch Tập đoàn Berkshire Hathaway - tỉ phú Warren Buffett đã không ít lần chứng kiến các công ty con của mình làm ăn bết bát. Mảng dệt may của Berkshire Hathaway phải đóng cửa năm 1985, một hãng sản xuất giày của ông phải sáp nhập với một công ty khác vì không thích ứng được với xu hướng toàn cầu hóa.

Và thất bại gần đây nhất của ông là lĩnh vực kinh doanh báo chí. Nhà đầu tư tỉ phú này đã công bố thỏa thuận bán lại công ty báo chí BH Media và tờ Buffalo News cho công ty truyền thông Lee Enterprises.

Trong những năm gần đây, Buffett tỏ ra rất lo ngại về sự thay đổi của tính kinh tế trong ngành xuất bản và thừa nhận rằng ông không biết phải làm thế nào để các tờ báo của mình thành công. Giờ đây, nhiệm vụ này được ông chuyển sang cho người chủ mới là Lee Enterprises.

Ông James Armstrong, người quản lí 825 triệu USD tài sản trong vai trò Chủ tịch của Henry H. Armstrong Associates nhận định: “Để có thể chuyển đổi mô hình từ báo in sang báo điện tử, những tờ báo của Warren Buffett cần một tay chơi chuyên nghiệp như Lee xắn tay áo vào giúp sức. Berkshire Hathaway không thể đóng góp được nhiều về mặt quản lí trong ngành này”.

Thời niên thiếu, Warren Buffett từng đi giao báo kiếm tiền. Lớn lên, ông đầu tư vào ngành báo chí vì lợi thế của nó trong lĩnh vực quảng cáo. Tuy nhiên đến năm 2019, ông nhận định đa phần các tờ báo đều đã “xong đời”.

Sở hữu nhiều tờ báo trên khắp nước Mỹ, BH Media đã phải cắt giảm nhân sự trong nhiều năm liền để ứng phó với tình trạng doanh thu quảng cáo sa sút. Thỏa thuận bán lại BH Media cho Lee Enterprises làm khăng khít thêm mối quan hệ giữa hai bên, do Lee đã quản lí các tờ báo của BH từ năm 2018.

“Chúng tôi tuyệt nhiên không muốn bán BH Media cho bất kì ai khác ngoài Lee vì một lí do đơn giản: Chúng tôi tin rằng Lee đang ở trong vị thế thuận lợi nhất để đối diện với những thách thức của ngành”, nhà đầu tư huyền thoại Warren Buffett nói trong một thông cáo.

Vừa bán vừa cho vay

Theo thỏa thuận mua bán mới công bố, Lee Enterprises sẽ có quyền sở hữu 49 ấn phẩm hàng tuần và 31 tờ nhật báo, bao gồm tờ Omaha World-Herald tại quê nhà của Warren Buffett và trang Buffalo News - tờ báo mà Buffett đã sở hữu trong hơn 4 thập kỉ.

Giá trị thương vụ là 140 triệu USD và không bao gồm các bất động sản mà BH Media đang sở hữu. Lee phải thuê các bất động sản này với thời hạn 10 năm.

Sau thông tin về thương vụ mua bán được công bố, giá cổ phiếu của Lee Enterprises tăng sốc 67% trong một phiên.

Để tạo điều kiện cho Lee thực hiện thương vụ này và tái cấp vốn các khoản nợ khác, Berkshire Hathaway sẽ cho Lee vay 576 triệu USD với lãi suất 9% một năm, kì hạn 25 năm và không kèm theo giao ước (covenant) nào về hiệu quả hoạt động.

Ông James Armstrong nhận định: “Việc Warren Buffett cho vay kì hạn 25 năm mà không kèm theo giao ước về hiệu quả hoạt động là rất hiếm gặp và cho thấy ông đang tạo cho Lee rất nhiều điều kiện thuận lợi để hoàn thành quá trình chuyển đổi từ báo giấy sang báo điện tử”.

Việc thương vụ mua bán không bao gồm bất động sản của BH Media đồng nghĩa với việc “Lee sẽ không thể kiếm lợi bằng cách thanh lí doanh nghiệp và bán đất”.

Ngành báo chí Mỹ trong khủng hoảng

Năm 2018, Warren Buffett thừa nhận rằng ông thấy bất ngờ vì sự sụt giảm về nhu cầu báo chí vẫn tiếp diễn trong những năm gần đây. Công ty của ông cũng không tìm được một chiến lược thành công trong ứng phó với tình trạng nguồn thu từ quảng cáo và bán báo cứ đi xuống kéo dài.

Thống kê của Pew Research cho biết số bản báo bán được tại Mỹ năm 2018 rơi xuống mức thấp nhất kể từ 1940 đến nay.

Từ lâu, Warren Buffett đã cho biết ông muốn giữ lấy các doanh nghiệp của mình. Tuy nhiên việc bán đi BH Media là thương vụ thoái vốn thứ hai của Berkshire trong chưa đầy một năm qua. Cuối 2019, Warren Buffett đã bán đi một công ty bảo hiểm.

Nhiều khi ông lựa chọn đóng cửa hoàn toàn những công ty hoạt động không hiệu quả. Đế chế Berkshire Hathaway trị giá 550 tỉ USD hiện nay được xây dựng nên từ một công ty dệt may cùng tên ở thành phố Omaha. Tuy nhiên ông đã ngừng kinh doanh mảng dệt may này vì cho rằng không nên liên tục cấp vốn cho một công ty có vẻ thua lỗ mãi không dừng.

Berkshire vẫn sở hữu và vận hành các mảng với hoạt động truyền thống khác như công ty hút bụi gia đình Kirby và nhà xuất bản bách khoa toàn thư World Book.

Bloomberg dẫn lời ông Christopher Bloomstran, chuyên gia của Semper Augustus Investments cho rằng một số doanh nghiệp hoạt động không hiệu quả trong lĩnh vực sản xuất, dịch vụ và bán lẻ của Berkshire Hathaway nên được bán trong các thương vụ có cấu trúc tương tự như với Lee Enterprises.

Cấu trúc này có khả năng cải thiện hiệu quả và biến Berkshire thành một chủ nợ thay vì chủ sở hữu. Ông Bloomstran nói thêm: Thương vụ giữa Berkshire và Lee “làm tăng khả năng sống sót của doanh nghiệp sau sáp nhập”.

Theo Bloomberg, ngoài một số điểm sáng hiếm hoi như tờ New York Times danh tiếng, ngành báo chí Mỹ nói chung đang trong suy thoái. McClatchy - hãng sở hữu khoảng 30 tờ báo - đang phải vật lộn bên bờ phá sản giữa một đống nợ và nghĩa vụ hưu trí. 

Tờ Salt Lake Tribune cũng không tìm được một mô hình hoạt động hiệu quả và năm 2019 phải chuyển thành một tổ chức phi lợi nhuận.

Quảng cáo qua báo in những năm gần đây lao dốc không phanh do sự trỗi dậy của quảng cáo qua mạng xã hội, Craigslist và các công cụ tìm kiếm. Các công ty quản lí vốn tư nhân và quĩ phòng hộ (hedge funds) đã nhanh chóng vào cuộc để chiếm lấy dòng doanh thu đều đặn (tuy đang suy giảm) của các tờ báo.

Năm ngoái, New Media Investment Group thuộc công ty vốn tư nhân Fortress Investment Group đã mua lại Gannett - công ty sở hữu tờ USA Today, qua đó thiết lập chuỗi báo lớn nhất nước Mỹ.

Thương vụ này làm dấy lên nhiều lo ngại trong làng báo vì New Media nổi tiếng với chính sách cắt giảm nhân sự.

Warren Buffett thừa nhận rằng sự chuyển dịch về văn hóa và kinh tế đã gây tổn hại đến tập đoàn đa ngành của ông trong những năm qua. Khi được hỏi về tác động của công nghệ mạng không dây 5G đối với các công ty con của Berkshire, ông trả lời rằng người quản lí của từng mảng phải tự tìm hiểu về ảnh hưởng đối với mảng mà mình phụ trách.

Trong thư gửi cổ đông năm 2019, Warren Buffett viết: “Thế giới sẽ thay đổi theo những cách hết sức bất ngờ. Chúng tôi chào đón sự thay đổi và chúng tôi luôn hi vọng các quản lí của mình có thể lường trước và thích ứng kịp thời. Tuy nhiên đôi khi chúng tôi cũng nhận định sai và một số mảng kinh doanh sẽ hấp hối rồi chết”.