Cần hình thành và phát triển hệ sinh thái cho khởi nghiệp sáng tạo

Theo số liệu từ Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tính đến thời điểm hiện tại Việt Nam có khoảng hơn 800.000 doanh nghiệp hoạt động chính thức và có hơn 5 triệu hộ Kinh doanh trong đó có hơn 2 triệu hộ Kinh doanh có đăng ký. Bức tranh của doanh nghiệp tư nhân đã rất khác so với 10 năm trước. 

Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng Ban Pháp chế, VCCI cho biết, Việt Nam hiện có những văn bản chính sách quan trọng hỗ trợ cho doanh nghiệp phát triển. 

Đó là Nghị quyết 10-NQ/TW năm 2017 về phát triển kinh tế tư nhân đã xác lập vai trò và vị trí của doanh nghiệp tư nhân, Nghị quyết 35/NQ-CP năm 2016 về hỗ trợ và phát triển doanh nghiệp đến năm 2020. 

Các khung khổ pháp luật: Luật Doanh nghiệp, Luật Đầu tư đều tập trung và đạt Tiêu chuẩn cao về phát triển môi trường kinh doanh nhằm tháo gỡ rào cản cho doanh nghiệp.

"Năm 2017 Quốc hội lần đầu tiên ban hành Luật hỗ trợ DNNVV. Đây là một điểm rất khác so với các nước khác bởi phần lớn doanh nghiệp Việt Nam là DNNVV. 

Luật hỗ trợ DNNVV được rất nhiều doanh nghiệp kỳ vọng, bởi đã đưa ra nhiều chính sách hỗ trợ từ tiếp cận tín dụng, mở rộng thị trường, tư vấn và pháp lý, nguồn lực… 

Ngoài 7 chính sách hỗ trợ chung, còn 3 chính sách hỗ trợ mục tiêu: hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa chuyển đổi từ hộ kinh doanh; Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa khởi nghiệp sáng tạo; Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tham gia cụm liên kết ngành, chuỗi giá trị", ông Đậu Anh Tuấn nêu.

Tuy nhiên, ông Tuấn đánh giá mặc dù có hiệu lực 1/1/2018 nhưng việc thực hiện Luật Hỗ trợ DNNVV chưa đều và chưa rộng khắp và triệt để. 

Một số địa phương đã thực hiện tốt nhưng một số địa phương chưa thực hiện tốt. Đây cũng là thách thức để các địa phương chưa thực hiện tốt cần phải có chính sách để hỗ trợ cho DNNVV.

Cũng đề cập tới chính sách hỗ trợ khởi nghiệp, ông Lê Văn Quân, Giám đốc Trung tâm hỗ trợ DNNVV (Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội) cho biết, với thực tiễn triển khai từ 2016 và thực hiện đề án 844 Chính phủ, Nghị quyết 35 của Chính phủ và đặc biệt 12/6/2017 đã thông qua luật hỗ trợ DNNVV và có hiệu lực từ 1/8/2018 thì Sở kế hoạch và Đầu tư Hà Nội đã triển khai quyết liệt nhiều chính sách hỗ trợ khởi nghiệp.

Đặc biệt, mới đây nhất, ngày 9/9/2019 Hà Nội đã ban hành đề án riêng về hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, trong đó có nhiều hỗ trợ cho đối tượng là khởi nghiệp sáng tạo như: Hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực cho khởi nghiệp sáng tạo; hỗ trợ về truyền thông cho khởi nghiệp sáng tạo bắt đầu tư năm 2020; hỗ trợ cơ sở vật chất hạ tầng cho khởi nghiệp; đẩy mạnh hoạt động liên kết kết nối; tổ chức hoạt động ngày hội thủ đô, các hoạt động đổi mới sáng tạo; hỗ trợ toàn bộ liên quan khoa học công nghệ, liên quan tới sở hữu trí tuệ…

Nói về thực trạng khởi nghiệp hiện nay, luật sư Đoàn Thu Nga - Chủ tịch HĐ Công ty TNHH Lawpro – Huấn luyện viên của Action Coach cho biết, trên thế giới đã thống kê rằng chưa đến 10% doanh nghiệp khởi nghiệp thành công. Điều đó có nghĩa là có tới 90% khởi nghiệp là thất bại.

Bà Nga chia sẻ, năm 2018 chúng ta có Nghị định 38 đã tiến bộ hơn văn bản trước đó như Luật Hỗ trợ DNNVV. Tuy nhiên vẫn có một số nội dung khó khả thi với cộng đồng doanh nghiệp. Ngoài ra, các doanh nghiệp khởi nghiệp luôn mong muốn có quy định để gọi vốn được tốt nhất nhưng câu chuyện gọi vốn hay quỹ đầu tư mạo hiểm thì lại chưa thật sự rõ ràng.

Theo đánh giá của nữ luật sư này, vấn đề cơ chế chính sách hỗ trợ khởi nghiệp, chúng ta mới đang hỗ trợ vòng ngoài là nhiều chứ chưa hỗ trợ trực tiếp cho những người khởi nghiệp. Kết quả một khảo sát cho thấy hơn 60% doanh nghiệp được khảo sát cảm thấy yếu trong việc hỗ trợ khách hàng. 

Kinh nghiệm các nước cho thấy, hỗ trợ khởi nghiệp nên tập trung hỗ trợ cải cách để hỗ trợ chi phí và ngân sách nhưng quan trọng nhất là cơ chế. Do dó, để hỗ trợ hoạt động khởi nghiệp thực sự cần có khung pháp lý để định giá các ý tưởng khởi nghiệp.

Trên một góc độ khác, ông Trần Xuân Đích - Phó Cục trưởng Cục Phát triển thị trường và doanh nghiệp khoa học - công nghệ - Bộ Khoa học và Công nghệ khẳng định, trong xu thế phát triển như vũ bão của khoa học và công nghệ toàn cầu, khởi nghiệp mà đặc biệt là khởi nghiệp sáng tạo đang đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế, giải quyết những khó khăn, thách thức mang tính toàn cầu cũng như hướng tới nâng cao năng lực cạnh tranh để đảm bảo sự phát triển bền vững của các quốc gia nói riêng và khu vực nói chung.

Theo ông Đích, để các doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo có thể phát triển và trở thành các doanh nghiệp trưởng thành với đóng góp thiết thực cho nền kinh tế thì cần thiết phải phát triển và hình thành hệ sinh thái cho khởi nghiệp sáng tạo, tạo ra sự liên kết, kết nối và nâng cao năng lực của các chủ thể khác, hướng tới hỗ trợ, thúc đẩy sự phát triển của doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo.

Trong thời gian tới, ông Đích cho biết, Bộ Khoa học và Công nghệ sẽ tập trung vào xây dựng phát triển Mạng lưới kết nối khởi nghiệp ở quy mô quốc gia và quốc tế; thúc đẩy hình thành các trung tâm đổi mới sáng tạo trên toàn quốc, hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo phát triển; liên kết với viện nghiên cứu, trường đại học để thương mại hóa kết quả nghiên cứu, hình thành tài sản trí tuệ để tự tin bước ra thị trường toàn cầu.