Bộ Tài chính: Không kéo dài hiệu lực một số quy định về trái phiếu

Đây là một thông tin được trao đổi tại cuộc họp với các Bộ, cơ quan Trung ương và các Hiệp hội, doanh nghiệp lấy ý kiến đánh giá tình hình triển khai Nghị định số 08/2023/NĐ-CP và định hướng chính sách trong thời gian tới do Bộ Tài chính chủ trì chiều ngày 28/11.

Nghị định 08 đã kịp thời tháo gỡ khó khăn

Sau vụ việc của Ngân hàng SCB và Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, thị trường trái phiếu doanh nghiệp (TPDN) biến động mạnh, nhà đầu tư mất niềm tin và yêu cầu doanh nghiệp phải mua lại trái phiếu trước hạn, doanh nghiệp gặp khó khăn khi phát hành trái phiếu mới.

Đồng thời kinh tế vĩ mô và thị trường tài chính trong, ngoài nước diễn biến phức tạp, lãi suất tăng, thanh khoản của nền kinh tế gặp khó khăn.

Trước tình hình đó, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 08/2023/NĐ-CP (Nghị định 08) hoãn một số quy định tại Nghị định số 65/2022/NĐ-CP (Nghị định 65) đến hết ngày 31/12/2023 để trung hòa lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp phát hành và nhà đầu tư mua trái phiếu theo tinh thần "lợi ích hài hòa, khó khăn chia sẻ", hỗ trợ doanh nghiệp phát hành trái phiếu huy động vốn, thanh toán các nghĩa vụ nợ đến hạn cho nhà đầu tư và tiếp tục hoạt động sản xuất, kinh doanh.

Nghị định 08 quy định doanh nghiệp có thể đàm phán với người sở hữu trái phiếu để thanh toán gốc, lãi trái phiếu đến hạn bằng tài sản khác; các trái phiếu đã phát hành trước khi Nghị định 65 có hiệu lực được đàm phán để kéo dài kỳ hạn tối đa không quá 2 năm; ngưng hiệu lực thi hành đến hết ngày 31/12/2023 đối với 3 nội dung quy định tại Nghị định 65 về xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân mua TPDN riêng lẻ, xếp hạng tín nhiệm bắt buộc và giảm thời gian phân phối trái phiếu.

Báo cáo tại cuộc họp, ông Nguyễn Hoàng Dương – Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính (Bộ Tài chính) cho biết, thời quan qua Bộ Tài chính đã chủ động triển khai các giải pháp ổn định thị trường.

Về pháp lý, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ ban hành Nghị định 08, góp phần giúp doanh nghiệp có thêm thời gian xử lý các khó khăn trước mắt về trái phiếu. Bên cạnh đó, Bộ Tài chính thường xuyên theo dõi, đôn đốc các doanh nghiệp thanh toán nợ trái phiếu; tăng cường công tác thanh tra, giám sát chấn chỉnh và xử lý vi phạm. Công tác truyền thông cũng được tăng cường để khôi phục niềm tin cho nhà đầu tư.

Nhờ đó, từ quý II/2023 đến nay, thị trường đã dần ổn định trở lại. Tính từ khi Nghị định 08 có hiệu lực thi hành đến ngày 3/11/2023, theo số liệu theo dõi của Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội, có 68 doanh nghiệp phát hành riêng lẻ với khối lượng 189,7 nghìn tỷ đồng. Dư nợ TPDN riêng lẻ tại thời điểm cuối tháng 10/2023 là khoảng 1 triệu tỷ đồng, chiếm 10,5% GDP năm 2022, bằng 8% tổng dư nợ tín dụng của nền kinh tế.

Trao đổi về quy định tại Nghị định 08 về thanh toán gốc, lãi trái phiếu bằng tài sản khác và các trái phiếu đã phát hành trước khi Nghị định 65 có hiệu lực được đàm phán để kéo dài kỳ hạn tối đa không quá 2 năm, đại diện Vụ Tài chính các ngân hàng và tổ chức tài chính cho biết, theo quy định của Nghị định 08, các chính sách này sẽ tiếp tục được thực hiện trong thời gian tiếp theo.

Thời gian vừa qua, doanh nghiệp có khó khăn về thanh khoản dẫn tới có khả năng chậm thanh toán gốc, lãi TPDN đã chủ động đàm phán với nhà đầu tư để thanh toán gốc, lãi trái phiếu bằng tài sản khác (chủ yếu bằng sản phẩm bất động sản), kéo dài kỳ hạn trái phiếu hoặc thay đổi điều kiện, điều khoản khác của trái phiếu (thay đổi về thời gian, phương thức, tần suất thanh toán gốc, lãi trái phiếu). Đến nay có nhiều doanh nghiệp chậm thanh toán đã có phương án đàm phán với nhà đầu tư.

Chính sách này tại Nghị định 08 là một trong các cơ sở pháp lý để doanh nghiệp đàm phán với nhà đầu tư cơ cấu lại các khoản nợ trái phiếu, giảm áp lực trả nợ, qua đó doanh nghiệp có thời gian để điều chỉnh quy mô hoạt động, khôi phục sản xuất kinh doanh để tạo ra dòng tiền trả nợ.

Triển khai đầy đủ Nghị định 65 từ năm 2024

Tại cuộc họp, Bộ Tài chính đã nhận được 13 ý kiến từ các Bộ, cơ quan Trung ương, các Hiệp hội tham dự cuộc họp xoay quanh các nội dung như về việc xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp, quy định xếp hạng tín nhiệm bắt buộc, quy định giảm thời gian phân phối trái phiếu…

Trong đó, đa số các đại biểu đều đồng tình với đề xuất của Bộ Tài chính là không cần thiết kéo dài thời gian ngưng hiệu lực thi hành quy định xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân mua TPDN riêng lẻ.

Theo lý giải của Bộ Tài chính, Nghị định 65 quy định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân phải đảm bảo danh mục nắm giữ có giá trị trung bình từ 2 tỷ đồng tối thiểu trong vòng 180 ngày bằng tài sản của nhà đầu tư, không bao gồm tiền vay.

Để duy trì nhu cầu mua TPDN của các nhà đầu tư cá nhân có tiềm lực tài chính nhưng chưa tích lũy đủ thời gian 180 ngày theo quy định tại Nghị định số 65 và thị trường có thêm thời gian điều chỉnh, Nghị định số 08 quy định ngưng thực hiện quy định nêu trên tại Nghị định 65 đến hết ngày 31/12/2023.

Đến nay, sau hơn 8 tháng triển khai Nghị định 08, nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là cá nhân đã tích lũy đủ thời gian 180 ngày để đáp ứng quy định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tại Nghị định 65 nên không cần thiết kéo dài thời gian ngưng hiệu lực thi hành quy định này.

Ngoài ra, pháp luật chứng khoán còn quy định các cách khác để xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp cá nhân đang được thực hiện như có chứng chỉ hành nghề chứng khoán, có thu nhập chịu thuế năm gần nhất tối thiểu 1 tỷ đồng.

Việc thực hiện quy định xác định nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tại Nghị định 65 sẽ giảm thiểu rủi ro phân phối, chào mời nhà đầu tư cá nhân không phải là nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp mua trái phiếu, tăng cường tính an toàn và bền vững của thị trường TPDN.

Đối với chính sách ngưng hiệu lực thi hành quy định xếp hạng tín nhiệm, Bộ Tài chính cũng đề xuất không kéo dài thời gian ngưng quy định xếp hạng tín nhiệm bắt buộc đối với TPDN riêng lẻ.

Trong bối cảnh doanh nghiệp gặp khó khăn huy động vốn phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh, trong khi thực hiện xếp hạng tín nhiệm phải mất một khoảng thời gian nhất định và tăng thêm chi phí phát hành của doanh nghiệp, ngoài ra ở thời điểm đó trên thị trường mới có 2 doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm được cấp phép nên Nghị định 08 quy định ngưng thực hiện quy định về xếp hạng tín nhiệm đối với TPDN riêng lẻ đến hết ngày 31/12/2023.

Từ ngày 1/1/2023, TPDN chào bán ra công chúng đã thực hiện quy định về xếp hạng tín nhiệm đối với các đợt chào bán bắt buộc phải có xếp hạng tín nhiệm. Các doanh nghiệp phát hành ra công chúng năm 2023 đều không thuộc trường hợp bắt buộc xếp hạng tín nhiệm.

Đối với phát hành riêng lẻ, từ khi Nghị định 08 có hiệu lực thi hành đến 3/11/2023, nếu áp dụng quy định của Nghị định 65 thì có ít doanh nghiệp thuộc trường hợp phải xếp hạng tín nhiệm theo quy định.

Như vậy, theo quy định tại Nghi định 65, tương tự như trái phiếu phát hành ra công chúng, chỉ một số trường hợp đáp ứng đủ các điều kiện thì phải bắt buộc xếp hạng tín nhiệm nên số đợt phát hành phải có xếp hạng tín nhiệm dự kiến còn hạn chế. Do vậy, việc tiếp tục thực hiện quy định tại Nghị định 65 sẽ không có vướng mắc.

Hiện nay, Bộ Tài chính cũng đã cấp phép thêm 1 doanh nghiệp, tổng số doanh nghiệp có thể cung cấp dịch vụ xếp hạng tín nhiệm là 3 doanh nghiệp trên tổng số cho phép tối đa là 5 doanh nghiệp xếp hạng tín nhiệm, trong đó có một doanh nghiệp có liên doanh với tổ chức xếp hạng tín nhiệm quốc tế. 

Tại cuộc họp, Bộ Tài chính cũng cho rằng không cần thiết kéo dài thời gian ngưng hiệu lực thi hành quy định giảm thời gian phân phối trái phiếu. Nghị định 65 quy định thời gian phân phối trái phiếu của từng đợt chào bán không vượt quá 30 ngày (quy định trước đây tại Nghị định số 153 là 90 ngày, tương tự như TPDN chào bán ra công chúng).

Mục tiêu của quy định này là nhằm hạn chế việc doanh nghiệp lợi dụng thời gian phân phối trái phiếu dài, chào mời nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ không phải nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp mua trái phiếu.

Để góp phần hỗ trợ doanh nghiệp cân đối và huy động các nguồn lực để thanh toán nghĩa vụ nợ đến hạn, Nghị định 08 quy định ngưng thực hiện quy định về giảm thời gian phân phối trái phiếu đến hết ngày 31/12/2023. Đến nay, thanh khoản của thị trường đã ổn định trở lại.

Để hạn chế rủi ro đối với thị trường TPDN, hạn chế tình trạng doanh nghiệp lợi dụng phân phối, chào mời nhà đầu tư cá nhân nhỏ lẻ không phải nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp tham gia mua trái phiếu, không cần thiết kéo dài thời gian ngưng hiệu lực thi hành quy định này.

Phát biểu tại cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Đức Chi cho biết, Bộ Tài chính sẽ tiếp thu cả 2 luồng ý kiến liên quan tới các đề xuất nêu trên, cân nhắc kỹ lưỡng để đưa ra phương án sao cho phù hợp nhất với tình hình thực tế.

Đối với các ý kiến liên quan vấn đề kỹ thuật, Bộ Tài chính sẽ giao các đơn vị liên quan nghiên cứu, có quy định rõ ràng để đề xuất với Chính phủ, hướng tới mục tiêu tiếp tục ổn định và phát triển thị trường. "Bộ Tài chính sẽ cố gắng xây dựng thị trường trái phiếu nói chung và trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ nói riêng phát triển một cách bền vững", Thứ trưởng Nguyễn Đức Chi nhấn mạnh.

Để tiếp tục ổn định và phát triển thị trường TPDN, Bộ Tài chính đã báo cáo Lãnh đạo Chính phủ một loạt các giải pháp. Đối với các giải pháp về cơ chế, chính sách trong trung và dài hạn, Bộ Tài chính đã báo cáo Lãnh đạo Chính phủ để rà soát tổng thể, nghiên cứu báo cáo cấp có thẩm quyền sửa đổi quy định về phát hành TPDN riêng lẻ và người có liên quan (tại Luật Chứng khoán, Luật Doanh nghiệp và các Luật liên quan). 

Trường hợp cần thiết, kiến nghị cấp có thẩm quyền ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số Luật để kịp thời xử lý các vướng mắc về pháp lý đối với thị trường TPDN. Rà soát, hoàn thiện và nâng cao hiệu quả thực thi các quy định pháp luật về phá sản doanh nghiệp để các doanh nghiệp có đủ quy trình thực hiện phá sản một cách có trật tự. Bộ Xây dựng nghiên cứu trình cấp có thẩm quyền bổ sung quy định về chỉ tiêu an toàn tài chính trong lĩnh vực xây dựng và bất động sản.