Apple khó sao chép mô hình nhà máy từng rất thành công tại Trung Quốc sang những nước khác

Sức hấp dẫn của Ấn Độ dưới vai trò trung tâm sản xuất “nằm cạnh Trung Quốc” với các công ty lớn như Apple, đang gặp phải vấn đề nan giải: Thu hút nguồn nhân lực phù hợp ở đâu và như thế nào?

Tại Trung Quốc, hàng trăm triêu công nhân di cư mỗi năm đóng vai trò then chốt trong sự phát triển của đất nước vốn được mệnh danh "công xưởng thế giới". 

Lãnh đạo các doanh nghiệp mong muốn Ấn Độ sẽ trở thành trung tâm sản xuất thứ hai trong bối cảnh địa chính trị gia tăng. Tuy nhiên, các doanh nghiệp phải chờ xem liệu người lao động Ấn Độ có sẵn sàng rời xa quê hương và gia đình để đến làm việc tập trung trong nhà máy thời gian dài hay không.

Nguồn tin quen thuộc với Foxconn - nhà sản xuất hợp đồng thuê ngoài lớn nhất của Apple, nói: “Khi chúng tôi bắt đầu sản xuất tại Thâm Quyến, tất cả công nhân đều từ nơi khác đến, vì vậy việc xây dựng ký túc xá cho họ ngay từ đầu là rất cần thiết”. 

Tại Ấn Độ, xu hướng chính vẫn là công nhân ở nhà và di chuyển đến nhà máy bằng xe bus. Khi quy mô tăng lên, cách thức này sẽ không bền vững.

Tham vọng của Foxconn là mở rộng sản xuất tại Ấn Độ sang các sản phẩm mới như xe điện.

Nếu đạt quy mô tương tự, số công nhân có thể rất lớn. Thời gian cao điểm, nhà máy sản xuất iPhone tại Trịnh Châu có thể sử dụng tới 300.000 lao động.

Vấn đề chỗ ở càng trở nên cấp bách đối với các nữ công nhân trong ngành điện tử. Họ vốn chiếm phần lớn lực lượng lao động trong ngành ở các trung tâm sản xuất lâu năm như Trung Quốc và Việt Nam. Tại đây, ký túc xá dành cho công nhân là trọng tâm, bên cạnh các quy định như thuế và luật lao động sở tại.

So với các quốc gia châu Á khác, Ấn Độ có số phụ nữ làm việc trong nhà máy ít hơn do lo ngại vấn đề an toàn khi di chuyển và sự kỳ thị của xã hội khi ra ngoài đi làm.

“Một loạt các chuẩn mực xã hội và văn hóa lạc hậu ngăn cản phụ nữ tham gia vào ngành công nghiệp”, ông Radhicka Kapur - Giáo sư tại Hội đồng Nghiên cứu quan hệ kinh tế quốc tế Ấn Độ, cho biết. 

“Nhưng điều đó cũng có nghĩa là có một tiềm năng lớn để thu hút phụ nữ vào lĩnh vực này”, Giáo sư nói thêm.

Khi các công ty như Apple và Foxconn chuyển dịch sản xuất sang miền Nam Ấn Độ, các doanh nghiệp và giới chức địa phương đã lên kế hoạch xây dựng ký túc xá với hàng chục nghìn giường.

Tại Tamil Nadu, trung tâm ngành công nghiệp điện tử, nơi Foxconn có nhà máy chính lắp ráp iPhone cho Apple, chính quyền địa phương đang xây dựng nhiều khu nhà cung cấp chỗ ở cho khoảng 18.000 nữ công nhân. Foxconn dự kiến sẽ lấp đầy toàn bộ khu nhà này. 

Hãng điện tử đến từ Đài Loan (Trung Quốc) cũng dự kiến hoàn thành một ký túc xá khác quy mô 20.000 công nhân ở Tamil Nadu trong những tháng tới.

“Tính khả dụng với quy mô lớn là điều mà nhà nước cần can thiệp chứ không để mặc cho thị trường”, ông Vishnu Venugopalan, Giám đốc điều hành Guidance Tamil Nadu, cơ quan xúc tiến đầu tư bang, nói với FT. 

“Chúng tôi chắc chắn sẽ cần nhiều dự án như vậy hơn nữa”, ông nói.

Tại Karnataka - có thủ phủ công nghệ Bengaluru, nơi mà Foxconn đang xây dựng một nhà máy khác, bang này đã đưa ra dự thảo chính sách để hỗ trợ và xây dựng ký túc xá công nhân.

“Các nhà đầu tư đang xem xét chính sách và sẽ đưa ra phản hồi cho chính quyền”, ông Priyank Kharge, Bộ trưởng IT của bang, cho biết. 

Theo ông, Karnataka đang hướng tới mục tiêu đảm bảo “tạo việc làm thuận lợi cho người dân” và các giải pháp cho người lao động nhằm giảm thời gian đi lại đến nhà máy làm việc.

Tại Telangana, một trong những bang thân thiện với doanh nghiệp nhất của Ấn Độ, chính quyền địa phương cho phép các nhà đầu tư dành 20% diện tích đất xây dựng nhà máy để làm ký túc xá, giúp họ tiết kiệm chi phí mua thêm đất. 

Năm tới, Foxconn xây dựng một nhà máy để sản xuất tai nghe AirPod không dây của Apple thông qua chi nhánh FIT. Khu vực nhà máy của họ tại Kongara Kalan gần sân bay Hyderabad dự kiến sẽ bao gồm một khu ký túc xá.

Kế hoạch xây dựng thêm ký túc xá của Foxconn tại Ấn Độ cho thấy mục tiêu mở rộng tại quốc gia đông dân nhất thế giới và những khó khăn tiềm tàng phía trước. 

Tính đến tháng 6, tổng số nhân viên Foxconn tại Ấn Độ chỉ có 50.000 người, so với 700.000 đến 1 triệu lao động ở Trung Quốc. 

Gần đây, Foxconn cho biết họ sẽ chi khoảng 128 tỷ rupee (1,5 tỷ USD) để tăng thêm năng lực nhà máy ở Ấn Độ - phù hợp với tuyên bố của chủ tịch Young Liu tại hội nghị nhà đầu tư vào tháng 8 rằng công ty sẽ đầu tư "vài tỷ đô" vào Ấn Độ. 

Truyền thông Đài Loan (Trung Quốc) đưa tin khoản đầu tư này sẽ tập trung vào năng lực sản xuất cho mẫu iPhone mới đầu tiên tại Ấn Độ. 

Một số nhà quan sát trong ngành bày tỏ nghi ngờ rằng Apple và nhà cung cấp chính của họ có khả năng hoàn thành mục tiêu mở rộng tại Ấn Độ, một phần vì những thách thức liên quan đến chỗ ở của công nhân và đảm bảo việc làm cho phụ nữ. 

"Điều kiện quan trọng để mở rộng sản xuất tại Ấn Độ là cung cấp đủ chỗ ở cho công nhân", một người am hiểu kế hoạch của Foxconn cho biết. 

Giám đốc điều hành Foxconn và các nhà sản xuất theo hợp đồng khác của Đài Loan đã nhiều lần nói rằng sẽ không thể sao chép các cấu trúc sản xuất hàng loạt mà họ xây dựng ở Trung Quốc vào Ấn Độ hay Việt Nam, chủ yếu là do mức độ sẵn sàng rời xa gia đình và sống trong ký túc xá của công nhân ở những nơi đó thấp. 

"Nói chung, người dân Ấn Độ mong muốn được di chuyển tới nhà máy từ nhà của họ, khi hết ca có thể trở về với gia đình và ăn tối với gia đình", một giám đốc điều hành tại Pegatron - nhà sản xuất hợp đồng khác của Apple, nhận xét.