5 điều cần biết về luật đầu tư nước ngoài mới của Trung Quốc

Luật này sẽ góp phần tạo ra một sân chơi bình đẳng cho nhà đầu tư trong nước và nước ngoài, qua đó đánh dấu một bước đi quan trọng hướng tới xoa dịu căng thẳng thương mại giữa Bắc Kinh và Washington khi họ tính cấm chuyển giao công nghệ bắt buộc.

Các nhà làm chính sách đã gấp rút thông qua luật này mặc dù đây là  quốc gia mất nhiều thời gian để thông qua luật mới. Động thái này diễn ra trong bối cảnh nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đang giảm tốc. Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng luật này quá chung chung và không chi tiết.

Luật đầu tư nước ngoài mới khác gì?

Luật này sẽ thay thế ba luật hiện hành về khoản đầu tư nước ngoài. 6 chương của luật này đề cập tới những vấn đề như xúc tiến đầu tư, bảo hộ đầu tư, quản lý đầu tư nước ngoài của Chính phủ và trách nhiệm pháp lý.

Ngoài ra, Luật này sẽ đánh vào các hoạt động đầu tư của các cá nhân, công ty và tổ chức nước ngoài, bao gồm cả liên doanh giữa nước ngoài và công ty Trung Quốc.

Theo điều 22 của luật này, Chính phủ phải bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của nhà đầu tư và các công ty nước ngoài, và các tổ chức Trung Quốc có thể không sử dụng các biện pháp hành chính để bắt buộc chuyển giao công nghệ.

Zhang Yesui, Phát ngôn viên của Quốc hội Trung Quốc, nói với các phóng viên tại NPC tuần trước rằng: "Đây là một cuộc cải cách cơ bản về hệ thống quản lý đầu tư nước ngoài của chúng ta để tăng độ mở, minh bạch và khả năng dự báo" .

Tại sao phải đưa ra luật mới?

Ba luật đầu tư nước ngoài hiện hành được thông qua vào những năm 70 và 80 tại thời điểm Trung Quốc nổi lên từ các thập kỷ cô lập toàn cầu. Vì thế, luật cần phải cập nhật để bắt kịp với sự thay đổi của nền kinh tế hiện đại trên toàn cầu.

Để ngăn chặn đà giảm tốc của nền kinh tế trong nước giữa lúc lượng tiêu thụ suy giảm và Bắc Kinh chiến tranh thương mại với Washington, Trung Quốc cần phải đẩy mạnh đầu tư nước ngoài.

Cần có thêm  nhiều khoản đầu tư từ các công ty nước ngoài để giúp đất nước này trở thành cường quốc sản xuất công nghiệp chất lượng cao. Trong lúc Tổng thống Mỹ Donald Trump liên tục phàn nàn về khoản thâm hụt thương mại của Mỹ với Trung Quốc, các vấn đề về quyền sở hữu trí tuệ và chuyển giao công nghệ bắt buộc là các điểm then chốt của các cuộc đàm phán thương mại giữa Bắc Kinh và Washington. Ông Trump đang thúc giục Trung Quốc thực hiện các cuộc cải cách cấu trúc.

Shingo Ito, Chuyên gia kinh tế cấp cao tại Viện Nghiên cứu Kinh tế Quốc tế (IIES), nhận định: "Xung đột nào có phải là vấn đề thương mại đơn giản. Đây là một cuộc đấu tranh để xem quốc gia nào đang đứng đầu về công nghệ trên thế giới".

Quá trình thông qua luật diễn ra như thế nào?

Thông thường, các nhà làm luật phải mất nhiều năm để một bộ luật được thông qua ở Trung Quốc, nhưng với luật mới, các nhà làm luật chỉ mất 3 tháng để tham vấn công chúng và phác thảo.

Phiên bản cuối cùng được công bố vào ngày 8/3/2019 tại NPC và được bàn luận hai lần tại các cuộc họp của Ủy ban thường vụ Quốc hội Trung Quốc.

Liệu Trung Quốc cthực sự đối xử các công ty nước ngoài một cách bình đẳng?

Luật này ngăn cấm nước ngoài đầu tư vào một số lĩnh vực nhất định, mặc dù Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết trong ngày 9/3 rằng Bắc Kinh tính giảm bớt số ngành trong danh sách cấm.

Ngày 8/3, Wang Chen, Phó Chủ tịch của Ủy ban thường vụ NPC, nhấn mạnh tới sự độc đáo của lĩnh vực tài chính.

Đối với lĩnh vực tài chính, họ cho rằng các quy định riêng biệt sẽ được áp dụng khi một công ty nước ngoài đầu tư vào các ngành tài chính như ngân hàng, chứng khoán và bảo hiểm, hoặc các thị trường như chứng khoán và ngoại hối.

Ngày 25/2, Phòng Thương mại Liên minh châu Âu (EU) ở Trung Quốc đưa ra một tuyên bôa cho biết với việc thông qua nhanh như thế này, có lẽ Trung Quốc chưa xét tới các quan điểm của các công ty nước ngoài trong phiên bản cuối cùng.

Ngoài ra, việc không đưa ra lý do giải thích cho tình trạng gấp rút thông qua luật làm dấy lên câu hỏi về việc Trung Quốc thi hành luật pháp.

Theo luật mới, nếu bất kỳ quốc gia hoặc khu vực nào đưa ra lệnh cấm mang tính phân biệt đối xử lên hoạt động đầu tư Trung Quốc thì Trung Quốc có thể thực hiện các biện pháp đáp trả tương xứng.

Luật mới có hỗ trợ cho nền kinh tế Trung Quốc?

Trong tháng 1/2019, Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Zhong Shan cho biết, khoản đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Trung Quốc tăng thêm 3% lên 135% tỷ USD trong năm 2018, thấp hơn mức tăng trưởng 7,9% trong năm 2017 và 4,1% trong năm 2016. Đà giảm tốc diễn ra khi nền kinh tế Trung Quốc ghi nhận mức tăng trưởng yếu nhất trong 28 năm trong năm trước.

Tuy nhiên, vào ngày 9/3, các quan chức tại NPC cho biết mức FDI năm nay có khả năng sẽ "không thay đổi quá nhiều" ngay cả khi triển khai luật mới.

Jeremy Lawson, Chuyên gia kinh tế trưởng tại Aberdeen Standard Investments, tỏ ra lạc quan một cách thận trọng.

ông viết trong một báo cáo, luật mới này sẽ là dấu hiệu mới cho thấy chính sách đang chuyển dịch theo hướng dài hạn và tích cực hơn. Ông nhận định: "Tuần này, Quốc hội Trung Quốc không dự định giải quyết tất cả những thách thức dài hạn của Trung Quốc. Đây là một dự án kéo dài nhiều năm. Thế nhưng, các tín hiệu tăng trưởng tương lai có thể đang được cải thiện".