12 dự án ngàn tỷ thua lỗ: 'Ông lớn' Dầu khí, Hóa chất vô địch

Ngành hóa chất “góp” 4 dự án

Tại phiên họp Thường trực Chính phủ tuần trước, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định thành lập Ban chỉ đạo giúp Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xử lý những tồn tại, yếu kém của một số nhà máy, dự án thua lỗ thuộc ngành Công Thương do Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ làm Trưởng ban.

5 dự án nghìn tỷ được liệt kê dạng thua lỗ, kém hiệu quả là nhà máy sản xuất xơ sợi Đình Vũ, dự án nhà máy bột giấy Phương Nam, dự án nhà máy gang thép Thái Nguyên giai đoạn 2, nhà máy nhiên liệu sinh học Bio-Ethanol Dung Quất và nhà máy đạm Ninh Bình.

Dự án đạm Ninh Bình đang gặp khó khăn.

Ngoài ra, Ban chỉ đạo cũng bổ sung sơ bộ thêm 7 nhà máy, dự án khác đang có tình trạng tương tự để tập trung xử lý dứt điểm theo đúng Nghị quyết của Quốc hội và chỉ đạo của Thủ tướng nhằm kéo giảm nguy cơ mất vốn đầu tư , tiêu hao nguồn lực nhà nước cũng như của xã hội.

Đó là đạm Hà Bắc, đạm DAP Lào Cai, DAP Hải Phòng, Ethanol Bình Phước, Ethanol Phú Thọ, nhà máy đóng tàu Dung Quất, dự án liên doanh giữa đối tác mỏ Quý Sa và nhà máy gang thép Lào Cai.

Như vậy, trong số 12 dự án được “điểm danh”, thì có tới 4 dự án thuộc Tập đoàn Hóa chất Việt Nam. Đó là dự án đạm Ninh Bình, dự án đạm Hà Bắc, dự án DAP Hải Phòng, DAP Lào Cai.

Trong số 4 dự án trên, dự án Đạm Ninh Bình vốn 12 nghìn tỷ, lỗ 2.700 tỷ đã “phủ sóng” khắp mặt báo. Còn dự án mở rộng đạm Hà Bắc của Tập đoàn Hòa chất Việt Nam cũng đã được nhắc đến nhiều. Năm 2015, khi dự án đi vào hoạt động, cũng là lúc công ty lâm vào thua lỗ nặng.

Còn dự án DAP Hải Phòng của Vinachem cũng đã đối mặt với thua lỗ. Nhà máy có tổng mức đầu tư hơn 172 triệu USD, khởi công từ năm 2003, nhưng mãi đến năm 2009 mới cơ bản hoàn thành.

Theo báo cáo của Công ty Cổ phần DAP - VINACHEM, lũy kế 9 tháng năm 2016, công ty đạt doanh thu thuần gần 842 tỷ đồng, giảm 54% so với cùng kỳ năm 2015; Lợi nhuận sau thuế âm 324 tỷ đồng trong khi cùng kỳ công ty lãi xấp xỉ 32 tỷ đồng.

Theo giải trình từ phía công ty, nguyên nhân lợi nhuận quý 3/2016 lỗ nặng là do hoạt động kinh doanh gặp nhiều khó khăn. Chi phí tăng cao, lãi suất vay vốn lưu động tại ngân hàng tăng do không có nguồn trả nợ đúng hạn, giá thành sản phẩm giảm sâu và hàng ế ẩm.

Trên thực tế, nhìn vào quá trình hoạt động của công ty này, có thể thấy con số thua lỗ chỉ mới xuất hiện. Năm 2011, lãi trước thuế của DAP - VINACHEM là 329 tỷ đồng, năm 2012 lãi trước thuế 325 tỷ đồng, năm 2013 số lãi là 2 tỷ đồng và năm 2014 là trên 4,5 tỷ đồng.

5 dự án “tai tiếng” của ngành dầu khí

Trong số 12 dự án thua lỗ, kém hiệu quả, đầu tư dở dang, Tập đoàn Dầu khí Việt Nam “đóng góp” tới 5 dự án. Đó là dự án xơ sợi Đình Vũ - Hải Phòng, dự án nhiên liệu sinh học - ethanol Dung Quất (Quảng Ngãi), dự án Ethanol Phú Thọ , Ethanol Bình Phước, đóng tàu Dung Quất.

Dự án Ethanol đang đầu tư dang dở.

Cũng “nổi tiếng” không kém dự án đạm Ninh Bình, Dự án xơ sợi Đình Vũ - Hải Phòng (PVTex) có vốn đầu tư 7.000 tỷ đồng, nhưng lỗ 1.700 tỷ đồng, lâm cảnh “đắp chiếu”. Còn 3 dự án ethanol ở Dung Quất, Phú Thọ, Bình Phước - mỗi dự án có vốn đầu tư hàng nghìn tỷ đồng, cái thì dở dang, cái thì đang “chết lâm sàng”.

Trong số 5 dự án “bê bết” của ngành dầu khí, thì dự án Nhà máy đóng tàu Dung Quất có “lịch sử” đặc biệt hơn. Đây là nhà máy từ Vinashin chuyển về cho Tập đoàn Dầu khí quản lý từ năm 2010 khi Vinashin bên bờ vực phá sản. Cho nên có thể nói, PVN bất đắc dĩ phải “gánh” nhà máy này.

Dự án được Vinashin thành lập từ 2006. Theo báo cáo tài chính tại thời điểm chuyển giao về PVN (30/6/2010), Nhà máy đóng tàu Dung Quất (DQS)có lỗ luỹ kế lên tới 1.235 tỷ đồng và tổng khoản nợ phải trả là 7.440 tỷ đồng, trong đó vay ngân hàng 4.800 tỷ đồng (70% vay bằng ngoại tệ). DQS được đánh giá là mất cân đối về tài chính, không có khả năng thanh toán nợ.

Theo báo cáo tài chính tại thời điểm 30/6/2016, vốn điều lệ của nhà máy này là 1.990 tỷ đồng, vốn chủ sở hữu âm 1.108 tỷ đồng.

Công ty còn khoản lỗ luỹ kế hơn 3.674 tỷ đồng, trong đó lỗ phát sinh giai đoạn từ tháng 1/7/2010 đến ngày 30/6/2016 là 2.439 tỷ đồng.

Số lỗ vẫn chưa thể dừng lại. Cho nên, Bộ Công Thương đã phải tính đến phương án trả lại nhà máy về cho SBIC (tên gọi sau tái cơ cấu của Vinashin). Thậm chí, Bộ này cũng đã tính đến khả năng cho phá sản nhà máy nếu các phương án khác không khả thi.

Trong số 12 dự án được liệt kê, có một dự án khác ít được chú ý đó là dự án liên doanh giữa đối tác mỏ Quý Sa và Nhà máy gang thép Lào Cai.

Đây là dự án có vốn đầu tư gần 7.000 tỷ đồng của Công ty TNHH Khoáng sản và Luyện kim Việt - Trung. Công ty này được thành lập năm 2006, là liên doanh giữa đối tác Việt Nam và Trung Quốc, cụ thể là Tổng công ty Thép Việt Nam (Vnsteel), Công ty Khoáng sản Lào Cai (LAMICO) và Công ty TNHH Khống chế cổ phần Gang thép Côn Minh, Trung Quốc (KISC).

Cuối 2014, nhà máy chính thức đi vào sản xuất. Nhưng phôi thép Trung Quốc ồ ạt nhập về khiến nhà máy không thể cạnh tranh nổi, lâm cảnh thua lỗ hàng trăm tỷ đồng. Từ khi Bộ Công Thương áp dụng thuế tự vệ đối với phôi thép (3/2016), công ty này đang hy vọng nhờ đó mà thoát lỗ.