Vì sao Hải Phòng được chọn đề xuất là nơi lập Khu thương mại tự do đầu tiên của Việt Nam?

Theo Đề án Thực hiện thí điểm một số cơ chế, chính sách mới, có tính đột phá, đặc thù cho phát triển TP Hải Phòng (Đề án), UBND TP Hải Phòng đề xuất nghiên cứu và triển khai xây dựng Khu thương mại tự do tại TP Hải Phòng.

Khu thương mại tự do là một trong những mô hình kinh tế được áp dụng phổ biến ở nhiều nước trên thế giới, nhưng hiện chưa được áp dụng ở Việt Nam. 

Mặc dù thế giới cũng không có một định nghĩa chung, thống nhất về thế nào là khu thương mại tự do, nhưng về nguyên tắc thì đều giống nhau ở điểm, các nước thiết lập ra khu thương mại tự do để thu hút các nhà đầu tư đến kinh doanh với các cơ chế quản lý thông thoáng, thuận lợi hơn so với phần còn lại của nền kinh tế.

UBND TP Hải Phòng nhận định TP hội đủ hai điều kiện tiên quyết. Thứ nhất là điểm của các nút giao thông, trong đó điểm nhấn là cảng biển quốc tế lớn, có chức năng mở cửa ra bên ngoài và hội nhập quốc tế; thứ hai là có "hậu phương công nghiệp" vững vàng, tiềm năng lớn hậu thuẫn phía sau.

Đề án cho rằng việc xây dựng thí điểm xây dựng khu thương mại tự do tại Hải Phòng sẽ có tính khả thi và thành công cao.

Nói về lý do đề xuất lập Khu thương mại tự do, Đề án cho biết hiện nay, các đô thị cảng biển, đóng vai trò quan trọng hàng đầu trong nền kinh tế hiện đại, đặc biệt đối với các nước có độ mở cửa kinh tế cao và hoạt động xuất nhập khẩu phụ thuộc quyết định vào hoạt động cảng biển – hàng hải. Cuộc đua tranh phát triển này đang tạo ra áp lực cạnh tranh đô thị cảng quốc tế.

Hiện nay thế giới đang có hơn 5.000 khu thương mại tự do, và dự báo có thể có thêm 1.000 khu thương mại tự do trong vòng 5 năm tới. Ở châu Á, nước đang triển khai xây dựng các khu thương mại tự do mạnh mẽ nhất chính là Trung Quốc.

Trung Quốc đang có hàng loạt đô thị - cảng biển ra đời và phát triển thần tốc, nhanh chóng vươn lên hạng "top" thế giới. Tiếp theo Hong Kong là Thâm Quyến (Quảng Đông) và Phố Đông (Thượng Hải). Cùng với chuỗi cảng Bắc Hải, Khâm Châu, Phòng Thành (Quảng Tây), với sự ưu tiên cao độ, Trung Quốc đang tập trung nỗ lực xây dựng Thương cảng Tự do Đảo Hải Nam trở thành cảng có quy mô đẳng cấp cao nhất. 

Trong khi đó, Hải Phòng chỉ cách đảo Hải Nam của Trung Quốc khoảng 200 km. Về mặt kinh tế, hai tỉnh Quảng Đông và Quảng Tây của Trung Quốc đang trỗi dậy mạnh mẽ. Cơ hội liên kết quốc gia để tạo động lực phát triển là rất lớn; nhưng áp lực cạnh tranh cũng rất cao, đặc biệt ở khía cạnh công nghiệp - kinh tế biển với trục quan trọng nhất là logistics - cảng biển.

Bên cạnh đó, các đô thị công nghiệp - cảng biển dọc Vịnh Bắc Bộ của phía Trung Quốc gồm Khâm Châu, Phòng Thành đã định hình thực lực và vị thế cạnh tranh vượt trội so với các đô thị công nghiệp - cảng biển phía Bắc Việt Nam. 

Đề án cũng so sánh thành phố cảng Hải Phòng là cửa ngõ ra biển của vùng Đồng bằng sông Hồng, còn ở Trung Quốc, thành phố Quảng Châu là cửa ngõ ra biển của vùng Đồng bằng sông Châu Giang và thành phố Thượng Hải là cửa ngõ ra biển của vùng Đồng bằng sông Trường Giang (Trung Quốc), từ đó thấy được năng lực sáng tạo GRDP của các thành phố.

UBND TP Hải Phòng nhận định với việc Trung Quốc tập trung cao độ mục tiêu và nguồn lực quốc gia vào phát triển Hải Nam thành Thương cảng Tự do, sẽ tạo áp lực phát triển rất lớn đến Việt Nam, đặc biệt trong các lĩnh vực kinh tế biển. Nó đặt Việt Nam vào thế tiếp tục "tụt hậu" xa hơn; đặt hệ thống cảng biển Việt Nam, trước hết là cảng Hải Phòng, ra ngoài hệ thống logistics và các chuỗi cung ứng toàn cầu và khu vực.