Phó chủ tịch Quốc hội: Chưa có chủ trương tiếp tục sắp xếp tỉnh, xã

Chiều 24/12, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến dự thảo Nghị quyết về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đô thị.

Năm 2025, cả nước đã giảm từ 10.035 đơn vị cấp xã xuống còn 3.321. Bộ trưởng Xây dựng Trần Hồng Minh khẳng định việc sắp xếp đơn vị hành chính và triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp đã làm thay đổi đáng kể cấu trúc không gian phát triển, mô hình quản trị và phạm vi quản lý đô thị.

Hệ thống đô thị chuyển dịch theo hướng đa trung tâm, liên kết vùng và mở rộng không gian, đòi hỏi phải điều chỉnh, cập nhật hệ thống tiêu chí phân loại để phản ánh đúng tính chất, vai trò và không gian phát triển mới.

Việc không còn tổ chức cấp huyện, đồng thời tăng cường vai trò của cấp tỉnh và cấp xã, cũng làm thay đổi thẩm quyền quản lý, tổ chức phát triển đô thị và cung ứng dịch vụ công. Vì vậy, cần phân định rõ hệ thống tiêu chí, tiêu chuẩn phân loại đô thị gắn với cấp tỉnh và cấp xã, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ trong quản lý và đánh giá phát triển đô thị.

Theo dự thảo, đối với đơn vị hành chính nông thôn gồm tỉnh và xã, tiêu chuẩn về quy mô dân số và diện tích tự nhiên cơ bản giữ như quy định hiện hành, đồng thời bổ sung tiêu chuẩn mới về định hướng phát triển kinh tế xã hội, nhằm hướng tới xây dựng nông thôn hiện đại, văn minh và bền vững.

Với thành phố trực thuộc Trung ương, dự thảo nghị quyết điều chỉnh tiêu chuẩn theo hướng nâng quy mô dân số từ 1 triệu lên tối thiểu 2,5 triệu người, diện tích tự nhiên từ 1.500 km2 lên 2.500 km2. Bên cạnh đó, dự thảo bổ sung các tiêu chuẩn về vị trí, chức năng đô thị, trình độ phát triển hạ tầng và tổ chức không gian đô thị đạt mức của đô thị loại I; tỷ lệ đô thị hóa từ 45% trở lên và tỷ lệ phường chiếm ít nhất 30% tổng số đơn vị hành chính cấp xã.

Đối với phường, dự thảo quy định quy mô dân số tăng gấp 2 đến 3 lần so với trước sắp xếp, diện tích tự nhiên tối thiểu giữ ở mức 5,5 km2, cùng với yêu cầu tỷ lệ dân số đô thị đạt từ 50% trở lên.

Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nói hai dự thảo nghị quyết có nội dung phức tạp nhưng việc ban hành vào thời điểm này là rất cần thiết do Luật Tổ chức chính quyền địa phương và hệ thống đô thị đã thay đổi. Ông nhấn mạnh việc ban hành nghị quyết nhằm phục vụ quản lý phát triển kinh tế xã hội, không phải để tiếp tục sắp xếp đơn vị hành chính.

"Hiện nay cả nước có 34 tỉnh, thành phố và 3.321 đơn vị cấp xã, trong nhiều năm tới cấp có thẩm quyền chưa có chủ trương tiếp tục chia tách hay sáp nhập, do đó đề nghị cơ quan báo chí truyền thông rõ để tránh gây tâm tư trong nhân dân", ông nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi đồng tình với quan điểm trên, cho rằng nghị quyết phục vụ công tác quản lý phát triển, không nhằm việc sáp nhập trong thời gian tới, đồng thời đề nghị làm tốt công tác truyền thông để các địa phương yên tâm.

Ông cũng thống nhất việc cập nhật phân loại đô thị theo hướng chức năng và bản sắc, đưa ra các quy định khung định hướng để Chính phủ cụ thể hóa, trong đó nhấn mạnh vai trò của đô thị đặc biệt như Hà Nội và TP HCM trong hội nhập mạng lưới đô thị toàn cầu.

Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Thanh cho rằng các tiêu chí như dân số, diện tích và cơ cấu kinh tế vẫn là nền tảng quan trọng để phân loại đô thị, song cần bổ sung tiêu chí mới phục vụ công tác quy hoạch, quản trị và phân bổ nguồn lực.

Bà lưu ý dự thảo hiện nghiêng về quy mô dân số và mật độ xây dựng, chưa phản ánh đầy đủ chất lượng sống, năng lực quản trị môi trường, khả năng chống chịu ngập úng và ô nhiễm, do đó cần cụ thể hóa tiêu chí về đô thị thông minh, đô thị xanh và hiện đại, khắc phục tình trạng chạy theo loại đô thị nhưng chất lượng không chuyển biến.

Kết thúc phiên thảo luận, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã thông qua về mặt nguyên tắc đối với hai dự thảo nghị quyết, giao cơ quan chủ trì soạn thảo và cơ quan thẩm tra tiếp tục hoàn thiện, xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội bằng văn bản để ban hành, dự kiến có hiệu lực từ 1/1/2026.