Những chính sách đặc thù cho ba siêu đô thị có hiệu lực ngay

Quốc hội khóa 15 vừa thông qua các chính sách đặc thù cho 3 thành phố lớn, tập trung vào những vấn đề đô thị tồn tại nhiều năm như cải tạo chung cư cũ, xử lý ô nhiễm, ùn tắc giao thông, phát triển hạ tầng gắn với giao thông công cộng và hình thành khu thương mại tự do.

Mục tiêu chung là rút ngắn thủ tục, tăng tính chủ động cho chính quyền địa phương, tạo điều kiện triển khai nhanh các dự án trọng điểm, tác động trực tiếp đến đời sống người dân và năng lực cạnh tranh của đô thị.

Hà Nội được mở rộng thẩm quyền cải tạo chung cư cũ, xử lý môi trường

Từ ngày 12/12, các cơ chế, chính sách đặc thù dành cho Thủ đô Hà Nội trong thực hiện các dự án quan trọng có hiệu lực. Một trong những nội dung đáng chú ý là cơ chế mới đối với cải tạo, xây dựng lại chung cư cũ, lĩnh vực đã gặp nhiều bế tắc trong thời gian dài. Trước đây, việc xây dựng lại chung cư chỉ có thể triển khai khi có tối thiểu 80% chủ sở hữu đồng thuận, khiến nhiều dự án không thể thực hiện dù công trình đã xuống cấp nghiêm trọng. Từ năm 2005 đến nay, số dự án cải tạo chung cư cũ hoàn thành tại Hà Nội rất hạn chế.

Theo cơ chế mới, thành phố được quyết định xây dựng lại chung cư khi có từ 75% chủ sở hữu đồng thuận theo quy định; trường hợp đủ điều kiện pháp luật thì tổ chức phá dỡ, xây dựng lại theo phương án đã được phê duyệt. Cách tiếp cận này nhằm tháo gỡ nút thắt về đồng thuận, tạo cơ sở để các dự án cải tạo chung cư được triển khai thống nhất và đúng tiến độ.

Cùng với đó, Hội đồng nhân dân thành phố được quyết định mức bồi thường, hỗ trợ, tái định cư cao gấp hai lần so với quy định hiện hành đối với từng dự án cụ thể. Việc này nhằm bảo đảm quyền lợi của người dân và tạo điều kiện thuận lợi trong quá trình di dời, tái định cư khi cải tạo chung cư xuống cấp.

Hà Nội cũng được trao thêm thẩm quyền trong quyết định, chấp thuận chủ trương đầu tư các dự án quan trọng về môi trường, cải tạo chung cư, chống úng ngập và giao thông. Ủy ban nhân dân thành phố được áp dụng cơ chế khác với luật đối với các dự án quan trọng, trên cơ sở báo cáo Chính phủ, trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho phép và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất.

Ngoài ra, Hội đồng nhân dân thành phố được quyết định từng trường hợp thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng. Hà Nội được sử dụng kết dư ngân sách cấp thành phố để ưu tiên bố trí vốn cho các dự án đầu tư công lớn trước khi thực hiện nghĩa vụ trả nợ gốc và chi trả lãi các khoản vay của ngân sách Nhà nước; đồng thời được sử dụng ngân sách và các nguồn vốn hợp pháp khác để thực hiện các dự án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư độc lập trước khi phê duyệt chủ trương đầu tư.

TP HCM được giữ lại toàn bộ nguồn thu từ quỹ đất TOD

Cũng từ ngày 12/12, Nghị quyết sửa đổi Nghị quyết số 98/2023 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM chính thức có hiệu lực. Theo đó, Quốc hội cho phép TP HCM được giữ lại 100% số tiền thu từ khai thác quỹ đất tại các khu vực phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng (TOD) để ưu tiên đầu tư các dự án đường sắt đô thị và các dự án giao thông thuộc tuyến TOD.

Thành phố được sử dụng ngân sách đầu tư công để bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại khu vực gần nhà ga metro và các nút giao của đường vành đai 3, qua đó tháo gỡ một trong những điểm nghẽn lớn nhất trong triển khai các dự án hạ tầng giao thông là giải phóng mặt bằng.

Trước đây, dù có quỹ đất dọc các tuyến metro và đường vành đai, TP HCM không được giữ lại toàn bộ nguồn thu từ đất để tái đầu tư hạ tầng. Điều này khiến mô hình TOD - phát triển đô thị gắn với giao thông công cộng - gặp nhiều khó khăn trong triển khai đồng bộ. Với cơ chế mới, thành phố được chủ động hơn trong việc sử dụng ngân sách đầu tư công để thực hiện bồi thường, hỗ trợ, tái định cư tại khu vực gần nhà ga, depot và các nút giao thông lớn như vành đai 3.

Cơ chế này tạo điều kiện để việc bồi thường, tái định cư được triển khai kịp thời hơn đối với các dự án giao thông trọng điểm. Đồng thời, người dân tại khu vực dự án được tiếp cận hạ tầng hiện đại, giao thông công cộng thuận lợi, góp phần cải thiện không gian đô thị về lâu dài. Đối với thị trường, mô hình TOD mở ra dư địa phát triển các dự án hỗn hợp nhà ở, thương mại, dịch vụ quanh nhà ga metro.

Việc Quốc hội cho phép thành lập khu thương mại tự do TP HCM tiếp tục bổ sung không gian phát triển mới cho thành phố, song song với đó là yêu cầu doanh nghiệp phải đáp ứng các tiêu chuẩn cao hơn về hạ tầng xã hội, môi trường và chịu sự quản lý tập trung.

Nghị quyết cũng trao quyền cho Ủy ban nhân dân TP HCM phê duyệt Quy hoạch tổng thể thành phố và điều chỉnh Quy hoạch tổng thể thành phố sau khi Hội đồng nhân dân thành phố thông qua. Ngoài các trường hợp thu hồi đất theo Luật Đất đai, Ủy ban nhân dân thành phố được thu hồi đất để thực hiện các dự án trong khu thương mại tự do và các dự án thuộc danh mục ưu tiên thu hút nhà đầu tư chiến lược nhằm phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng.

Mở rộng thẩm quyền trong khu thương mại tự do cho Đà Nẵng

Theo chính sách đặc thù mới, Ủy ban nhân dân thành phố Đà Nẵng được giao thẩm quyền điều chỉnh quyết định thành lập; quyết định mở rộng, điều chỉnh ranh giới khu thương mại tự do theo trình tự do Hội đồng nhân dân thành phố quy định. Thành phố được quyết định điều chỉnh cục bộ quy hoạch trong phạm vi khu thương mại tự do theo thẩm quyền được giao.

Các dự án đầu tư mới trong khu thương mại tự do Đà Nẵng thuộc các lĩnh vực công nghệ cao, nghiên cứu - phát triển, công nghiệp hỗ trợ, xe cơ giới năng lượng sạch, thiết bị hàng không - đường sắt và trung tâm logistics được áp dụng thuế thu nhập doanh nghiệp 10% trong thời gian 30 năm; miễn thuế 4 năm và giảm 50% số thuế phải nộp trong 9 năm tiếp theo. Mức ưu đãi này thấp hơn đáng kể so với thuế suất thu nhập doanh nghiệp phổ thông.

Cùng với đó, Đà Nẵng được giữ lại toàn bộ nguồn thu từ khai thác quỹ đất TOD để đầu tư cho đường sắt đô thị và các dự án hạ tầng trọng điểm. Hội đồng nhân dân thành phố có quyền quyết định sử dụng ngân sách để bồi thường, hỗ trợ, tái định cư đối với các dự án TOD, đặc biệt tại các trục kết nối Đà Nẵng - Hội An - Chu Lai.

Ngoài các cơ chế về đầu tư và đất đai, nghị quyết cũng cho phép Đà Nẵng sử dụng nguồn thu từ phí tham quan đô thị cổ Hội An và khu đền tháp Mỹ Sơn để trang trải chi phí cung cấp dịch vụ, trùng tu, nâng cấp và bảo tồn các di sản văn hóa tại hai khu vực này.

Đồng thời, nghị quyết bổ sung các cơ chế khuyến khích, ưu đãi doanh nghiệp tham gia xử lý chất thải bằng công nghệ hiện đại; ưu đãi về thuế, tiền thuê đất đối với các nhà đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao, tạo thêm dư địa phát triển cho thành phố.