Những bước tiến trong hạ tầng số Việt Nam

Xếp hạng của Ookla Speedtest cho thấy tốc độ Internet Việt Nam lần đầu vào top 20 toàn cầu sau khi mạng 5G mở rộng. Đây là một trong những điểm nhấn về hạ tầng viễn thông nói riêng, hạ tầng số nói chung tại Việt Nam thời gian qua.

Trong báo cáo tại phiên họp lần thứ 1 của Ban Chỉ đạo của Chính phủ về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số tuần trước, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết nhiều hạ tầng liên tục được nâng cấp để đáp ứng nhu cầu về phát triển, theo tinh thần Nghị quyết 57.

Trong đó, 89,6% thuê bao di động tại Việt Nam được ghi nhận sử dụng điện thoại thông minh. Trong tháng 2, tốc độ tải xuống băng rộng di động đạt 144,5 Mbps, đưa Việt Nam lên vị trí thứ 19 trong số 103 quốc gia. So với tháng 12/2024, tốc độ này tăng 66,17%, thăng hạng 18 bậc, cho thấy sự tiến bộ của mạng di động trong nước, đặc biệt sau khi 5G chính thức được thương mại hóa.

Hạ tầng viễn thông băng rộng cố định tiếp tục phát triển với 83,3% hộ gia đình sử dụng cáp quang. Trong tháng 2, tốc độ tải xuống băng rộng cố định đạt 164,77 Mbps, đưa Việt Nam xếp thứ 35 trong số 154 quốc gia và tăng 3,42% so với cuối năm 2024, góp phần đảm bảo kết nối Internet ổn định và tốc độ cao.

Hạ tầng dữ liệu cũng là một thành phần quan trọng trong bức tranh về hạ tầng số. Việt Nam hiện có 4 doanh nghiệp dự kiến đầu tư trung tâm dữ liệu quy mô lớn (hyper scale) với tổng công suất đến 220 MW.

Về hạ tầng tiện ích số, hơn 87 triệu thẻ căn cước công dân gắn chip được cấp. Số lượng tài khoản người dùng trên ứng dụng định danh quốc gia VNeID đã kích hoạt đạt 55,25 triệu, có 14,2 triệu hồ sơ giấy phép lái xe tích hợp lên ứng dụng. Một số dịch vụ mới được triển khai trên VNeID như thực hiện đăng ký xe nhập khẩu; cập nhật, điều chỉnh thông tin đơn vị hành chính khi thực hiện sáp nhập đơn vị hành chính cấp xã, phường trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư. Tính đến tháng 3, số chứng thư chữ ký số đã được cấp đạt 15,1 triệu

Tuy nhiên, theo đánh giá của Bộ Khoa học và Công nghệ, một số hạ tầng vẫn còn đối mặt nhiều thách thức. Hiện Việt Nam mới có 6 tuyến cáp quang biển, cách xa kế hoạch 15 tuyến vào năm 2030. Số trạm BTS 5G chưa đạt 10% so với 4G, trong khi mục tiêu 2025 là 50%. Công suất trung tâm dữ liệu đạt 182 MW, thấp hơn nhiều mục tiêu 870 MW năm 2030.

"Hạ tầng quan trọng nhất cho phát triển số là hạ tầng số"

Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhiều lần khẳng định tầm quan trọng của hạ tầng số. Hạ tầng số được tạo thành từ các mảnh ghép gồm hạ tầng viễn thông băng rộng, hạ tầng điện toán đám mây với hạ tầng công nghệ số và các nền tảng số.

Theo Bộ trưởng, cần coi hạ tầng số quan trọng như hạ tầng giao thông, trong khi việc thiết lập nhanh và rẻ hơn. "Hạ tầng giao thông là dòng chảy vật chất. Hạ tầng số là dòng chảy dữ liệu. Hai dòng chảy này phải luôn tương xứng với nhau. Nhưng hạ tầng số rẻ hơn rất nhiều so với hạ tầng giao thông, có thể làm nhanh hơn, có thể hiện đại ngay", ông nói tại hội nghị triển khai Nghị quyết 26 của Bộ Chính trị hồi tháng 11/2022.

Bộ Khoa học và Công nghệ thời gian qua đã thực hiện nhiều biện pháp thúc đẩy hạ tầng số phát triển, trong đó đóng góp xây dựng Nghị quyết 193 của Quốc hội ban hành vào tháng 2, đồng thời soạn thảo Nghị định quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành.

Theo đó, để phát triển hạ tầng viễn thông, Nhà nước sẽ tham gia đầu tư hạ tầng số, đặc biệt về 5G, cáp quang biển. "Bình thường mỗi nhà mạng đầu tư một năm chỉ xung quanh 5.000 trạm 5G. Nếu muốn họ đầu tư một năm tới 20.000 trạm để phủ sóng nhanh và trước thì Nhà nước phải hỗ trợ", Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng nói tại hội nghị đầu tháng 3. Mức hỗ trợ của Nghị quyết 193 cho phép là 15% tổng giá trị đầu tư, với điều kiện nhà mạng triển khai mới 20.000 trạm tính đến cuối 2025. Thực tế sau khi Nghị quyết ra đời, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết đã có hai doanh nghiệp là Viettel, VNPT dự kiến triển khai số trạm BTS 5G đạt mức này.

Để đẩy nhanh những tuyến cáp quang biển do doanh nghiệp Việt Nam đầu tư, mở thêm hướng tuyến mới nhằm tăng tính bền vững cho hạ tầng viễn thông Việt Nam, Nghị quyết cho phép chỉ định thầu. Ngoài ra, về dịch vụ viễn thông vệ tinh tầm thấp, để thu hút đầu tư nước ngoài, Nghị quyết 193 cho phép thí điểm với sở hữu nước ngoài tới 100% nhưng phải bảo đảm quốc phòng, an ninh và chủ quyền quốc gia.

Thời gian tới, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết sẽ xây dựng, hoàn thiện hạ tầng số, nền tảng số, đặc biệt là Trung tâm dữ liệu quốc gia, Cơ sở dữ liệu quốc gia về doanh nghiệp, Cơ sở dữ liệu quốc gia về đất đai; phát triển các Khu công nghệ cao và các công nghệ chiến lược như trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, công nghệ bán dẫn. Ngoài ra, Bộ sẽ chỉ đạo triển khai mạng di động 5G trên toàn quốc, gắn với việc đẩy mạnh triển khai Internet vệ tinh, đáp ứng yêu cầu của chuyển đổi số, đảm bảo hệ thống mạng có băng thông rộng, tốc độ cao, không ách tắc.

"Hạ tầng số là hạ tầng chiến lược, giống như giao thông, điện. Hạ tầng luôn phải đi trước, đầu tư trước, có tầm nhìn xa, có khả năng mở rộng cho hàng chục năm", Bộ trưởng nói. "Hạ tầng số Việt Nam phải đảm bảo băng thông siêu rộng, phổ cập, bền vững, thông minh, mở, xanh và an toàn".