Nhìn lại 9 tháng cầm quyền đầu tiên của vị Tổng thống 'khác người'

Tổng thống Mỹ Donald Trump - Ảnh: Reuters.

Trong 9 tháng cầm quyền đầu tiên, ông Trump đã mạnh tay phá bỏ những cơ chế cũ, ký hàng loạt sắc lệnh, và đưa ra nhiều thay đổi trong hướng dẫn thực thi chính sách, theo đó điều chỉnh quy chế cho các ngành công nghiệp từ năng lượng tới hàng không, và cho những vấn đề từ tấn công tình dục ở trường học cho tới chống phân biệt đối xử đối với sinh viên chuyển giới.

Nhà Trắng của ông Trump bị đánh giá là khá lộn xộn và việc ra quyết định của ông bị cho là bốc đồng và đôi khi thất thường, vị Tổng thống Cộng hòa này đã có những thay đổi có thể tạo ra những ảnh hưởng rộng lớn và lâu dài trong xã hội và nền kinh tế Mỹ. Một vài thay đổi trong số đó đã lên báo, nhưng nhiều thay đổi khác đã không được đưa vào dòng tít nào trong bối cảnh những tranh cãi hàng ngày và những dòng tweet căng thẳng vốn dĩ đã trở thành đặc trưng trong những tháng đầu lãnh đạo nước Mỹ của vị tỷ phú địa ốc.

Xóa hơn 800 quy định cũ

Kể từ khi ông Trump trở thành chủ nhân của Nhà Trắng, dầu đã bắt đầu chảy qua đường ống dẫn Dakota Access Pipeline. Các vụ người nhập cư bất hợp pháp ở Mỹ gia tăng. Chính phủ liên bang mở rộng diện tích đất dành cho hoạt động khai mỏ than.

Trong những thay đổi nhỏ hơn, ông Trump đã xóa bỏ hoặc trì hoãn những quy định từ thời Obama về bảo vệ tiền tiết kiệm của người hưu trí khỏi sự bất cẩn của của giới cố vấn tài chính, thắt chặt quy định khiến các công ty vi phạm luật lao động khó giành đồng liên bang hơn, và hạn chế những gì mà các nhà cung cấp dịch vụ Internet có thể làm với dữ liệu cá nhân của khách hàng.

Những điều chỉnh chính sách này là nhỏ hơn rất nhiều so với những thay đổi to lớn mà ông Trump, một người ưa chiếm những dòng tít lớn, đã hứa khi tranh cử Tổng thống. Tuy nhiên, ảnh hưởng của những điều chỉnh đó là có thật - theo Reuters.

“Ông Trump đang làm rất nhiều việc để định hình chính sách mới và phá bỏ những chính sách cũ”, nhà phân tích chính trị Norm Ornstein thuộc Viện Doanh nghiệp Mỹ nhận định.

Không nhận được sự ủng hộ của Quốc hội đối với những chủ trương lớn như xóa bỏ và thay thế Obamacare hay xây tường ngăn biên giới Mỹ-Mexico, ông Trump chuyển sang dùng các biện pháp điều hành. Theo đó, ông đã xóa bỏ hàng trăm quy định và quy chế từ thời Obama và ký 47 sắc lệnh. Chỉ trong 6 tháng đầu tiên, chính quyền Trump đã xóa bỏ hoặc đình chỉ hơn 800 quy định và quy chế của chính quyền tiền nhiệm.

“Cho đến nay, đây là cuộc phá bỏ những quy định cũ với quy mô lớn nhất từ thời Ronald Reagan”, ông Wayne Crews, Phó chủ tịch về chính sách thuộc Viện Doanh nghiệp cạnh tranh, phát biểu.

Nhiều lãnh đạo doanh nghiệp đã hoanh nghênh các động thái của ông Trump nhằm xóa bỏ những chính sách mà ông cho là cản trở phát triển kinh tế. Tuy nhiên, một số nhà phê bình cho rằng việc ông cắt giảm những quy định về bảo vệ môi trường và người lao động đồng nghĩa với đặt lợi nhuận doanh nghiệp lên trên sức khỏe và an toàn của người dân - một hướng đi trái ngược với những lời hứa dân túy đã giúp ông Trump giành được phiếu bầu của tầng lớp lao động.

Vị Tổng thống “khác người”

“Hiệu ứng Trump” cũng vượt ra khỏi phạm vi chính sách. Sau một chiến dịch tranh cử chưa từng có tiền lệ, ông Trump đã định nghĩa lại hành vi của một vị Tổng thống bằng cách sử dụng thoải mái mạng xã hội Twitter, từ chối rút hoàn toàn khỏi hoạt động kinh doanh, và dùng người thân trong gia đình làm cố vấn.

Sự “khác người” còn nằm ở việc ông Trump không ngại chỉ trích những quốc gia đồng minh lâu năm của Mỹ. Những phát biểu gay gắt của ông đôi khi khoét sâu thêm những chia rẽ chính trị và xã hội tại Mỹ, mà gần đây nhất là việc ông chỉ trích việc các cầu thủ bóng bầu dục nhà nghề chủ yếu là người da màu quỳ xuống trong một lễ chào cờ để phản đối phản đối phân biệt chủng tộc.

Nhiều đề xuất chính sách lớn của ông Trump, bao gồm cấm người chuyển giới phục vụ trong quân ngũ, rút Mỹ khỏi thỏa thuận chống biến đổi khí hậu Paris, và chấm dứt chính sách thời Obama về bảo vệ người nhập cư trái phép vào Mỹ khi còn là trẻ em… vẫn đang gặp trở ngại hoặc bị rà soát.

Tuy nhiên, ông Trump tìm ra được cách để thúc đẩy một số sáng kiến bị chặn. Chẳng hạn, trong khi chưa có được một đạo luật xóa bỏ và thay thế Obamacare, ông dọa sẽ cắt những khoản trợ cấp giúp các công ty bảo hiểm trang trải chi phí bảo hiểm cho khách hàng là người thu nhập thấp. Điều này khiến một số công ty bảo hiểm lớn lo ngại, rút khỏi một số bang hoặc yêu cầu khách hàng đóng mức phí bảo hiểm hàng tháng cao hơn trong năm 2018.

Kế hoạch xây tường biên giới bị kẹt ở Quốc hội, nhưng những phát biểu hùng hồn của ông Trump đã có ảnh hưởng không nhỏ đến việc vượt biên trái phép. Số vụ vượt biên trái phép từ Mexico sang Mỹ đã giảm 63% từ 42.000 vụ vào tháng 1 năm nay, xuống còn 16.000 vụ vào tháng 4.

Trái lại, số vụ bắt giữ người nhập cư trái phép trên đất Mỹ tăng mạnh. Trong 100 ngày cầm quyền đầu tiên của ông Trump, số vụ bắt giữ của các cơ quan nhập cư tăng gần 40% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong 7 tháng đầu năm, số người nhập cư không có tiền án tiền sự bị các cơ quan nhập cư bắt giữ tăng hơn 200%. Một làn sóng kiện tụng nhằm vào chính quyền Trump đã nổi lên, mà dẫn đầu là các bang thân Đảng Dân chủ. Các tòa án cấp dưới, nơi có nhiều thẩm phán do cựu Tổng thống Barack Obama bổ nhiệm, đã ra phán quyết chặn nhiều sáng kiến của ông Trump. Thực tế này buộc ông Trump phải viết lại sắc lệnh hạn chế nhập cảnh.

“Tôi cho rằng ông Trump thực ra đã làm được nhiều việc. Có nhiều điều mà những người bảo thủ nên cảm thấy vui mừng”, ông Tommy Biniion, chuyên gia thuộc Heritage Foundation, nhận định.

Tổng thống Trump tới Việt Nam dự Tuần lễ cấp cao APEC