Kakeibo: Nghệ thuật tiết kiệm tiền của người Nhật

Năm 2017, Sarah Harvey quyết định nghỉ công việc tại một nhà xuất bản ở London và chuyển đến Nhật Bản. Dù cảm thấy vui vẻ trong công việc và có đời sống xã hội rất tuyệt, nhưng trong thâm tâm, cô khao khát một cái gì mới mẻ và hoàn toàn khác biệt với trước đây.

Sau khi sống ở Tokyo trong 6 tháng, cô bị cuốn hút vào cách những tiểu tiết, ý niệm và những thay đổi được chú ý đến trong cuộc sống thường ngày ở Nhật Bản, theo CNBC.

Nó không như bất kì thứ gì cô từng trải nghiệm trước đây và thôi thúc cô sống chậm lại và cải thiện phong cách sống, nhất là thay đổi những thói quen chi tiêu phù phiếm và có chút bốc đồng của cô. Vì vậy, khi nghe về phương pháp có tên "kakeibo", cô cảm thấy bị cuốn hút và quyết định làm thử theo phương pháp này.

"Kakeibo" là gì?

Trong tiếng Nhật, Kakeibo có nghĩa là "sổ cái tài chính của hộ gia đình". Được một nhà báo nữ đầu tiên của Nhật Bản, HaniMotoko, đề cập đến lần đầu trong năm 1904, Kakeibo là một cách tiếp cận đơn giản, không rườm rà để kiểm soát tài chính của bản thân.

Một số người không thích chi tiêu quá mức và có thể sống cả đời chỉ bằng những vật dụng thiết yếu.Cô chưa bao giờ là một trong số họ.

Thay vào đó, cô từng có thói quen mua sắm khi cảm thấy chán, căng thẳng hoặc không vui vì điều gì đó. Cô cũng thường đi mua sắm khi đang trong trạng thái tốt hoặc sắp đến dịp lễ nào đó, dĩ nhiên cô thường xài quá mức bình thường.

Lẽ đương nhiên, thay đổi thói quen tài chính xấu không hề dễ dàng, một phần là do các thói quen chi tiêu đã "bám rễ" sâu vào những thói quen hàng ngày. Ngoài ra, hành động chi tiêu cũng xuất phát từ cảm xúc – vốn rất khó mà kiểm soát được.

May thay, trải qua hơn 116 năm qua, kakeibo rất hiệu quả trong việc giúp mọi người đưa ra quyết định tài chính thông minh hơn.

Không cần công nghệ - chỉ cần một cuốn sổ và cây bút

Cũng giống với toàn bộ hệ thống lên kế hoạch ngân sách, ý tưởng đằng sau kakeibo là giúp bạn hiểu về mối quan hệ với tiền bạn bằng cách ghi lại mọi thứ: dòng tiền vào và ra.

Tuy vậy, điểm khác biệt của kakeibo là nó không cần phải có bất kì phần mềm lập ngân sách, ứng dụng hoặc bảng tính Excel. Tương tự với viết nhật kí, kakeibo nhấn mạnh đến tầm quan trọng của việc ghi lại mọi thứ vào cuốn sổ như là một cách để quan sát và ngẫm nghĩ lại về thói quen chi tiêu của bản thân.  

Nghiên cứu đã dẫn chứng hết lần này đến lần khác về vô vàn lợi ích từ việc viết bằng tay: Nó có thể giúp bạn có những thay đổi tích cực bằng cách thôi thúc bạn chú tâm đến tình hình hiện tại, đồng thời cũng giúp bạn nhận ra những yếu tố đứng đằng sau những thói quen xấu.

Theo phương pháp kakeibo, bạn phải tự hỏi bản thân những câu hỏi sau, trước khi mua bất kì món đồ không thiết yếu hoặc những thứ mà bạn mua chỉ vì một phút bốc đồng hoặc có thể không thực sự cần thiết.

- Tôi có thể sống mà không cần món đồ này hay không?

- Dựa trên tình hình tài chính hiện tại, liệu tôi có đủ khả năng mua hay không?

- Tôi có thực sự dùng đến nó hay không?

- Tôi có không gian cho nó hay không?

- Tôi thấy món hàng từ nguồn nào? (Liệu có phải tôi thấy nó trong một tạp chí hay không? Tôi có nghĩ đến nó sau khi lang thang tới một cửa hàng trong trạng thái chán chường?)

- Trạng thái cảm xúc của tôi ngày hôm nay ra sao? (bình tĩnh? Căng thẳng? sắp tới dịp lễ? cảm thấy tồi tệ về bản thân?)

- Tôi cảm thấy thế nào về chuyện mua món hàng này? (Vui? Phấn khích? Không có gì khác biệt? Và cảm xúc này sẽ tồn tại trong bao lâu?)

Kakeibo dù hiệu quả trong việc giúp cô kiểm soát tài chính, nhưng nó còn thực sự buộc cô nghĩ về những khoản mua sắm và những động lực nào thôi thúc cô mua chúng.

Nói cách khác, cô cuối cùng cũng chinh phục nỗi sợ khi phải hoàn toàn trung thực về "những thứ mình cần" và "những thứ mình muốn". Và nhờ đó, cô đưa ra quyết định nhanh hơn, thông minh hơn và hợp lí hơn về việc có nên mua một món hàng hay không.

Điều quan trọng cần lưu ý là kakeibo không sinh ra để xóa bỏ tất cả những thú vui ra khỏi cuộc đời. Nếu bạn cảm thấy phiền muộn về một cái gì đó, thì hoa là một cách không quá tốn kém để giúp bản thân trở nên vui tươi hơn. 

Thay vì yêu cầu bạn làm bất cứ điều gì quyết liệt, mục tiêu của kakeibo là thay đổi thói quen xấu của bạn thông qua chánh niệm và những thay đổi cần thiết.

Những nguyên tắc của kakeibo

Để thấy được kết quả rõ ràng, bạn phải luôn cam kết đặt ra những câu hỏi hợp lí trước khi quyết định mua bất kì món hàng không thiết yếu nào.

Sau đây là một vài chiến lược đơn giản kiểu kakeibo để đảm bảo bạn chi tiêu cẩn thận hơn:

Không mua lập tức và hãy để 24 giờ sau rồi quyết định. Điều này cho thấy bạn có thực sự cần món hàng này hay không. Nếu bạn vẫn còn nghĩ về món hàng đó vào ngày kế tiếp và có khả năng mua nó, thì lúc đó hãy mua. Bạn sẽ cảm thấy hài lòng hơn về quyết định của bản thân.

Đừng để những đợt khuyến mãi lớn cám dỗ. Cô từng bị cuốn hút bởi những đợt giảm giá lớn. Kết quả là cô thường mua những món hàng mà bản thân không bao giờ dùng tới. Vì vậy đối với mỗi món hàng mà bạn định mua trong đợt giảm giá, hãy tự hỏi bản thân xem liệu bạn có muốn mua món hàng này khi chưa giảm giá hay không.

Kiểm tra số dư tài khoản ngân hàng thường xuyên. Kiểm soát số dư tài khoản sẽ giúp bạn kiểm soát tình hình tài chính tốt hơn. Điều đầu tiên mà cô làm mỗi ngày là kiểm tra tài khoản ngân hàng. 

Chi bằng tiền mặt. Việc mua hàng bằng tiền mặt thay vì "quẹt" thẻ không suy nghĩ có thể giúp bạn nhận thức được bạn đang chi cho thứ gì và bạn sẽ cảm thấy việc kiểm soát tài chính trở nên dễ dàng hơn. Hãy thử ấn định lượng tiền mặt có thể sử dụng trong 1 tuần và chỉ tiêu tối đa những gì đã ấn định từ trước.

Đặt giấy ghi nhớ trong ví. Bạn của cô nghĩ ra một ý tưởng rất hay là dán giấy ghi chú vào thẻ tín dụng, trong giấy ghi chú này ghi "liệu bạn có THỰC SỰ cần món hàng này?!". Bất kì thứ gì khiến bạn lùi lại để suy nghĩ trước khi mua hàng sẽ giúp bạn đưa ra quyết định thông minh hơn nhiều.

Thay đổi môi trường. Nếu biết được bản thân có thói quen chi tiền sau khi click vào một email tiếp thị hoặc thấy bức hình một người nổi tiếng trên Instagram mang một chiếc áo của thương hiệu nổi tiếng nào đó. Bạn có thể hủy đăng ký theo dõi. Nếu bạn mua đồ hoặc trang điểm khi có thời gian rãnh, hãy thử dùng thời gian để làm những hoạt động khác, như đi bộ trong công viên chẳng hạn.

Thỉnh thoảng, cô vẫn mua những món đồ không thiết yếu. Điều đó vẫn ổn và thậm chí là còn nên làm! Bạn nên nhớ rằng kakeibo là về cẩn trọng khi mua sắm, hạn chế mua những món hàng chỉ có thể giúp bạn vui trong chốc lát.

Chi tiêu cẩn thận và tiết kiệm thường có liên hệ với nhau và những thay đổi nho nhỏ theo phương pháp kakeibo có tác động rất lớn đối với tài khoản ngân hàng của cô. 

Khoản tiết kiệm của cô tăng nhanh hơn mức tưởng tượng. Quan trọng hơn là cô đưa ra quyết định khôn ngoan hơn về cách đầu tư tiền vào những thứ thực sự quan trọng.