Đường tới những công ty bán dẫn hàng đầu thế giới của kỹ sư người Việt

Song Anh, 42 tuổi, hiện là Quản lý cấp cao, Kỹ sư sản phẩm tại SanDisk - công ty công nghệ đa quốc gia ở Silicon Valley, California, Mỹ. SanDisk nổi tiếng với các sản phẩm bộ nhớ flash, bao gồm thẻ nhớ và đầu đọc, ổ đĩa flash USB, ổ đĩa thể rắn (SSD).

Công việc chính của anh là chỉ đạo quá trình phát triển bộ nhớ flash NAND, bao gồm các dòng sản phẩm tiêu dùng, trung tâm dữ liệu và AI. Anh giám sát và thúc đẩy các sáng kiến trong quá trình thử nghiệm sản phẩm, tự động hóa và cải tiến quy trình.

Trước đó, Song Anh từng làm việc tại Qimonda, công ty sản xuất bộ nhớ bán dẫn (DRAM) lớn thứ hai thế giới vào năm 2007; Advantest Corporation; rồi Micron Technology, công ty bán dẫn chuyên về bộ nhớ và lưu trữ lớn nhất của Mỹ.

"Tôi vui và tự hào vì các sản phẩm mà mình tham gia sản xuất được sử dụng rộng rãi trên thế giới", anh nói.

Song Anh là cựu học sinh chuyên Hóa, trường THPT chuyên Lam Sơn, Thanh Hóa. Thời đó, thầy giáo của anh thường tìm những bài tập vượt cấp, vốn của sinh viên, cho học trò thử sức.

"Việc này giúp tôi có khả năng và thói quen tìm hiểu những kiến thức ngoài vùng quen thuộc. Đó là kỹ năng cần thiết cho sự nghiệp sau này", Song Anh nhìn nhận.

Năm 2000, Song Anh lên đường sang Mỹ, tham gia chương trình trao đổi văn hóa, và dự định học đại học ngành Khoa học máy tính. Nhưng sau hai năm thử các môn tại Đại học Old Dominion, bang Virginia, cuối cùng, anh chọn chuyên ngành chính là Kỹ thuật Điện, chuyên ngành phụ là Kỹ thuật máy tính.

Chương trình học cung cấp tất cả kiến thức về điện, như mạch điện, thiết bị bán dẫn, thiết bị điện tử, hệ thống phần cứng và phần mềm của máy tính ... khiến Song Anh thấy thú vị. Nhưng điều anh thấy hay hơn cả là chuyên ngành phụ liên quan chặt chẽ với ngành chính, giúp anh có nền tảng chắc và cân bằng về cả phần cứng và phần mềm.

Thời đó, bang Virginia chuyển hướng sang phát triển ngành bán dẫn. Các giáo sư rất nhiệt tình định hướng cho sinh viên tìm việc trong ngành. Song Anh nhận ra đây là mảnh đất nhiều cơ hội. Anh củng cố niềm tin này khi làm thực tập sinh Kỹ thuật điện tại Siemens VDO Automotive, một công ty chuyên sản xuất thiết bị điện tử cho ôtô của Đức, và thấy nhiều người bạn Đức chọn sang Mỹ làm việc.

Chàng sinh viên người Việt đi học tất cả lớp liên quan bán dẫn, điện và kỹ thuật máy tính trong trường. Lấy được bằng cử nhân, anh học lên thạc sĩ Kỹ thuật Điện. Dù những nghiên cứu trong giai đoạn này có thể không trực tiếp liên quan đến bán dẫn, sinh viên sẽ có thêm 1-2 năm kinh nghiệm làm nghiên cứu sâu, tăng sự bền bỉ và có lợi thế cạnh tranh khi xin việc.

Trong quá trình học, ngoài nghe các thầy nói chuyện, Song Anh chú tâm đọc tin tức và phân tích thị trường. Anh tìm hiểu ngành bằng cách xem doanh thu các công ty lớn, số kỹ sư họ tuyển hàng năm và những yêu cầu để chuẩn bị.

Năm 2007, Song Anh xin thực tập tại Micron Technology. Sau khi trải qua quá trình phỏng vấn dài hơi, vượt qua bài kiểm tra từ những kiến thức cơ bản nhất, vật liệu, mạch,... tới thiết bị bán dẫn, anh trở thành thực tập sinh Kỹ thuật kiểm thử sản phẩm.

Sau kỳ thực tập, Song Anh thấy hợp với môi trường doanh nghiệp (industry). Làm việc tại công ty lớn cũng cho anh trải nghiệm những máy móc hiện đại chưa từng được tiếp xúc trong trường. Tốt nghiệp, anh trở thành kỹ sư kiểm tra tham số của bóng bán dẫn và linh kiện siêu nhỏ của vi mạch ở nhà máy sản xuất (wafer fab) của Qimonda.

Dù chỉ đứng sau Samsung vào năm 2007, Qimonda sau đó không tránh khỏi tổn thất nặng nề từ khủng hoảng kinh tế. Tự hiểu mình phải tìm cách để tồn tại, Song Anh tìm cách quay lại Micron, vào năm 2008. Giữa cơn bão sa thải vì khủng hoảng, mơ hồ về tương lai công việc, anh nhận ra không phải lúc nào mọi thứ cũng phát triển như ý muốn, và rèn suy nghĩ để thích nghi.

"Lúc nào tôi cũng ở trong tâm thế làm việc như thể đó là ngày cuối cùng. Bản thân mình phải cố gắng thì công ty mới có thể tồn tại được", anh nói.

Theo anh, các công ty bán dẫn ở Mỹ có quy trình sản xuất và kỹ thuật riêng biệt. Mỗi kỹ sư hay kỹ thuật viên đều được đào tạo rất kỹ khi bắt đầu, nhằm chuẩn hóa những kiến thức cơ bản nhất. Chẳng hạn, khi còn thực tập ở Micron, Song Anh phải tham gia các bootcamp (trại huấn luyện) kéo dài hai tuần, thường bắt đầu từ 5 rưỡi sáng mỗi ngày ở nhà máy.

Công việc đòi hỏi đường cong học tập cao dốc (steep learning curve) - tức người làm phải tích lũy rất nhiều kiến thức trong thời gian ngắn. Thời gian đầu, hàng tuần, Song Anh vẫn đọc tài liệu sâu, dành thời gian học cách mô phỏng lại mạch và cơ chế hoạt động của sản phẩm. Anh nỗ lực làm việc với nhiều nhóm để viết được những chương trình kiểm tra con chip.

"Giai đoạn này khá thử thách vì cần sự kiên trì", Song Anh cho hay. Anh cố gắng vừa học hỏi chuyên môn, vừa tìm cách thích nghi với văn hóa làm việc.

Sau 5 năm, anh thành thạo các sản phẩm DRAM và NAND flash. Dự án đáng nhớ nhất với Song Anh là khi anh được Micron Technology cử tham gia đội ngũ tích hợp NOR flash, sau thương vụ mua lại công ty Numonyx. Nhóm kỹ sư mà anh làm việc trực tiếp từng thuộc Intel ở California với nhiều khác biệt, không dễ để đồng điệu nhanh chóng.

Trong ba năm ròng rã, anh học sản phẩm, mô phỏng lại bằng lập trình, học hệ thống và cách làm việc của các cộng sự mới.

"Tôi còn chịu áp lực phải chứng minh là mình có giá trị", Song Anh nói.

Loh Suan Bin, cựu Giám đốc kỹ thuật sản phẩm tại Western Digital (giờ là Sandisk), đánh giá cao kinh nghiệm của Song Anh khi phỏng vấn anh cho vị trí Quản lý cấp cao về Kỹ thuật thiết kế sản phẩm.

"Tôi rất ấn tượng với khả năng phát triển quy trình thử nghiệm wafer, cũng như chuyên môn về thiết bị và phương pháp thử nghiệm tốc độ cao (ở dạng package) của Song Anh", Suan Bin nhận xét. "Anh ấy cũng có một khả năng đáng khen ngợi trong việc áp dụng hiệu quả kiến thức và kinh nghiệm học được từ công việc trước đây vào vai trò hiện tại".

Đây cũng là chiến lược của Song Anh khi đi theo ngành bán dẫn. Anh luôn đặt mục tiêu phải tiến bộ hơn qua từng năm, từng công việc, về cả kết quả lẫn kỹ năng chuyên môn. Sau 7 năm đầu xây dựng nền tảng, anh lập kế hoạch để cứ ba năm sau sẽ vừa học thêm một mảng mới mà vẫn có thể tận dụng được thế mạnh cũ.

Vì thế, sau một thời gian dài làm việc trong nhà máy và phát triển sản phẩm, anh chuyển môi trường - từ Micron Technology sang Advantest Corporation để đảm nhận vai trò hỗ trợ kỹ thuật trực tiếp với khách hàng. Hiện tại, anh làm việc ở SanDisk với vị trí quản lý kỹ thuật, tiếp tục phát huy kinh nghiệm kết nối giữa kỹ thuật và yêu cầu thị trường.

"Đặt mục tiêu giúp tôi có định hướng tốt, vì phải nâng cao trình độ để có thể phát triển ổn định, và điều đó giúp mình tự tin hơn", Song Anh chia sẻ.

Nhìn lại con đường sự nghiệp, Song Anh thấy may mắn vì ngày khởi đầu được bắt cặp với các chuyên gia đầy kinh nghiệm và được họ hỗ trợ. Do đó, khi lên được cấp quản lý, anh luôn muốn trao lại kiến thức cho các bạn trẻ. Anh cũng mong giúp đỡ sinh viên ở Việt Nam, để họ có thể rút ngắn con đường đến những công ty hàng đầu thế giới.

Song Anh và các chuyên gia tại Silicon Valley nảy ra ý tưởng thành lập VISEMI Foundation - tổ chức phi lợi nhuận nhằm lan tỏa tri thức về ngành bán dẫn cho người Việt. Ý tưởng của họ nhanh chóng nhận được sự hỗ trợ từ nhiều cá nhân và tổ chức trên thế giới, trong đó có Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia (NIC). VISEMI đặt ra sứ mệnh "Mở khóa tài năng Việt trong lĩnh vực bán dẫn", với hoạt động đầu tiên là các chuỗi hội thảo trực tuyến, tiếp theo sẽ là các chương trình tư vấn, hướng nghiệp và đào tạo chuyên sâu.

Anh hy vọng cộng đồng người Việt trong ngành phát triển vững mạnh và được công nhận, trở thành một trung tâm về nhân lực bán dẫn của thế giới trong 5-10 năm nữa.

"Được làm việc cùng với những đồng nghiệp đến từ Việt Nam sẽ không còn là chuyện xa vời", Song Anh nói.